16
VĨ CƯỜNG
T
ổng thống Mỹ Donald
Trump vẫn để mở khả
năng đối thoại với chính
phủ Iran “mà không cần điều
kiện tiên quyết”, Bộ trưởng
Quốc phòng Mỹ Mark Esper
cho biết trên đài
CBS
ngày
12-1 (giờ Mỹ).
Ông Esper nhấnmạnh thiện
chí mở “con đường mới” với
Iran đã được bản thân ông
và ông Trump tuyên bố công
khai. Ý ông Esper muốn nói
đến phát biểu trước toàn dân
của ông Trump ngày 8-1 sau
khi Iran nã hàng chục tên lửa
sang hai căn cứ Mỹ ở Iraq.
Với bài phát biểu này, ông
Trump đã làm dịu nỗi lo về
một cuộc chiến tranh nữa ở
Trung Đông khi không đánh
giá nghiêm trọng vụ nã tên
lửa của Iran.
Các động thái từ Mỹ cho
thấy căng thẳng Mỹ-Iran sau
hàng loạt vụ trả đũa qua lại
đang có cơ hội xuống thang
và thậm chí nhiều nhà quan
sát còn lạc quan đến khả
năng sẽ có đối thoại. Vậy
liệu khả năng Iran sẽ đi theo
“con đường mới” mà Mỹ đề
cập tới hay không?
Nhiều lạc quan
Nhìn toàn cảnh có thể thấy
đang có rất nhiều dấu hiệu
về một cơ hội “hòa bình”.
Trước hết, trừng phạt của Mỹ
đang khiến chính phủ Iran
phải chịu nhiều áp lực. Đợt
biểu tình nhiều tháng nay
của người dân Iran quanh
vấn đề kinh tế chưa chấm
dứt thì lại nối tiếp biểu tình
vì vụ quân đội nước này bắn
tuyên bố cứng rắn. Ngày
13-1, phía Iran cứng rắn dù
Mỹ có nói thế nào thì Iran
cũng sẽ không quên thực
tế tướng Soleimani đã chết
dưới tay Mỹ. Nhiều quan
chức cấp cao Iran chỉ trích
ông Trump giả dối khi lên
Twitter nói ủng hộ người
biểu tình Iran.
Nhiều nhà quan sát cho
rằng dù kinh tế Iran hiện
đang gặp nhiều khó khăn vì
cấm vận của Mỹ, chưa kể sức
ép từ biểu tình trong nước,
chính phủ Tehran sẽ không
dễ dàng từ bỏ quyền lực, từ
bỏ lập trường đối địch với
Washington. Bên cạnh đó,
các lực lượng như Vệ binh
Cách mạng Hồi giáo Iran
cũng vẫn còn rất mạnh và
sẽ kiểm soát tình hình trong
nước, đẩy lùi sức ép của Mỹ.
Và cần nhớ rằng mục tiêu
chiến lược của Iran về lâu
dài là đẩy Mỹ ra khỏi Trung
Đông hoặc ít nhất là ra khỏi
Iraq. Iran có lẽ đã tiến gần
hơn tới mục tiêu này so với
thời điểm trước vụ không
kích ngày 3-1. Từ góc nhìn
của giới chức Iran, chính
sách của nước này đã có
những thành công đáng kể.
Iran đã “cứu” chính quyền
Tổng thống Bashar al-Assad
tại Syria và cho phép nước
này mở thêm một mặt trận
mới chống lại Israel. Iran
cũng duy trì được tầm ảnh
hưởng lớn ở Iraq khi Quốc
hội Iraq sẵn sàng yêu cầu
Mỹ rời khỏi lãnh thổ.
Ngoài ra, Iran còn phải
chịu áp lực từ các đồng minh
trong khu vực đòi phải trả
thù cho tướng Soleimani.
Các lực lượng vũ trang do
Iran hậu thuẫn trong khu
vực chưa cho thấy có dấu
hiệu muốn hạ nhiệt với Mỹ.
Trong bài phát biểu dài 90
phút hôm 12-1, ông Hassan
Nasrallah, lãnh đạo nhóm vũ
trang Hezbollah ở Lebanon,
kêu gọi các lực lượng đồng
minh của Iran trong khu vực
đoàn kết lại cùng hành động
trả thù cho tướng Soleimani,
bắt đầu “chặng đường dài”
đuổi Mỹ khỏi Trung Đông.
Đó là lý do mà nhiều nhà
quan sát vẫn bi quan cái gọi
là “hạ nhiệt” chỉ là trạng thái
tạm thời.•
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứBa14-1-2020
nhầm máy bay chở khách
Ukraine. Bên cạnh đó, có
vẻ Iran cũng không muốn
chiến tranh khi quyết định
dùng tên lửa đạn đạo, không
sát thương lính Mỹ trong vụ
tấn công hai căn cứ Mỹ để
ông Trump không phản ứng
mạnh. Nhớ lại lúc Mỹ mới
giết tướng Qasem Soleimani
ngày 3-1, Iran dù tuyên bố
không tuân thủ các cam kết
trong thỏa thuận hạt nhân
nhưng vẫn thòng thêm một
câu rằng sẽ nối lại tuân thủ
nếu Mỹ dỡ bỏ trừng phạt.
Một dấu hiệu nữa cho thấy
Iran cũng muốn hạ nhiệt sau
hơn 10 ngày căng thẳng với
Mỹ. Tại cuộc gặp giữa Tổng
thống Iran Hassan Rouhani
với quốc vương Qatar Sheikh
Al-Thani đang thăm Tehran
hôm 12-1, hai bên đã nhất trí
rằng giảm leo thang là “giải
pháp duy nhất” cho khủng
hoảng khu vực.
Về phần Mỹ, trả lời phỏng
vấn của trang tin
Axios
ngày
12-1, Cố vấn An ninh quốc
gia Mỹ Robert O’Brien
nhận định cơ hội đàm phán
cao hơn rất nhiều khi một
nhân vật bảo thủ như tướng
Soleimani không còn ảnh
hưởng việc hoạch định chính
sách của Iran. Ông O’Brien
cho rằng sau vụ không kích
làm tướng Soleimani thiệt
mạng, nhiều khả năng Iran
đã nhận ra việc tiến hành
chiến tranh toàn diện với
Mỹ là “không phù hợp” và
chắc chắn bất kỳ động thái
leo thang căng thẳng nào
cũng sẽ buộc Washington
kéo dài các đối sách gây
áp lực tối đa.
Nhưng không
dễ đoán
Tuy nhiên, diễn biến không
dễ đoán khi thực tế lãnh
đạo Iran tới lúc này có các
Biểu tình trong nước làmột áp lực lớn với chính phủ Iran. Ảnh: AP
• Trung Quốc
:
Tân Hoa Xã
đưa tin cảnh sát Trung Quốc ngày 12-1
đã tiến hành giải cứu thành công một vụ bắt cóc ba con tin
(ảnh)
xảy
ra tại TP Hồi Hột, khu tự trị Nội Mông. Hung thủ có vũ trang đã thiệt
mạng sau nhiều giờ đấu súng căng thẳng. Đến chiều cùng ngày, nhà
chức trách vô hiệu hóa thiết bị nổ gắn trên người con tin. Hiện nguyên
nhân vụ việc đang được điều tra làm rõ.
• Nga
: Hôm 13-1, hãng tin
Sputnik
dẫn lời nhà thiên văn học Mỹ
Jonathan McDowell cho rằng vệ tinh tình báo tuyệt mật Kosmos-2491
của Nga có thể đã bị phá hủy do tai nạn hoặc tự hủy. Trước đó, không
quân Mỹ phát hiện 10 mảnh vỡ nghi là của vệ tinh Kosmos-2491 trên
bầu khí quyển. Kosmos-2491 là một trong ba vệ tinh được Nga phóng
ra vũ trụ vào năm 2013 nhằm nâng cao khả năng tiêu diệt vệ tinh đối
phương.
• NATO:
Đài
NTV
(Đức) dẫn lời ông Jens Stoltenberg, Tổng thư ký
khối quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), ngày 13-1 rằng
NATO sẽ đáp trả việc Nga triển khai các tổ hợp tên lửa Iskander-M có
trang bị tên lửa 9M729. Việc Nga triển khai tên lửa 9M729 chính là
nguyên nhân khiến Mỹ rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm
trung (INF) đã ký với Nga. Mỹ yêu cầu Nga phá hủy loại tên lửa này
nhưng Nga khăng khăng việc tồn tại tên lửa 9M729 không vi phạm
hiệp ước.
ĐĂNG KHOA
Trên Twitter ngày 12-1, Tổng thống Mỹ Donald Trump
viết rằng có đàm phán với Mỹ hay không là chuyện của
Iran, tùy thuộc vào Iran nhưng nhất định “sẽ không có vũ
khí hạt nhân và không giết người biểu tình”. Tuyên bố của
ông Trump được đưa ra ngay sau khi Cố vấn An ninh quốc
gia Robert O’Brien trước đó nói rằng Tehran không còn lựa
chọn nào khác ngoài đàm phán, kết quả từ chiến lược gây
sức ép tối đa của Washington. Ông O’Brien cũng nói rõ
nếu muốn đàm phán với Mỹ, Iran trước hết phải sẵn sàng
nhượng bộ lập trường cứng rắn lâu nay, vì không phải Mỹ
mà Iran mới là bên đang cần đàm phán.
Tuy thế, trang tin
TheBusinessInsider
dẫn lờimột sốchuyên
gia lo ngại chủ trương cứng rắn về trừng phạt hay nói cách
khác chiến dịch tối đa hóa áp lực của Mỹ sẽ không khiến
Iran thay đổi thái độ.
Mỹ cần chứng minh một
cách đáng tin cậy rằng chính
sách của nước này đối với Iran
khôngphảilàkếhoạchcủamột
cuộc xung đột bất tận.
Chuyên gia
SETH G. JONES
thuộc Trung tâm Nghiên cứu
chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ)
Tiêu điểm
Cái gọi là “hạ
nhiệt” chỉ là trạng
thái tạm thời.
34,5
triệu USD sẽ được chính
quyền Úc chi cho các hoạt
động phục hồi môi trường
và hỗ trợ những nhómđộng
vật bị ảnh hưởng do cuộc
khủng hoảng cháy rừng kéo
dài gần hai tháng qua, hãng
tin
Sputnik
dẫn tuyên bố của
Thủ tướng Scott Morrison
ngày 13-1. Ông Morrison
cũngchobiết ít nhất 25người
đã thiệt mạng và hơn 2.000
ngôi nhà bị các đám cháy
phá hủy.
PHẠM KỲ
Iran sẽ đi theo “con đường mới”
Mỹ gợi ý?
Hai bên gần đây phát nhiều tín hiệumuốn xuống thang sau hơn 10 ngày căng thẳng,
tuy nhiên diễn biến sắp tới không dễ đoán.
