16
Quốc tế -
ThứSáu13-9-2019
Biển Đông: Trung Quốc lôi kéo
Philippines đi nước cờ nguy hiểm
Nếu cú bắt tay giữa Bắc Kinh vàManila thành công, đó sẽ làmột tiền lệ nguy hiểmkhông chỉ với Philippines
mà còn với các nước trong khu vực.
ĐỖTHIỆN
H
ôm 10-9, Tổng thống
Philippines Rodrigo
Duterte cho biết Chủ
tịch Trung Quốc (TQ) Tập
Cận Bình đã đề nghị dành
cho Manila cổ phần kiểm
soát liên doanh năng lượng
ở biển Đông nếu họ gạt sang
một bên phán quyết của Tòa
Trọng tài quốc tế chống lại
Bắc Kinh.
“Ông Tập Cận Bình đã
nói rằng (Philippines) hãy
gác các phán quyết của Tòa
Trọng tài sang một bên, sau
đó cho phép mọi người kết
nối với các công ty TQ để
khai thác (dầu khí). Nếu có
tài nguyên, các ông giữ 60%,
còn lại của họ (phía TQ) chỉ
40%. Đó là lời hứa của ông
Tập” - Văn phòng tổng thống
dẫn lại lời của ông Duterte
nói với báo chí.
Cách làm ăn chưa có
tiền lệ
Nói vềýđịnhcủaPhilippines
trước lời đề nghị của TQ,
Tổng thống Duterte khẳng
định ông sẽ lờ phán quyết
của Tòa Trọng tài quốc tế,
vốn bác bỏ yêu sách đường
chín đoạn của Bắc Kinh trên
biển Đông, để hợp tác khai
thác dầu khí với TQ, theo
hãng tin
Bloomberg
.
Trước đó không lâu, chính
quyền Duterte cũng xác nhận
sẽ không nhắc lại phán quyết
năm 2016 vụ Manila kiện
TQ với Bắc Kinh. Tờ
The
Inquirer
dẫn lời phát ngôn
viên tổng thống Philippines
- ông Salvador Panelo hôm
30-8 khẳng định quan điểm
cứng rắn của TQ là tín hiệu
để ông Duterte không nên đề
cập đến vấn đề này trong các
buổi làm việc trong tương
lai. “(Chúng tôi) sẽ không
nhắc đến nữa. Chúng tôi
đã nói về (phán quyết) rồi.
Chúng tôi không muốn lặp
lại điều đó” - ông Panelo
khẳng định.
Thực tế trong lịch sử, việc
các nước gác lại tranh chấp
để cùng nhau khai thác chung
trên biển không phải hiếm,
thậm chí được xem là một
giải pháp hiệu quả. Ví dụ,
hai quốc gia có các vùng biển
chồng lấn về yêu sách, tức là
có tranh chấp; hoặc hai quốc
gia dù đã phân định biên giới
trên biển nhưng có nguồn tài
nguyên vắt ngang biên giới
hai bên. Khi đó các bên có thể
dựa vào Công ước Liên Hiệp
QuốcvềLuậtBiển (UNCLOS)
thực hiện các biện pháp hợp
tác khác nhau để khai thác
nguồn tài nguyên.
Tuy nhiên, trường hợp
“gác tranh chấp, cùng khai
thác” kiểu TQ đang làm và
lôi kéo Philippines tham gia
thì chưa từng có tiền lệ. Lý
do là TQ dựa vào yêu sách
đường chín đoạn ôm gần hết
biển Đông để đơn phương tạo
tranh chấp. Phần lớn các khu
vực mà TQ dùng đủ sức ép để
đề nghị “gác tranh chấp, khai
thác chung” đều nằm trên khu
vực thuộc EEZ hoặc thềm lục
địa của nước khác, điển hình
là Philippines và Việt Nam.
Như vậy, chấp nhận “ăn chia”
với TQ đồng nghĩa với việc
thừa nhận có tranh chấp với
TQ, qua đó gián tiếp thừa
nhận sự hiện diện của yêu
sách đường chín đoạn, vốn
đã bị tòa bác từ năm 2016.
Lờ phán quyết là
lờ công lý
Đại sứ Philippines Chito
Sta Romana nói với báo chí
tại Bắc Kinh hồi cuối tháng
8-2019 rằnghợpđồngkhai thác
chung giữa TQ và Philippines
phải tuân thủ: (i) Hiến pháp
Philippines; (ii) UNCLOS
và (iii) Hiến pháp TQ. Tuy
nhiên, cho đến lúc này các
chỉ dấu về ý định “ăn chia”
60/40 cho thấy đó là “bộ ba
bất khả thi”.
Philippines dưới thời người
tiền nhiệm ông Duterte được
cộng đồng quốc tế đánh giá
rất cao về chủ trương thượng
tôn pháp luật, sẵn sàng đưa
mâu thuẫn ra Tòa Trọng tài
để giải quyết. Nước này theo
đuổi vụ kiện nhiều năm liền,
bất chấp Bắc Kinh nhiều lần
đe dọa và duy trì chính sách
bốn không: Không tham gia,
không công nhận thẩm quyền
của tòa, không chấp nhận và
không thi hành phán quyết của
tòa. Thành quả là Philippines
thắng kiện và được đông đảo
quốc gia trên thế giới lên
tiếng ủng hộ.
Tuy nhiên, Philippines
dưới thời ông Duterte lại
chọn cách tiếp cận đổi phán
quyết để nhận các lợi ích kinh
tế. Quyết định lờ phán quyết
của tòa đi ngược lại với quyết
tâm đưa TQ ra công luận
quốc tế phân xử mà Manila
từng theo đuổi. Điều đó tạo
ra nhiều rủi ro. Thứ nhất,
Philippines đã để TQ bước
đầu thành công trong việc
biến vùng biển của quốc gia
khác thành vùng biển tranh
chấp, qua đó lật lại yêu sách
đường chín đoạn.
Ngoài ra, lờ phán quyết
của tòa tức lờ tính công lý
UNCLOS sẽ ảnh hưởng đến
quyết tâm chung của khối
Tổng thốngDuterte và Chủ tịch Tập Cận Bình. Ảnh: CANADIAN INQUIRER
Họ đã nói
Trường hợp “gác
tranh chấp, cùng
khai thác” kiểu TQ
đang làm và lôi kéo
Philippines tham
gia thì chưa từng có
tiền lệ.
ASEAN trong việc giải quyết
vấn đề biển Đông bằng luật
pháp quốc tế. Cần nhớ rằngBộ
quy tắc ứng xử ở biển Đông
(COC) giữa TQ và ASEAN
phải được xây dựng dựa trên
nền tảng luật pháp quốc tế
mà UNCLOS là một trong
những cơ sở tham chiếu đặc
biệt quan trọng.
Đối với chínhquyềnDuterte,
lờ phán quyết và làm ăn với
TQ sẽ đặt chính phủ vào
tình thế khó khăn khi tham
chiếu hiến pháp và luật pháp
Philippines. Ngoài ra, việc
dư luận Philippines phản đối
có thể tạo ra bất ổn chính
trị. Bài học từ sự kiện TQ
chiếm bãi cạn Scarborough
năm 2012 cho thấy chỉ cần
Manila sơ hở dù rất nhỏ,
TQ ngay lập tức dùng vũ
lực để cát cứ. Ông Duterte
cần phải thấm thía bài học
này nếu không muốn bị TQ
tiếp tục mở rộng kiểm soát
vùng biển bên trong đường
chín đoạn phi pháp.•
TrungQuốcphải lậptứcrút tàurakhỏibiểnViệtNam
Việt Namyêu cầu Trung Quốc chấmdứt ngay vi phạmnghiêm trọng và rút toàn bộ
nhóm tàu Địa chất hải dương 8 ra khỏi vùng biển của Việt Nam.
TấtcảquốcgiavenbiểnĐông
cần có hành động và giải pháp
làmgiảmcăngthẳng,đónggóp
vào duy trì, thúc đẩy hòa bình,
an ninh, ổnđịnh, an toàn trong
khu vực, bao gồm quyền của
các nước ven biển trong vùng
nướccủamìnhcũngnhưquyền
tựdo lưu thônghànghải, hàng
không trên biển Đông.
Tuyên bố chung của
ANH - PHÁP - ĐỨC
hôm 29-8
BộQuốcphòngMỹquanngại
sâu sắc trước nhữngnỗ lực tiếp
diễn củaTQ khi vi phạm trật tự
quốc tế dựa trênquy tắc xuyên
suốtkhuvựcẤnĐộDương-Thái
BìnhDương(…)Cáchànhđộng
của TQ cũng đi ngược lại với
tầm nhìn của Mỹ về một khu
vực Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương rộng mở và tự do, nơi
tất cả các nước dù lớn hay nhỏ
đềuđược bảođảmanninh chủ
quyền, không bị chèn ép và
có thể theo đuổi tăng trưởng
kinh tế phù hợp với các quy
tắc và chuẩn mực được quốc
tế công nhận.
Thông cáo của
BỘ QUỐC PHÒNG MỸ
hôm 26-8
Trong những tuần gần đây,
TQ đã thực hiệnmột loạt bước
đi gây hấn để can thiệp vào
hoạt động kinh tế lâu đời của
các nước ASEAN nhằm ép họ
từ chối hợp tác với những công
ty dầu khí nước ngoài và chỉ
làmviệc với doanh nghiệp nhà
nướcTQ(…) HànhđộngcủaTQ
làm suy yếu hòa bình, an ninh
khu vực và chứng minh sự coi
thường của TQ đối với quyền
của cácquốcgia thựchiệnhoạt
động kinh tế trong EEZ của họ.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao
Mỹ
MORGAN ORTAGUS
hôm 22-8
Tại cuộc họp báo thường kỳ chiều 12-9, bà Lê Thị Thu
Hằng
(ảnh)
cho biết từ ngày 3 đến 4-9, nhóm tàu Trung
Quốc (TQ) đã đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Việt
Nam (VN). Hoạt động của tàu luôn được các lực lượng
chức năng của VN giám sát theo đúng quy định của luật
pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về
Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.
Bà Hằng cũng nhấn mạnh VN kiên quyết phản đối việc
nhóm tàu Địa chất hải dương 8 của TQ tiếp tục các hành
động vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền, quyền tài
phán của VN trên vùng biển của mình được xác định phù
hợp với các quy định của UNCLOS. Đồng thời, VN yêu
cầu TQ chấm dứt ngay vi phạm nghiêm trọng này và rút
toàn bộ nhóm tàu nói trên ra khỏi vùng biển của VN.
VN khẳng định quan điểm nhất quán là mọi hoạt động
kinh tế biển của VN, trong đó có hoạt động dầu khí đều được
triển khai trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa hoàn
toàn thuộc VN được xác định từ lãnh thổ đất liền theo đúng
quy định của UNCLOS mà cả TQ và VN đều là thành viên.
Liên quan đến thông tin Bộ Quốc phòng Anh có lên kế
hoạch triển khai tàu sân bay đến khu vực châu Á-Thái
Bình Dương năm 2021 nhằm đảm bảo tự do hàng hải và
phản đối tham vọng ngày càng tăng của TQ ở biển Đông,
bà Hằng nói: “Quan điểm của VN về tự do hàng hải và
hàng không trên biển là rõ ràng, nhất quán và đã được thể
hiện nhiều lần. Theo đó, các hoạt động trên biển cần tuân
thủ các quy định của luật pháp quốc tế như được thể hiện
trong UNCLOS”.
VIẾT THỊNH
