16
Quốc tế -
ThứBảy 26-10-2019
Chống chiến thuật nổi dậy của
Trung Quốc ở biển Đông
Phải có cách tiếp cận đúng bản chất vàmưu đồ chiến thuật nổi dậy của Trung Quốc ở biểnĐông.
VĨ CƯỜNG-HOÀNGPHÚ
T
rong bài viết cho tạp chí
TheNational Interest
năm
2018, chuyên gia Hunter
Stires thuộc Học viện Hải
chiến Mỹ cho biết việc giữ
vững trật tự trên biển mang
tự do và cởi mở là nhu cầu
cấp thiết đối với mọi quốc
gia, nhất là các nước phụ
thuộc vào các chuỗi cung
ứng trên biển. Trong bối cảnh
Trung Quốc (TQ) triển khai
các động thái quấy rối liên
tục, có tổ chức, có hệ thống
hoạt động kinh tế các nước
trong khu vực từ đầu năm
2019 đến nay, các khuyến
nghị của chuyên gia Hunter
Stires càng trở nên có ý nghĩa
đối với các nước trong khu
vực lẫn Mỹ.
Mỹ chưa hiểu
Trung Quốc?
Suốt nhiều thế kỷ qua, các
quốc gia hành xử tuân theo
các nguyên tắc pháp lýmà sau
này được hệ thống hóa thành
Công ước Liên Hiệp Quốc về
Luật Biển 1982 (UNCLOS).
Tuy vậy, ở biển Đông, TQ đe
dọa nghiêm trọng hệ thống
luật pháp quốc tế.
Trong khi đó, các đối sách
hiện nay của Mỹ không giải
quyết được khía cạnh cốt lõi
của vấn đề. Bình luận về sự
kiện TQ hung hăng cử đội
tàu Địa chất hải dương 8 xâm
phạm nghiêm trọng vùng đặc
quyền kinh tế và thềm lục địa
của Việt Nam từ hồi tháng 7
vừa qua, chuyên gia Gregory
Poling, Giám đốc Tổ chức
Sáng kiến minh bạch hàng
hải châu Á (AMTI), nhận
định: “Cả chính quyền Tổng
thốngDonaldTrump và người
tiền nhiệm Barack Obama
đều không có giải pháp đối
phó chiến lược lấn biển của
TQ một cách hiệu quả. Cả
hai tổng thống Mỹ đã phụ
thuộc quá nhiều vào Bộ Quốc
phòng, tức là các giải pháp
quân sự. Trong khi đó, vấn
đề cốt lõi tại biển Đông vốn
không chỉ là vấn đề quân sự
và không thể giải quyết bằng
quân đội, khí tài. Nhà Trắng
và Bộ Ngoại giao đang thiếu
những nỗ lực cấp cao, đó mới
chính là giải pháp cần thiết
cho biển Đông.
Tương tự, chuyên gia Stires
cũng cho rằng các hành động
quân sự củaMỹ như các chiến
dịch bảo đảm tự do hàng hải
thiếu đi nội lực cần thiết,
dẫn đến không có hiệu quả
mang tính chiến lược quyết
định. “Để khôi phục được vị
thế như cũ, Mỹ và các đồng
minh của nước này cần phải
điều chỉnh lại các hiểu biết về
chiến lược của TQ trên biển
Đông và định hướng lại chiến
lược của Mỹ nhằm đánh bại
nó” - chuyên gia Stires viết
trên
The National Interest.
Theo Stires, mấu chốt của
thách thức trên biển Đông
là một cuộc đấu tranh chính
trị về ý chí của các bên, biểu
hiện qua cuộc đối đầu giữa
một bên là luật pháp quốc
tế được công nhận và bên
còn lại là quan điểm xét lại
vô lý của TQ về chủ quyền
trên biển. Trong đó, câu hỏi
mang tính quyết định ở đây là
“người dân sẽ tuân theo luật
chơi của bên nào”: Theo hệ
thống luật pháp quốc tế hay
theo hệ thống TQ? Câu hỏi
này quan trọng hơn so với
việc ai sẽ chiến thắng khi
có xung đột vũ trang xảy ra.
Mưu đồ của Bắc Kinh
Thông thường, ngư dân địa
phươngở các nướcĐôngNam
Á chắc chắn sẽ lựa chọn tuân
thủ hệ thống luật pháp quốc tế
hiện hành. Lý do là luật pháp
mà điển hình làUNCLOS bảo
vệ quyền tự do hàng hải của
tất cả quốc gia. Trái lại, việc
chấp nhận một vùng biển do
TQngang ngược kiểm soát và
bị BắcKinh chi phối mạnhmẽ
sẽ khiến người dân các nước
chịu thiệt hại.
Mục tiêu đặc biệt quan trọng
của TQ là khiến ngư dân các
nước, tàu thuyền nước ngoài,...
phải chấp nhận một luật chơi
của Bắc Kinh vô lý tạo ra. Để
đạt mưu đồ của mình, TQ áp
dụng các “chiến thuật nổi
dậy” (insurgency tactics), theo
chuyên gia Hunter Stires. Về
hình thức, TQ tìm cách kiểm
soát một số lượng ngư dân lấn
át hơn các nước hoặc buộc
đa số ngư dân các nước phải
tuân thủ lập trường của Bắc
Kinh thông qua nhiều biện
pháp dọa nạt khác nhau.
“TQ đang nỗ lực ép càng
nhiều người dân ở các nước
láng giềng Đông NamÁ tuân
thủ trật tự của Bắc Kinh càng
tốt thông qua đe dọa sử dụng
vũ lực” - chuyên gia Hunter
Stires phân tích.
Bắc Kinh cũng triển khai
chiến thuật chiếm lãnh thổ và
mở rộng vỏ bọc chống tiếp
cận, ngăn chặn xâm nhập khu
Tàu hải giámTrungQuốc hoạt động trên biểnĐông. Ảnh: REUTERS
Phó Tổng thống Mỹ chỉ trích Trung Quốc
PhóTổng thốngMỹMike Pence hôm24-10 (giờMỹ) trong
bài phát biểu tại sự kiện do Trung tâm Wilson tổ chức ở
Washington nói: Bắc Kinh đã tăng cường sử dụng các tàu
dân quân biển để thường xuyên hăm dọa thủy thủ và ngư
dân Malaysia, Philippines. Hải cảnh TQ cũng tìm cách ngăn
cản Việt Nam tiến hành hoạt động khai thác dầu mỏ và khí
đốt ở vùng biển của Việt Nam. Phó Tổng thống Mỹ chỉ trích
hành động quân sự của TQ trong khu vực và cách tiếp cận
của Bắc Kinh đối với các nước láng giềng trong năm qua
vẫn ngày càng mang tính khiêu khích.
Nhắc lại lời hứa “không quân sự hóa biển Đông” của TQ
vào năm 2015, ông Pence chỉ ra hàng loạt hành động trái
ngược với“trỗi dậy hòa bình”mà TQ từng tuyên bố. Đề cập
đến hàng loạt chính sách sai trái khác củaTQ, ông Pence cho
rằng TQ chưa có hành động đáng kể nhằm cải thiện quan
hệ kinh tế với Mỹ trong suốt thời gian qua.
Chúng tôi cómặt ởkhắpThái
BìnhDương.Tôi nhìn thấy điều
đóởNewZealand,Úc,...Tôinhìn
thấynhữnggìchúngtađạtđược
ở Hàn Quốc cũng như các hợp
tác quân sự lâu nay với Nhật
Bản. Đó là những nước có vai
trò dẫn dắt cả khu vực và cực
kỳ trọng yếu (trong nỗ lực đối
đầuTQ). Chúng taphải làmviệc
này cùng nhau. Mỹ không thể
trực tiếp đem quân, đem tàu
và súngốngđếnđó và bảohãy
theo chúng tôi được.
Bộ trưởng Hải quân Mỹ
RICHARD SPENCER
phát biểu tạiViện Brookings
hôm23-10
Tiêu điểm
Việc huy động tổng
lực hệ thống chính
trị - ngoại giao lẫn
kinh tế, quân sự
đang được kỳ vọng
sẽ có thể “ghè chân”
TQ ở biển Đông.
vực (2A/AD). Mục đích là
chống ngư dân tiếp cận các
ngư trường do TQ chiếm trái
phép, đồng thời chống tàu
thuyền hay lực lượng các
nước tiếp cận các vùng biển,
thực thể nằm trong khu vực
đường chín đoạn vô lý.
Mỹ triển khai giải
pháp toàn diện
Việc chống TQ nổi dậy
trên biển đòi hỏi việc giữ an
toàn cho ngư dân trước những
hoạt động quấy rối của TQ.
Mở rộng ra còn có các doanh
nghiệp, đoàn thể dân sự có
các hình thức khai thác tài
nguyên, thăm dò địa chất,
nghiên cứu khoa học,... Khi
các lực lượng này có thể thực
hiện các quyền hợp pháp của
mình một cách an toàn theo
cơ chế quốc tế hiện hành về
quyền tự do trên biển, họ sẽ
tin vào hệ thống quốc tế thay
vì hệ thống do TQ đặt ra.
ỞbiểnĐông,TQvốnkhông
cần phân biệt đâu là nguồn
lực dân sự và nguồn lực quân
sự. Bắc Kinh đầu tư không
chỉ vào lực lượng hải quân
mà ngay cả các lực lượng
tàu hải cảnh, dân quân biển
nhằm triển khai chiến thuật
“tằm ăn dâu” và “vùng xám”.
Thực tế, các lớp tàu dân quân
biển được hộ tống và bảo vệ
bởi các lớp tàu hải cảnh, tàu
chiến của TQ đã ngang ngược
tham gia nhiều hoạt động gây
hấn, đe dọa, khảo sát địa chất
và tài nguyên, thậm chí là
dùng vũ lực chiếm đóng các
thực thể ở biển Đông một
cách trái phép.
Tựu trung lại, TQ sẵn sàng
huy động toàn bộ sức mạnh
từ khu vực công đến khu vực
tư để đối đầu với các nước
trong đó có Mỹ. Trong bối
cảnh đó, chuyên gia Stires đề
xuấtMỹ và đồngminh phải sử
dụng sức mạnh của mình trên
mọi lĩnh vực quân sự và phi
quân sự. Đề xuất này tương
tự với khuyến nghị của Bộ
trưởng Hải quân Mỹ Richard
Spencer hôm 23-10 rằng Bộ
Quốc phòng nước này cần huy
động và phối hợp với nhiều cơ
quan chính phủ dân sự khác
như Bộ Thương mại, Bộ Tài
chính hay Bộ Nông nghiệp.
Cách tiếp cận này dường
như đã bắt đầu được Mỹ áp
dụng: (i) Cuộc chiến thương
mại chống lại TQ, trong đó
có mục tiêu xóa nạn đánh
cắp công nghệ; (ii) Hạ viện
và Tổng thống Mỹ Donald
Trump đã tiến hành mở rộng
quyền giám sát của Ủy ban
Đầu tư nước ngoài tại Mỹ
(CFIUS), trong đó có mục
tiêu quản lý việc các công
ty TQ đang mua rất nhiều tài
sản ở Mỹ; (iii) Tổ chức các
đơn vị giám sát đặc biệt TQ.
Việc huy động tổng lực hệ
thống chính trị - ngoại giao
lẫn kinh tế, quân sự đang được
kỳ vọng sẽ có thể “ghè chân”
TQ ở biển Đông.•
Phó Tổng thốngMỹMike Pence.
Bộ trưởngHải quânMỹ
Richard Spencer.
