16
NGỌCÂN(*)
V
ụ 39 người Việt chết
trong xe container ởAnh
bị phát hiện hôm 23-10
trở thành tâm điểm của dư
luận về tình trạng di cư trái
phép. Có nhiều quan điểm về
việc giải quyết bất cập nạn
vượt biên bất hợp pháp: (i)
Thắt chặt chính sách nhập
cư nhắm vào người di cư và
(ii) chống lại các băng đảng
mua bán người, đưa người
ra nước ngoài/nhập cư trái
phép. Đến nay, đặc biệt nhìn
từ vụ 39 người chết ở Anh,
hiệu quả thực tiễn, tác động
và cách thức tiến hành của
những chính sách này vẫn
còn là vấn đề gây tranh cãi.
Siết chặt biên giới là
chưa đủ
Có một sự thật đau lòng:
Càng siết chặt biên giới thì
số người chết vì nhập cư lậu
càng tăng. Theo nghiên cứu
của PGS Reece Jones thuộc
Viện Chính sách nhập cư
Mỹ, khi liên minh châu Âu
(EU) bắt đầu xây dựng hàng
rào biên giới, số người nhập
cư thiệt mạng đạt mức kỷ lục
3.771 người năm 2015. Khi
EU hoàn thành việc siết chặt
an ninh biên giới, số người
chết khi nhập cư tính đến
tháng 7-2016 đã vượt mức
3.000 người, tăng 50% so với
cùng kỳ năm trước.
Khi an ninh biên giới tăng
lên, các tổ chức buôn người
và đưa người ra nước ngoài/
nhập cư trái phép cũng hướng
đến những con đường xa
hơn, dài hơn và cũng nguy
hiểm hơn. Các trường hợp ở
Nghệ An, Hà Tĩnh có người
thân sang Anh đang bị mất
liên lạc cho thấy khá rõ thực
trạng này: Người di cư có
thể sang nhiều nước (Trung
Quốc, Nga, Malaysia, Pháp,
hóa lợi nhuận của các “doanh
nghiệp”buônngười, đưangười
vượt biên lậu. Theo đó, cần
tăng cường hình phạt kinh
tế cho tội danh buôn người,
đưa người vượt biên trái phép
nhắm vào hệ thống chân rết
trực tiếp vận chuyển, đồng
thời cung cấp cho họ những
nghề nghiệp thay thế tốt hơn.
Áp dụng khoa học kỹ thuật
nhằm hạn chế các vấn đề
giả mạo hộ chiếu, củng cố
các chính sách chống hối lộ.
Tăng cường hợp tác điều tra
các hoạt động rửa tiền vì rửa
tiền là một trong những hoạt
động liên quan chính đến nạn
buôn người, vượt biên lậu.
Hệ quả là các nhóm buôn
người, vượt biên lậu có thể: (a)
Từ bỏ và tập trung vào buôn
lậu các mặt hàng khác; (b)
Tăng giá đầu vào khiến nhu
cầu và khả năng di cư giảm.
Tuy nhiên, cũng có một
kịch bản tệ hơn: Nhóm buôn
người, vượt biên lậu cố gắng
vận chuyển nhiều người hơn
trong cùngmột lần để đảmbảo
lợi nhuận hoặc tập trung vào
phân khúc giá rẻ, rủi ro cao
khiến nhiều người tham gia
hơn, bất chấp tỉ lệ người chết
tăng cao. Để không bị rơi vào
viễn cảnh này, các nhà hoạch
định chính sách còn phải phối
hợp tìm hiểu và hạn chế nhu
cầu di dân của từng quốc gia
liên quan vì tình hình kinh
tế, chính trị, xã hội của mỗi
nước là khác nhau.
Các quốc gia điểm đến có
thể: (1) Áp dụng chính sách
đánh vào những ngành nghề
chủ yếu sử dụng lao động bất
hợp pháp; (2) Đưa ra những
hình phạt thật nặng cho các
doanh nghiệp sử dụng người
nhập cư bất hợp pháp. Điều
này sẽ triệt tiêu thị trường
tiêu thụ của bọn buôn người.
Nước Anh sau sự kiện 39
người chết trong xe container
đã lập tức siết chặt điều tra
các nông trại trồng cần sa
bất hợp pháp hoặc các tiệm
nail của người Việt, nơi được
cho là thị trường chính của
người Việt nhập cư bất hợp
pháp vào Anh.
Ởcác nước khởi nguồn, phải
tăng cường tuyên truyền, hỗ
trợ cơ hội nghề nghiệp cho
công dân nhằm giảm các
trường hợp bị lừa đảo bởi
các tổ chức tội phạm. Đưa
ra các chương trình đào tạo,
nâng cao ý thức, chống tham
nhũng cho quan chức chính
quyền sở tại, nhất là những
người làm việc ở các bộ phận
di trú hoặc biên phòng.
Sự phối hợp hành động giữa
các quốc gia điểm đến, điểm
trung chuyển và quốc gia khởi
nguồn là rất quan trọng vì di
cư là một quá trình tác động
qua lại, đồng thời lộ trình có
thể kéo dài qua nhiều nước
với các tình tiết phức tạp.•
(*)
Tác giả tốt nghiệp thạc
sĩ chuyên ngành các
vấn đề xuyên biên giới,
ĐH Đông Phần Lan
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứBa5-11-2019
Đức,Rumania,ThổNhĩKỳ…)
trước khi “nhảy container”
sangAnh. Chi càng mạnh thì
dịch vụ được giới đưa người
sangAnh chui giới thiệu càng
VIP, tức khả năng thành công
cao hơn, ngắn ngày hơn và ít
nguy hiểm hơn. Vậy nên có
người đi xe tải, container,
thuyền và cũng có người đi
bộ, vượt rừng hay đầm lầy.
Trước đây các tổ chức buôn
lậu thông thường kiêm nhiệm
luôn “dịch vụ” vận chuyển
người trái phép sang biên
giới. Những kẻ buôn thuốc
lá lậu Albani và Nigeria sẵn
sàng nhận thêm người di cư
vào những chuyến đi buôn
của chúng như một phần lợi
nhuận béo bở kiếm thêm.
Tuy nhiên, khi EU bắt đầu
các chiến dịch càn quét buôn
lậu và áp dụng hình phạt tù
cho tội vận chuyển người trái
phép qua biên giới, những kẻ
cầm đầu từ bỏ việc đi chung
với người vượt biên vì lo ngại
khả năng bị bắt. Vì vậy, các
phương tiện vận chuyển người
nhập cư trái phép như xe tải,
thuyền đều rất tồi tệ để đảm
bảo lợi nhuận cao nhất cho
những kẻ đứng đầu. Nhiều
người lên thuyền, container
và tử nạn.
Cuộc chiến phức tạp
và dai dẳng
Trong bối cảnh các băng
đảng buôn người ngày càng
phát triển thành các đường
dây tội phạmcó tổ chức xuyên
quốc gia, việc phối hợp hành
động giữa cảnh sát các nước
là điều kiện tiên quyết nhưng
chưa đủ để tiêu diệt vấn nạn
này. Khi một nhóm bị tiêu
diệt thì sẽ có nhóm khác sẵn
sàng thay thế. Do đó, phải
giải quyết vấn đề từ gốc rễ.
Một nghiên cứu đáng chú
ý của TS Veronika Bilger
(2006) thuộc Trung tâm
Nghiên cứu quốc tế về chính
sách nhập cư đề xuất cần xem
xét hoạt động buôn người,
đưa người vượt biên lậu như
một “ngành kinh doanh” dịch
vụ để có cách đối phó. Trong
đó “ngành kinh doanh” này
cũng cần các yếu tố đầu vào
như nhu cầu, chi phí, rủi ro;
và các yếu tố đầu ra như uy
tín, danh tiếng và lợi nhuận
của “doanh nghiệp”.
Dưới lăng kính này, nghiên
cứu của Tổ chức Hợp tác và
phát triển kinh tế (OECD) đề
xuất phải có chính sách biến
tối đa hóa rủi ro và tối thiểu
Bản vẽ tài
xếMaurice
Robinson
(25 tuổi),
nghi can
vụ 39
người Việt
chết ởAnh,
tại Tòa án
Chelmsford
Magistrates
ở Anh hôm
28-10.
Ảnh:
ABCNEWS
• Triều Tiên:
Một quan chức Hàn Quốc ngày 4-11 cho biết Mỹ
và Triều Tiên có thể sẽ có thêm một cuộc đối thoại vào giữa tháng
11 hoặc đầu tháng 12 tới. Chủ tịch Kim Jong-un cũng đang dự
tính gặp trực tiếp Tổng thống Donald Trump vào tháng 12, theo
Reuters
. Hiện các bên chưa có bình luận gì về thông tin này.
• Nhật Bản
: Đài
NHK
ngày 3-11 dẫn lời Bộ Môi trường Nhật
Bản xác nhận 91 bao chứa đất nhiễm xạ đã bị bão Hagibis hồi
tháng 10 cuốn khỏi nơi tập kết ở tỉnh Fukushima và một số khu
vực lân cận. Số đất phần lớn phát sinh sau thảm họa nổ nhà máy
điện hạt nhân ở tỉnh này năm 2011.
• Hong Kong
: Hôm 3-11, một người đàn ông đã dùng dao
tấn công một nhóm biểu tình ở quận Đại Bộ ở Hong Kong,
trước khi lao vào cắn đứt tai của một chính khách có mặt tại
hiện trường (
ảnh
). Ít nhất năm người bị thương từ vụ tấn công
và chính khách bị thương được xác định là ủy viên Hội đồng
Andrew Chiu. Người dân đã tước vũ khí và giao đối tượng cho
cảnh sát.
VĨ CƯỜNG
Nghịch lý siết chặt biên giới
Theo thống kê củaTổ chức Di cư quốc tế (IOM), lợi nhuận
củangành côngnghiệpbuônngười có thểđạtmức 10 tỉ USD
hằng năm do tính chất siêu lợi nhuận của nó. Hẳn nhiên là
lợi nhuận càng cao thì càng thu hút nhiều“nhà cung cấp”. Có
thể thấy chính sách đánh thẳng vào các dòng người nhập
cư của EU đã tạo ramột nghịch lý: Nhiều tổ chức buôn hoặc
đưa người vượt biên lậu hoạt động mạnh hơn, chi phí cao
hơn đi cùng với rủi ro cũng gia tăng với những người di cư.
Ngày nay, sốngười bị từ chối
nhậpcảnhởcácconđườngchính
ngạch(máybay,tàuhỏa,phà…)
vào EU chỉ là 0,3%, theo số liệu
từ
The Guardian
. Việc siết chặt
an ninh biên giới khiến nhiều
người chọn con đường đi lậu
thay vì chính ngạch.
Tiêu điểm
Khi một nhóm bị
tiêu diệt thì sẽ có
nhóm khác sẵn
sàng thay thế. Do
đó, phải giải quyết
vấn đề từ gốc rễ.
17
người thiệt mạng (trong đó có bảy trẻ em)
và 98 người khác bị thương sau khi một
xe buýt mất lái và rơi xuống khu vực sông
Sunkoshi cách TP Kathmandu của Nepal
120 km về phía đông, đài
ABC News
ngày
4-11 cho biết. Điều tra ban đầu xác định
nguyên nhân vụ việc là do xe chở quá tải
và gặp vấn đề kỹ thuật đi qua một đoạn
đường đèo. Hiện cơ quan chức năng và
ngườidânvẫnđangtiếptụctìmkiếmnhững
nạn nhân mất tích.
VĨ CƯỜNG
Giải quyết gốc rễ thảm kịch
vượt biên
Làm sao để giải quyết triệt để việc tổ chức vượt biên lậu làmột bài toán cấp thiết.
