16
Quốc tế -
ThứBa22-9-2020
• Nhật Bản
: Tân Thủ tướng Nhật
Yoshihide Suga ngày 20-9 vừa có
cuộc điện đàm đầu tiên với Tổng
thống Mỹ Donald Trump, theo tờ
Japan Today
. Hai lãnh đạo nhất trí
tiếp tục theo đuổi tầm nhìn chung
về một Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương tự do, rộng mở cũng như siết
chặt quan hệ Mỹ - Nhật, làm nền
tảng cho hòa bình khu vực.
• Nga
: Gần 80.000 binh sĩ Nga
ngày 20-9 đã chính thức khởi động
cuộc tập trận quy mô lớn Kavkaz
2020 ở khu vực biển Đen và biển
Caspi, đài
RT
đưa tin. Một số nước
như Armenia, Belarus, Myanmar và
Pakistan cũng gửi lực lượng tham
gia. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh
NATO gần đây liên tục đưa quân áp
sát biên giới Nga.
• Ấn Độ
: Ít nhất 10 người thiệt
mạng, gồm nhiều trẻ nhỏ và 25
người khác bị thương trong một
vụ sập chung cư ba tầng ở TP
Bhiwandi miền Tây Ấn Độ hôm
21-9, theo hãng tin
Reuters
. Lực
lượng chức năng vẫn đang nỗ lực
giải cứu nạn nhân kẹt dưới đống đổ
nát. Hiện chưa rõ nguyên nhân gây
sập chung cư nhưng nhiều khả năng
là do kết cấu yếu, không trụ vững
khi Ấn Độ chuẩn bị vào mùa mưa.
PHẠM KỲ
Thế giới 24 giờ
Biển Đông: Trung Quốc tự
“sập bẫy” đường lưỡi bò
Đã có nhiều người, trong đó có cả giới học giả Trung Quốc khuyên Bắc Kinh từ bỏ yêu sách đường lưỡi bò
ở BiểnĐông nhưng rất khó.
ĐỖTHIỆN
B
áo
TheStraitsTimes
hôm
18-9 dẫn lời chuyên gia
quân sự Li Nan, một
học giả người Trung Quốc
(TQ), hiện là nghiên cứu viên
tại Viện nghiên cứu Đông Á
(EAI), nhận định việc từ bỏ
yêu sáchđường lưỡi bò (đường
chín đoạn) ở Biển Đông sẽ
giúp Bắc Kinh củng cố sức
mạnh mềm và có thêm bạn
ở ASEAN.
Học giả Li Nan giải thích
thêm: Lực lượng hải cảnh TQ
đã thực thi nhữnghoạt độngmà
họ gọi là “quyền tài phán” của
TQ dựa vào yêu sách đường
lưỡi bò và chính điều này đã
gây ra tất cả mâu thuẫn với
các quốc gia ven biển (ở khu
vực Đông Nam Á).
Trung Quốc khó từ bỏ
đường lưỡi bò
Nhiều thập niên qua, TQ
không những không từ bỏ
đường lưỡi bò mà còn từng
bước leo thang căng thẳng
ngày càng cao: Bồi lấp, xây
dựng đảo nhân tạo; quân sự
hóa các tiền đồn xây dựng tại
Biển Đông; đặt tên chính thức
cho hàng chục thực thể, thiết
lập cái gọi là “thành phố Tam
Sa”, đồng thời lập ra các quận
đảo; thực hiện các hoạt động
cấmđánh bắt cá; tiến hành xua
đuổi, bắt nạt, đe dọa, thậm chí
đâm chìm tàu cá của các nước
v.v. Có thể khẳng định: Dù bị
lên án và vạch trần những sai
trái, trong đó có phán quyết
Tòa trọng tài ở Hague (Hà
Lan), rất khó có khả năng TQ
sẽ chấp nhận từ bỏ yêu sách
đường lưỡi bò mà phía sau là
tham vọng độc chiếm hầu hết
Biển Đông.
Thứ nhất, lập trường, chủ
trương, chiến lược và hành
động của TQ xuyên suốt
nhiều thập niên qua gần như
nhất quán, nhắmđến việc biến
BiểnĐông thành “aonhà”.Tới
nay, chưa có một chỉ dấu nào,
ngay cả khi quốc tế ngày càng
tạo sức ép với TQ, cho thấy
Bắc Kinh từ bỏ đường lưỡi
bò. Quan trọng hơn, các (đại)
dự án trên biển mà TQ đã và
đang triển khai (như các tiền
đồn quân sự, các quận đảo)
ở Biển Đông cho thấy quyết
tâm chính trị rất cao của TQ.
Rất khó có khả năng TQ sẽ
đảo ngược những dự án này.
Thứ hai, hoạch định chính
sách Biển Đông hiện nay
không chỉ nằm trong phạm vi
quyết định của các nhà lãnh
đạo TQ. Một mặt, đúng như
học giả Li Nan giải thích,
giả sử lãnh đạo chính phủ
TQ chấp nhận từ bỏ đường
lưỡi bò thì Quân Giải phóng
nhân dân TQ (PLA) cũng sẽ
không ủng hộ việc này.
Năm2020, PLAđược phân
bổ ngân sách hơn 178 tỉ USD.
Ngân sách quốc phòng TQ
chỉ đứng sau Mỹ. Giới quân
đội TQ luôn hối thúc gia tăng
để cạnh tranh ảnh hưởng với
Washington tại ẤnĐộDương
- Thái Bình Dương, trong
đó có khu vực Biển Đông.
Nếu bỏ đường lưỡi bò, một
trong những đơn vị sẽ bị ảnh
hưởng lớn là PLA. Sự cạnh
tranh trong nội bộ PLA và
giữa PLA với các cơ quan
khác nằm trong bộ máy TQ
trong việc tạo sức ảnh hưởng
ở Biển Đông sẽ phá bỏ bất kỳ
ý tưởng nào nhắm vào việc
từ bỏ đường lưỡi bò.
Song song đó, dư luận và
tinh thần dân tộc cực đoan của
người TQ cũng sẽ ảnh hưởng
đến Bắc Kinh. Bằng việc thổi
bùng ngọn lửa chủ nghĩa dân
tộcbằngthôngđiệp“BiểnĐông
là do tổ tiên của người TQ để
lại”, Bắc Kinh đã trở thành
“con tin” của đường lưỡi bò do
chính họ lập ra, bất chấp đây
là yêu sách có nguồn gốc, nội
dung và cơ sở pháp lý vô cùng
mơ hồ. Nói “từ bỏ đường lưỡi
bò”, lãnh đạo TQ cần một lời
giải thích để xoa dịu cơn thịnh
nộ của công chúng.
Thế lưỡng nan của
Trung Quốc
Thay vì từbỏ đường lưỡi bò,
TQ sẽ tìm cách hợp pháp hóa
hoặc chí ít là tạo ra chuyện đã
rồi ởBiểnĐông. Theo chuyên
gia Hoàng Việt (ĐH Luật
TP.HCM), có bốn cách giải
thích từ giới học giả TQ và
quốc tế về nội hàm của đường
lưỡi bò: (i) Đường biên giới
quốc gia trên biển; (ii) Đường
thể hiện liên quan đến lịch sử
(quyền lịch sử hoặc vùng nước
lịch sử); (iii) Đường thể hiện
phân định biển trong tương
lai; và (iv) Đường thể hiện
Cảnh sát biển Indonesia theo dõi tàu hải cảnh số hiệu 5204 của TQxâmphạmvùng đặc quyền kinh tế
nước này hôm13-9. Ảnh: SCMP
Nhiều học giả Trung Quốc bác
đường lưỡi bò
Trước Li Nan đã từng có nhiều học giả TQ lên tiếng để
bày tỏ thái độphảnđối yêu sáchđường lưỡi bò của chính
phủ nước này. Trong đó có thể kể đến Lý Lệnh Hoa với
bài viết “
Xung quanh yêu sách đường lưỡi bò và quy định
về biên giới trên biển quốc tế
” (năm 2005), “
Vạch ra ranh
giới rõ ràng để có quan hệ tốt với láng giềng
”(năm 2011);
Trương Quang Nhuệ với bài viết “
Vì sao Trung Quốc nên
từbỏĐường9Đoạn?
”(NguyễnHải Hoànhdịch, đăng trên
nghiencuuquocte.org năm 2019). Trên một số diễn đàn
mạng xã hội tại TQ, nhiều người đồng tình việc TQ cần
từ bỏ đường chín đoạn để đạt lợi ích lớn hơn, chính là
sự đồng thuận và cơ hội hợp tác từ cộng đồng quốc tế.
ĐâylàlúcTQcầntừbỏđường
chínđoạn. Điềunày khôngảnh
hưởng gì đến lợi ích của họ…
Tuy nhiên, lãnh đạo TQ có thể
phải đối mặt với phản ứng dữ
dội từ các cơ quan như Quân
GiảiphóngnhândânTQ(PLA)…
Nếu TQ thật sự muốn sửa đổi
đường chín đoạn, tôi không
nghĩ quân đội TQ sẽ ủng hộ.
Chuyên gia
LI NAN,
nghiên cứu
viên tại Viện nghiên cứu Đông Á (EAI),
thuộc ĐH Quốc gia Singapore
Họ đã nói
Sau các nước
ASEAN, Mỹ, Úc,
Anh, Pháp, Đức, chắc
chắn sẽ còn nhiều
quốc gia tiếp tục phản
ứng đường lưỡi bò của
TQ cũng như cách
hành xử của nước này
ở Biển Đông.
560
công ty, tập đoàn trên thế giới ngày 21-9 đã cùng ký
vào bản tuyên bố chung gửi lên Liên Hợp Quốc (LHQ)
kêu gọi các chính phủ tăng cường nỗ lực giải quyết
vấn đề biến đổi khí hậu và chống lại nạn tàn phá môi
trường, hãng tin
AFP
cho hay. Tuyên bố được đưa ra
trong lúc LHQ chuẩn bị tổ chức thượng đỉnh về đa
dạng sinh học vào ngày 30-9 tới.
PHẠM KỲ
yêu sách chủ quyền đối với
các đảo và các thực thể bên
trong đường này.
Điều đáng nói là hai cách
hiểu đầu tiên đã bị phán quyết
2016 bác bỏ, trong khi cách
hiểu thứ ba chỉ là cách nói lấp
liếm của TQ nhằm xoa dịu dư
luận, không trợ giúp cho ý đồ
“ngụy trang pháp lý” của TQ.
Vậy nên Bắc Kinh tìm cách
thúc đẩy cách hiểu thứ tư, đó
là đường lưỡi bò thể hiện yêu
sách chủ quyền củaTQvới tất
cả nhóm đảo và các thực thể
bên trong đường này.
Điều này lý giải vì sao TQ
thời gian gần đây ít tuyên
truyền thuật ngữ “đường lưỡi
bò”, thay vào đó thường xuyên
nhắc lại thuật ngữ yêu sách
Tứ sa hay Nam hải chư đảo.
Bản chất vẫn là bốn nhóm
thực thể ở Biển Đông mà TQ
gọi là quần đảo: Đông Sa (đảo
đá Pratas), Tây Sa (quần đảo
HoàngSa củaViệtNam), Nam
Sa (quần đảo Trường Sa của
Việt Nam) và Trung Sa (bãi
ngầm Macclesfield).
Các nước ở Đông Nam
Á như Malaysia, Indonesia,
Philippines, Việt Nam đã gửi
công hàm lên Liên Hợp Quốc
(LHQ) bác bỏ yêu sách Tứ sa
của phía TQ. Tương tự, Mỹ,
Úc và mới nhất là liên minh
Anh, Pháp, Đức cũng thamgia
vào “cuộc chiến công hàm”,
bác bỏ yêu sách phi pháp của
Bắc Kinh. Quan điểm của
cộng đồng quốc tế hiện nay
rất rõ ràng: (a) Yêu sách của
TQ, dù dưới tên gọi đường
lưỡi bò hay Tứ sa, Nam hải
chư đảo, v.v. đều trái ngược
với tinh thần và nội dung của
Công ước LHQ về Luật Biển
năm 1982 (UNCLOS); (b)
Cách hành xử của TQ ở Biển
Đông vừa mang tính bắt nạt,
đe dọa các nước khác, vừa
gây mất an ninh và phá hủy
môi trường sinh thái ở biển;
(c) Việc TQ không thừa nhận,
không tuân thủ phán quyết
2016 là không thể chấp nhận.
Sau các nướcASEAN, Mỹ,
Úc,Anh, Pháp, Đức, chắc chắn
sẽ còn nhiều quốc gia tiếp tục
phản ứng đường lưỡi bò của
TQ cũng như cách hành xử
của nước này ở Biển Đông.
Nền tảng chung của thế giới
sẽ là luật pháp quốc tế, cụ thể
là UNCLOS, điềumà cho đến
nay TQ chỉ đứng một mình
một chiến tuyến.
Nhưvậy,TQtheođuổiđường
lưỡi bò suốt nhiều thập niên
và bây giờ họ bị rơi vào “cái
bẫy” do chính họ đặt ra: Từ
bỏ đường lưỡi bò cũng khó,
tiếp tục theo đuổi đường lưỡi
bò càng là một nhiệm vụ bất
khả thi.•
