9
Không nên “giật gấu
vá vai”
ÔngNguyễnHữuThiện, chuyên
gia nghiên cứu độc lập về sinh
thái ĐBSCL, gợi ý ba cách phòng,
chống sạt lở ĐBSCL.
Thứnhất: Có thểnghĩ tới là đem
bao cát lấp như đang làm ở QL91
nhưng phải hiểu rõ cơ chế dòng
sông, tính đến rủi ro thất bại của
phương án. “Cát cũng có thể lấy
từ nơi nào đó trên sôngCửu Long,
lấy cát nơi khác đem lấp nơi này
thì tạo ra thiếu hụt cát nơi khác,
giật gấu vá vai, dù vai có lành thì
gấu cũng rách” - ông Thiện nói.
Thứ hai là nếu thấy rằng không
thể bảo vệ thì tính tới phương án
rút lui, chấp nhận bỏ khu vực đó,
tìm khu tái định cư dân và làm
đường tránh.
Thứbalàchỉnhtrịnắndòng,đưa
timsông ra giữa hoặc sang bờ kia,
chấpnhậnmuađất, bồi thườngvà
cho sạt lở đất nông nghiệp bờ kia
ít giá trị hơn bờ này.
ở giai đoạn này không nên hấp tấp.
Phải tính tới mọi phương án, đặt lên
bàn cân, tính toán khả thi kỹ thuật
và cân nhắc được và mất, độ chắc
chắn và rủi ro của từng phương án
rồi mới làm.
PGS-TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện
trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí
hậu (Trường ĐHCần Thơ), phân tích
việc thả cát lấp các hố xoáy khu vực
sạt lở là chưa thật sự khả thi. Bởi nền
đất khu vực này vốn đã yếu, nếu thả
cát xuống thì cát dễ dàng trôi đi và
khiến cho dòng sông trở lại trạng
thái mất cân bằng như ban đầu. Như
vậy, việc sạt lở sớm muộn gì cũng
sẽ tiếp diễn.
“Không riêng gì QL91 hay Vàm
Nao mà tôi nghĩ phương pháp hiệu
quả, ít tốn kém nhất hiện nay chính
là rút lui thay vì tấn tới khi dòng
chảy đang mạnh” - ông Tuấn nêu.
Ông Tuấn cho rằng ở ĐBSCL sẽ
còn sạt ở nhiều nơi khác nữa, vấn
đề chỉ là thời gian. Thiên nhiên có
thể mất mấy ngàn năm để hình thành
ĐBSCL nhưng chỉ mất khoảng 70
năm để phá hủy. Trước đây lượng
phù sa về ĐBSCL hằng năm là 160
triệu tấn nhưng hiện nay lượng phù
sa đã bị sụt giảm một nửa.
Theo ông Tuấn, trước đây hai quá
trình sạt lở và bồi lấp xen kẽ nhau,
thậm chí bồi nhiều hơn lở, nhờ đó
mà ĐBSCL mới được nâng cao và
mở rộng ra biển được. Nhưng hiện
nay lượng phù sa sụt giảm kéo việc
bồi cũng giảm, ngược lại quá trình
sạt lở lại gia tăng.
Nên quy hoạch quản trị
bờ sông, biển
GS-TSKH Lê Huy Bá, Khoa môi
trường và biến đổi khí hậu, ĐHCông
nghiệp thực phẩm TP.HCM, nhận
định: Hiện nay công tác quy hoạch
phòng, chống sạt lở ở ĐBSCL vẫn
làm chưa đến nơi đến chốn, hiện chỉ
giải quyết tình hình tạm thời chứ
không giải quyết tận gốc của vấn
đề. Điển hình, hiện chúng ta sạt lở
đến đâu thì xử lý đến đó mà chưa
có biện pháp phòng.
Một số nguyên nhân dẫn đến sạt
lở hiện nay là do tác động của dòng
chảy trên các sông, lượng mưa, nước
biển dâng, biến đổi khí hậu, tình trạng
khai thác cát trái phép…Trong những
nguyên nhân này, chúng ta cần tìm
nguyên nhân chính để khống chế,
không phải chỗ nào sạt lở là đóng
cọc, đổ bê tông ở đó. Theo đó, đối
với mỗi dòng sông chúng ta nên có
cách phòng chống khác, với biển
chúng ta nên có cách phòng chống
khác. Phòng cần đi trước, chống đi
sau. Nếu chỉ chống mà không phòng
thì hiệu quả không cao.
“Cơ quan chức năng nên quy hoạch
quản trị bờ sông, bờ biển. Trong đó,
cần có sự tham gia của các nhà khoa
học có tâm huyết, có năng lực tham
gia vào vấn đề này” - ông Bá góp ý.
Theo GS-TS Hồ Long Phi, nguyên
Giám đốc Trung tâm Quản lý nước
H.DƯƠNG-N.CHÂU
C
ó lẽ chưa bao giờ người dân
đồng bằng sông Cửu Long
(ĐBSCL) cảm thấy lo lắng,
bất an trước tình trạng sạt lở như
hiện nay. Sạt lở ngày càng mở rộng
phạm vi, từ các tuyến biển, sông lớn
đến kênh rạch rồi tràn vào cả nội
đồng. Không chỉ gây thiệt hại về
cơ sở vật chất mà còn đe dọa tính
mạng của người dân.
Thiếu cát và phù sa
Ông Nguyễn Hữu Thiện, chuyên
gia nghiên cứu độc lập về sinh thái
ĐBSCL, cho biết nguyên nhân chính
của việc sạt lở ĐBSCL là do thiếu
cát và phù sa. Còn nguyên nhân dẫn
đến thiếu cát và phù sa chính là việc
xây dựng đập thủy điện ồ ạt. Bên
cạnh đó là tình trạng khai thác cát
quá mức trên sông Mê Kông ở tất
cả các quốc gia từ Thái Lan, Lào,
Campuchia và Việt Nam.
Theo ông Thiện, khi dòng nước bị
thiếu phù sa sẽ nhẹ hơn, bị dư thừa
năng lượng, chảy mạnh hơn, khoa
học gọi là “nước đói”, có khuynh
hướng ăn vào bờ và đáy sông để tự
bù đắp, tự cân bằng động lực. Khi
khai thác cát làm cho đáy sông sâu
hơn thì bờ sông sẽ sụp đổ.
“Có thể thấy rằng các vụ sạt lở
bờ sông ở ĐBSCL có một đặc điểm
chung là thường xuất hiện vết nứt
trước đó vài ngày và sau đó toàn bộ
đoạn bờ sông bị nứt sẽ trượt đổ ụp
xuống sông. Điều này chứng tỏ sạt lở
là do đất bị mất chân bên dưới, phần
đất ở trên trượt cả khối xuống” - ông
Thiện phân tích.
Cũng theo ông Thiện, về mặt ứng
phó, nơi nào nguy cơ sạt lở cao thì
trước khi sạt lở phải được xem là tình
huống khẩn cấp, cần phải phản ứng
nhanh để bảo vệ tài sản, tính mạng
cho dân. Khi đã sạt lở rồi thì không
còn khẩn cấp nữa, việc khắc phục
Một vụ sạt lở ở tỉnhĐồng Tháp. Ảnh: H.DƯƠNG
Sạt lở nghiêmtrọng ở quốc lộ 91 (tỉnhAnGiang). Ảnh: H.DƯƠNG
Hiến kế chống sạt lở đồng bằng
sông Cửu Long
Các chuyên gia phân tích nguyên nhân dẫn đến sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời gợi ý
một số biện pháp để hạn chế thực trạng này.
và biến đổi khí hậu thuộc ĐH Quốc
giaTP.HCM, nguyên nhân cơ bản dẫn
đến sạt lở ở ĐBSCL là chế độ thủy
văn, nguyên nhân phụ là do tác động
của con người. Theo đó, tác động của
dòng chảy, tình hình khai thác cát và
tình hình thời tiết, thủy văn tiếp tục
có những diễn biến bất thường gây
ra sạt lở. Chính vì thế, giải pháp tốt
nhất là tránh tăng tải ở các bờ sông
(không nên xây dựng dọc bờ sông vì
sẽ tạo nên áp lực) nên có quy hoạch
dời vào trong. Vì hiện nay dân cư ở
ĐBSCL chủ yếu ở dọc bờ sông.
Theo ông Phi, những giải pháp
tạm bợ như be bờ chống sạt lở cũng
chỉ là biện pháp tạm thời, vì đất ở
ĐBSCL rất yếu nên cần tránh gây
nặng nề thêm cho nền đất. Thêm
vào đó, việc khai thác cát, việc lấn
chiếm bờ sông phải tuyệt đối cấm.•
“Chúng ta cần tìm
nguyên nhân chính để
khống chế, không phải
chỗ nào sạt lở là đóng
cọc, đổ bê tông ở đó.”
GS-TSKH
Lê Huy Bá
Người dân Vũng Tàu mua đồi mồi
rồi thả về biển
Sáng 23-8, Trạm biên phòng cửa khẩu cảng Vũng Tàu,
Ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu cảng Bà Rịa-Vũng Tàu,
Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng Bà Rịa-Vũng Tàu phối hợp
với Thanh tra Sở NN&PTNT đã tiến hành thả một con đồi
mồi quý hiếm về lại môi trường biển.
Theo thông tin từ Ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu cảng
Bà Rịa-Vũng Tàu, khoảng 7 giờ 30 cùng ngày, anh Lê
Hồng Phúc (33 tuổi, ngụ KP7, phường Long Toàn, TP Bà
Rịa) đi ngang khu vực cầu Rạch Bà (phường 11, TP Vũng
Tàu) thì thấy một người đàn ông đang rao bán một con đồi
mồi còn sống.
Do biết đây là động vật quý hiếm nên anh Phúc đã mua
lại con đồi mồi nặng 4 kg với giá 1,8 triệu đồng. Ngay
sau đó, anh Phúc đã đến Trạm biên phòng cửa khẩu cảng
Vũng Tàu trình báo và bàn giao con đồi mồi trên cho lực
lượng biên phòng.
Ngay sau khi tiếp nhận, Trạm biên phòng cửa khẩu cảng
Vũng Tàu đã thông báo với các cơ quan chức năng, đồng
thời phối hợp với Thanh tra Sở NN&PTNT tiến hành thả
con đồi mồi về lại môi trường biển.
Được biết đồi mồi có tên khoa học Eretmochelys
imbricata, một trong các loài rùa biển quý hiếm, nằm trong
danh mục Sách đỏ thế giới và Việt Nam.
T.KHÁNH
Sẽ đầu tư có trọng điểm các dự án
giao thông miền Nam
Bộ GTVT vừa có văn bản gửi Đoàn đại biểu Quốc hội
tỉnh Vĩnh Long về kiến nghị của cử tri liên quan đến việc
cần quan tâm đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông
vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đặc biệt cần
đẩy nhanh tiến độ đầu tư, xây dựng dự án đường cao tốc
Trung Lương - Mỹ Thuận.
Trả lời về vấn đề này, Bộ GTVT khẳng định trong những
năm qua nhiều công trình đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng
giao thông quan trọng của vùng ĐBSCL đã hoàn thành, tạo
động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần củng
cố an ninh - quốc phòng của khu vực.
Tuy nhiên, hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông hiện
vẫn còn hạn chế, tạo thành những điểm nghẽn về giao
thông ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của
vùng ĐBSCL.
Để tháo gỡ được những điểm nghẽn nêu trên, Bộ GTVT
đang chỉ đạo các cơ quan thuộc Bộ rà soát, đánh giá để
xây dựng các quy hoạch ngành quốc gia lĩnh vực giao
thông vận tải, chiến lược phát triển cho giai đoạn 2021-
2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đồng thời đang hoàn thiện
đề án kết nối mạng giao thông các tỉnh vùng ĐBSCL.
Trong đó sẽ đề xuất danh mục các công trình giao thông
thực sự quan trọng, cấp bách cần ưu tiên đầu tư giai đoạn
tiếp theo để trình Chính phủ, Quốc hội chấp thuận làm cơ
sở thực hiện.
VIẾT LONG
