6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứHai 8-7-2019
Đối với
bị cáo Sơn
, Sơn có hành
vi thông qua Toàn để giúp Quốc
đưa hối lộ và bản thân bị cáo cũng
cho rằng Toàn sẽ thực hiện hành vi
đưa hối lộ. Tuy nhiên, thực tế hành
vi của Sơn cũng không xâm phạm
được hoạt động đúng đắn của cơ
quan nhà nước. Đây cũng là trường
hợp sai lầm về khách thể như bị cáo
Quốc. Do đó, hành vi của Sơn đủ
yếu tố cấu thành tội môi giới hối
lộ (tội danh mà bị cáo định thực
hiện trong trường hợp sai lầm về
khách thể).
Đối với
bị cáo Toàn
, vì không
chứng minh được người nhận hối
lộ nên không có cơ sở để kết luận
Toàn đã xâm phạm hoạt động đúng
đắn của cơ quan nhà nước. Bị cáo
Toàn hoàn toàn không có sai lầm
trong việc xâm phạm hoạt động
đúng đắn của cơ quan nhà nước,
vậy nên không thể phạm tội môi
giới hối lộ. Trong trường hợp này
phải xemToàn đã chiếm đoạt số tiền
đã nhận được từ Sơn, do đó hành
vi của Toàn có đủ dấu hiệu của tội
lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Từng áp dụng trong vụ án
“gốc” VN Pharma
Có ý kiến tranh luận về tội danh
đối với bị cáo Toàn - với lý do tội
môi giới hối lộ nhẹ hơn tội lừa đảo
chiếmđoạt tài sản, do đó cần áp dụng
nguyên tắc có lợi cho người phạm
tội. Tuy nhiên, điều này không đúng
với lý luận định tội danh, chúng ta
chỉ có thể so sánh khi trường hợp
hành vi phạm tội đều cấu thành
cả hai tội, lúc đó mới đặt ra vấn
đề cạnh tranh tội danh. Còn trong
trường hợp này, hành vi của Toàn
không xâm phạm hoạt động đúng
đắn của cơ quan nhà nước, do đó
không phạm tội môi giới hối lộ và
từ đó không thể so sánh với tội lừa
đảo chiếm đoạt tài sản.
Tuy nhiên, ngay cả trong trường
hợp hành vi của Toàn có đủ dấu hiệu
của hai tội này thì tội danh được xác
định vẫn là tội lừa đảo chiếm đoạt
tài sản chứ không phải tội môi giới
hối lộ. Bởi lẽ nếu hành vi phạm tội
xâm hại nhiều khách thể thì phải lựa
chọn khách thể nào thể hiện đầy đủ
bản chất nguy hiểm cho xã hội nhất
để định tội. Ở đây, mức hình phạt
cao nhất của tội lừa đảo chiếm đoạt
tài sản nặng hơn so với mức hình
phạt cao nhất của tội môi giới hối
lộ, tức khách thể mà Toàn xâm hại
thể hiện đầy đủ bản chất nguy hiểm
cho xã hội nhất.
Việc cạnh tranh tội danh này cũng
đã được vận dụng để giải quyết tranh
chấp về tội buôn lậu hay tội buôn bán
hàng giả là thuốc chữa bệnh trong
vụ án VN Pharma. Trước đây, các
cơ quan tố tụng từng xử các bị cáo
(trong đó có bị cáo NgôAnh Quốc)
về tội buôn lậu, sau đó TAND Cấp
cao tại TP.HCM đã hủy án sơ thẩm
để điều tra, xét xử lại theo hướng
truy tố các bị cáo tội buôn bán hàng
giả là thuốc chữa bệnh. Và mới đây
nhất, VKSND Tối cao đã ban hành
cáo trạng truy tố các bị cáo về tội
buôn bán hàng giả… như đã nói.•
(*)
TS Phan Anh Tuấn
hiện là
trưởng bộ môn Luật hình sự,
ĐH Luật TP.HCM.
TSPHANANHTUẤN
(*)
T
rong vụ này, việc các cơ quan
tố tụng áp dụng tội danh đối
với các bị cáo còn có nhiều
vấn đề đáng bàn, nhất là đối với
bị cáo Lê Phú Toàn. Cơ sở lý luận
để định tội danh trong vụ án này là
lý luận định tội danh trong trường
hợp sai lầm.
Định tội danh Quốc và
Sơn đúng, Toàn thì sai
Đối với
bị cáo Quốc,
bị cáo đã có
hành vi đưa hối lộ nhằm xâm phạm
hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà
nước. Tuy nhiên, hành vi này trên
thực tế đã không xâm phạm được
hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà
nước (do không chứng minh được
hành vi nhận hối lộ). Đây là trường
hợp sai lầm về khách thể (định xâm
phạm hoạt động đúng đắn của cơ
quan nhà nước nhưng không xâm
phạm được). Đối với trường hợp
sai lầm này việc định tội danh của
bị cáo theo tội danh mà bị cáo định
xâm phạm vì nó mới thể hiện được
bản chất đầy đủ tính nguy hiểm của
hành vi phạm tội. Do đó, hành vi của
bị cáo Quốc trong vụ án này đã có
đầy đủ dấu hiệu của tội đưa hối lộ.
Viện Tối cao
bị sai về tội
danh vụ hối lộ
ở VN Pharma
Tòa hai cấp xử Ngô Anh Quốc tội đưa hối lộ, Dương KimSơn
tội môi giới đưa hối lộ là đúng. Còn chuyện không tìm ra người
nhận hối lộ không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án. Đối với tội
đưa hối lộ, môi giới hối lộ thì không cần kết quả, chỉ cần mặt
khách quan được biểu hiện ra thì tội phạmđược coi là đã hoàn
thành.Ý thức chủ quan của hai bị cáo là cái khoản tiền này đưa
hối lộ, họ tin như vậy, nhằm đạt mục đích thoát tội.
Hai bị cáo này có ý định xâmphạmhoạt động đúng đắn của
cơ quan nhà nước, đã biểu hiện đầy đủ chuỗi hành vi để thực
hiện việc xâm phạm này nhưng bất thành. Trường hợp này,
xử lý tội phạm về hành vi mà họ định xâm phạm là phù hợp
hành vi khách quan và tính chất nguy hiểm của hành vi này.
Khi còn làm thẩm phán, tôi từng xử rất nhiều vụ án thuộc
trường hợp này rồi. Các bị cáo đưa hối lộ, môi giới hối lộ đều
không chứng minh được đã đưa tiền cho ai nhưng mặt khách
quan của hành vi đưa hối lộ, môi giới hối lộđã được biểuhiện ra.
Riêng bị cáo Lê PhúToàn, mặc dù liên hệ các đầumối, không
chỗnàonhậnlờinhưngToànvẫnyêucầuQuốcchuyểntiền.Toàn
không có khả năng thực hiện thành công việcmôi giới (mặc dù
ban đầu có ý định là môi giới) nhưng vẫn cung cấp thông tin,
đưa ra lời hứa hẹn, làm cho người nhờ“chạy án”tin tưởng Toàn
có thể thực hiện công việc được. Đứng về góc độ pháp luật thì
hànhvi này chínhxác là lừađảo.Yếu tốquyết địnhởđây là sựgian
dối,Toàn biết rất rõ làmình sẽ“chạy án”bất thành nhưng vẫn lợi
dụng cácmối quanhệ để tạoniềmtin chongười hối lộđưa tiền.
Thứ nhất,
Toàn liên hệ với phía VKSND Tối cao rồi kiểm sát
viên trung cấp, những nơi này đều trả lời là“không giúp được”.
Thế nhưng Toàn vẫn trao đổi lại với Sơn là cán bộ VKSND Tối
cao đã nhận lời, đi kèmđiều kiện chi 500.000 USD. Sau đó,Toàn
liên tục thúc giục Quốc chuyển tiền.
Thứ hai,
tại phiên tòa, Toàn khai là“để tiền ở nhà, không đưa
cho cán bộ VKSND, suy nghĩ, đấu tranh tư tưởng sẽ trả lại…”.
Ban đầu Toàn khai đưa tiền cho người này, người kia nhưng
không chứng minh được. Ra phiên tòa, Toàn lại nói giữ ở nhà.
Như vậy, Toàn không những không chứng minh được đã đưa
tiền cho ai mà còn khai bậy.
Thứ ba,
bản thânToàn đang giữ tiền và biết rõ tiền này dùng
để đưa hối lộ nhưng việc hối lộ bất thành. Ban đầu, tại CQĐT,
Toàn khai đưa tiền cho người này, người kia nhưng không
chứng minh được đưa cho ai. Đồng thời, hai bản án sơ thẩm
và phúc thẩm đều thể hiện rõ những người mà Toàn khai đã
đưa tiền cho họ đều khẳng định là đã trả lời Toàn“giúp không
được”. Tuy nhiên, tại phiên tòa, Toàn khai để tiền ở nhà mình,
không đưa cho cán bộ nào. Để tiền ở nhà mà vẫn yêu cầu luật
sư của Quốc chuyển thêm tiền. Hành vi này thể hiện rõ ý thức
dùng việc đưa hối lộ nhằm chiếm đoạt tài sản.
Toàn nhận thức rõ khoản tiền này đưa hối lộ, đã liên hệ các
cán bộ VKSND Tối cao rồi nhưng đều nhận được câu trả lời
“không được”thì có nghĩa không thể thực hiện việc đưa hối lộ
được. Bản thânToàn biết rất rõ điều này, nhận thức rất rõ về số
tiền và việc không hối lộ được nhưng vẫn yêu cầu chuyển tiền.
Bản án cũng đã thể hiện rõ là không chứng minh được
những kiểm sát viên liên quan đồng ý giúp. Toàn cũng khẳng
định không đưa cho ai số tiền đã nhận. Một khi đã không đưa
cho ai thì Toàn giữ tiền của những người nhờ vả này làmgì nếu
không là lợi dụng việc môi giới để chiếm đoạt tiền.
Luật sư
VŨPHI LONG
, nguyên Phó Chánh TòaHình sự TANDTP.HCM
Truy tố, xét xử bị cáo Toàn tội môi giới hối lộ là sai!
Việc cạnh tranh tội danh
này cũng đã được vận
dụng để giải quyết tranh
chấp về tội buôn lậu hay
tội buôn bán hàng giả là
thuốc chữa bệnh trong
vụ án VN Pharma mà
VKSND Tối cao vừa truy
tố lại các bị cáo.
Tiêu điểm
Không chứng minh được
có người nhận hối lộ
Như
Pháp Luật TP.HCM
đã đưa
tin, TAND Cấp cao tại Hà Nội vừa mở
phiên phúc thẩm xét xử ba bị cáo
trong vụ đưa hối lộ liên quan đến vụ
án buôn bán hàng giả là thuốc chữa
bệnh xảy ra tại Công ty CPVNPharma.
Theo đó, tòa xử Ngô Anh Quốc (cựu
phó tổng giám đốc VN Pharma) năm
năm tù về tội đưa hối lộ, Dương Kim
Sơn (giám đốc Công ty Luật TNHH
Minh Sơn) 17 tháng 17 ngày tù và Lê
Phú Toàn (phó chủ tịch HĐQT Công
ty CP Đầu tư Thạch Bàn) 14 tháng 30
ngày tù, cùng về tội môi giới hối lộ.
Đồng thời, bản án phúc thẩmcũng
xácđịnhchỉ cóngười đưahối lộ, không
có người nhận hối lộ dù các bị cáo
đã khai “đích đến” của việc đưa hối
lộ. Cụ thể, sau khi Quốc chuyển cho
Sơn 10,8 tỉ đồng nhờ“chạy án”, Sơn đã
chuyển 7,2 tỉ đồng cho Toàn và Toàn
khai có chuyển tổng cộng 6,1 tỉ đồng
và 50.000 USD cho hai người làmviệc
tại Vụ 1, VKSND Tối cao là NTT và BTT
để giúp cho Quốc.
LTS:
Trên hai số báo ngày 5 và 6-7,
Pháp Luật TP.HCM
đã giới thiệu
những ý kiến xung quanh việc định
tội danh vụ hối lộ liên quan đến VN
Pharma mà VKSNDTối cao đã truy
tố, TANDTPHà Nội và TANDCấp
cao tại Hà Nội đã xét xử. Chúng tôi tạm
khép lại diễn đàn này bằng phân tích
của TS Phan Anh Tuấn - Trưởng bộ
môn Luật hình sự, ĐHLuật TP.HCM
và luật sư Vũ Phi Long - nguyên Phó
Chánh Tòa Hình sự TANDTP.HCM.
Bị cáoNgô AnhQuốc
(bìa trái),
cựu phó tổng giámđốc VNPharma, tại phiên tòa phúc thẩmvụ buôn lậu thuốc
hồi tháng 10-2017 (nay VKSNDTối cao vừa truy tố lại Quốc và 11 đồng phạmvề tội buôn bán hàng giả là thuốc
chữa bệnh). Ảnh: HOÀNGGIANG
Vụ hối lộ liên quan đến VNPharma có sai lầm
trong áp dụng tội danh, vì vậy TANDTối cao
hoặc VKSNDTối cao cần kháng nghị giámđốc
thẩmđể xemxét lại cho đúng.
