16
Quốc tế -
ThứNăm15-10-2020
Tổng thống “rắn tay” Erdogan
khó yên khi đối đầu Mỹ lẫn Nga
Từ xung đột Armenia - Azerbaijan, báo động chính sách đối đầu cảMỹ, EU lẫnNga của ông Erdogan.
THIÊNÂN
X
ung đột ở Nagorno-
Karabakh giữa hai quốc
gia vùng Caucasus là
Armenia và Azerbaijan vẫn
đang tiếp diễn quyết liệt.
Trong khi cộng đồng thế giới
kêu gọi hai bên ngừng bắn
thì Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ
(TNK) RecepTayyipErdogan
quyết đi con đường riêng,
phản đối thỏa thuận ngừng
bắn do nhóm Minsk được
lập theo sáng kiến chung của
Pháp, Nga và Mỹ để dàn xếp
xung đột.
Ông Erdogan khẳng định
thỏa thuận ngừng bắn không
giải quyết được xung đột hai
bên và nhiều lần nhấn mạnh
rằng TNK sẵn sàng cung cấp
mọi phương tiện cần thiết để
hỗ trợ Azerbaijan chiếm lại
Nagorno-Karabakh.
Theo tạp chí
ForeignPolicy
,
nguồn tin bên trong lực lượng
quân đội quốc gia Syria - phe
nổi dậy ở Syria được TNK
ủng hộ - cho biết không lâu
sau khi xung đột nổ ra ở
Nagorno-Karabakh, TNK
đã gửi tới Azerbaijan 1.500
lính đánh thuê từ Bắc Syria
để đối phó Armenia.
Ngoài ra, theo nguồn tin
của trang tin
Middle East Eye
(Anh) thì TNK có để lại một
số máy bay chiến đấu F-16
ở Azerbaijan sau một cuộc
tập trận chung hồi tháng 7 ở
nước này nhằm đối phó một
khi Armenia tấn công. Cuối
tháng 9, Armenia có nói một
chiếc Su-25 của mình bị một
chiếc F-16 bắn rơi nhưng
Azerbaijan bác bỏ rằng mình
không có chiếc F-16 nào, còn
TNK phủ nhận mình có liên
quan. Báo
New York Times
thì
nói TNK chẳng những cung
cấp vũ khí mà còn huấn luyện
quân sự cho Azerbaijan.
Ông Erdogan quyết
nâng tầm Thổ Nhĩ Kỳ
Nhàphân tíchSelimKoru tại
tổ chức phi lợi nhuận nghiên
cứu chính sáchTEPAVởTNK
nhận định cách tiếp cận của
TNK ở Caucasus hiện tại phù
hợp với cách ứng xử của nước
này ở các khu vực khác.
Theođài
CNN
, tronggầnhai
thập niên qua, ông Erdogan -
một lãnh đạo nổi tiếng “rắn
tay” - đã thực hiện nhiều bước
đi để chuyển đổi vị thế của
TNK trên trường quốc tế. Hơn
10 năm trước, ông Erdogan
khi đó còn là thủ tướng TNK,
đã thực hiện chủ trương chính
sách đối ngoại quyết liệt. TNK
không còn phải cầu cạnh để
được gia nhập Liên minh
châu Âu (EU), thay vào đó
ông Erdogan chủ trương để
TNK thể hiện sức mạnh, mở
rộng ảnh hưởng và trở thành
một sức mạnh toàn cầu các
nước phải e dè.
Tuy nhiên, theo
CNN
, ông
Erdoganchẳngnhữngsẽkhông
đạt được ý muốn nâng tầm
TNK trên trường quốc tế mà
còn có nguy cơ sẽ gặp khó.
Phải thừa nhận chủ trương
đối ngoại cứng rắn đã mang
lại uy tín cho ông Erdogan
trong nước. Ngoài ra, các
đồng minh của ông Erdogan
ở Ai Cập, Syria đã có được
những lợi thế chính trị lớn
trong những năm đầu của làn
sóng Mùa xuân Ả Rập - bắt
đầu từ tháng 10-2010.
Theo chuyên gia Soner
Cagaptay, Giám đốc chương
trình nghiên cứuTNK tạiViện
Nghiên cứu chính sách cận
đôngWashington, ôngErdogan
đã phá vỡ mọi truyền thống
củaTNKvới phươngTây, với
Israel, vớiEU, vớiTrungĐông.
Nói như ông Cagaptay, “câu
khẩu hiệu của ông Erdogan
là TNK sẽ lớn mạnh bằng và
thôngqua sự lãnhđạo các quốc
gia Hồi giáo ở Trung Đông”.
Tuy nhiên, theo ông, hiện tại,
qua một thập niên, các đồng
minh của ông Erdogan ở khu
vực - chủ yếu là các nhóm
thuộc phong trào anh emHồi
giáo đã gần như bị mất hết
quyền lực. Ngoài sự ủng hộ
của Qatar, Somalia, chính phủ
Tripoli ở Libya, ông Erdogan
không được lòng nhiều lãnh
đạo khác ở khu vực.
Nga, Mỹ, châu Âu
đồng loạt bất mãn
Theo báo
Financial Times
,
chuyệnđứngvềphíaAzerbaijan
và can dự vào xung đột
Nagorno-Karabakh có thể
đưa ông Erdogan vào thế đối
đầu với Nga và Tổng thống
Vladimir Putin. TNK tuyên bố
ủng hộ hết mìnhAzerbaijan,
trongkhiNga cóhiệpướcquân
(Từ trái qua):
Tổng thốngNga Vladimir Putin, Tổng thống ThổNhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan,
Tổng thốngMỹ Donald Trump. Ảnh: GETTY IMAGES
Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) sẽ cần phải
có trong tay 6,8 tỉ USD trong vòng sáu tháng tới để đối
phó nạn đói vì đại dịch COVID-19, kênh
Channel News
Asia
dẫn thông báo từ WFP ngày 13-10. WFP - tổ chức
nhân đạo lớn nhất thế giới và chủ yếu hoạt động nhờ tiền
quyên góp này cho biết đến thời điểm hiện tại mới chỉ
nhận được 1,6 tỉ USD.
Trong năm 2019, WFP đã phân phối hàng y tế đến hơn
120 nước trong đại dịch, cũng như thuê phà vận chuyển
nhân viên tình nguyện đến những nơi cần hỗ trợ khi các
chuyến bay thương mại đồng loạt bị hủy trên toàn cầu.
WFP cũng cung cấp bữa ăn học đường cho 17,3 triệu trẻ
em toàn cầu, phân phối 4,2 triệu tấn thực phẩm trên toàn
thế giới. Tuy nhiên, WFP thống kê vẫn có tới 7 triệu người
chết vì đói trong năm nay và đại dịch COVID-19 là nguyên
nhân gia tăng. Ông David Beasley, Giám đốc điều hành
WFP, cảnh báo nếu đại dịch không bị xử lý thì “số người
chết có thể còn tăng gấp ba, gấp bốn, gấp năm lần thế”.
Sau nhiều thập niên có giảm, nạn đói lại bùng lên từ
năm 2016, mà nguyên nhân chính vì xung đột và biến
đổi khí hậu. WFP cho biết trung bình giúp được 97 triệu
người ở 88 nước mỗi năm nhưng trên toàn cầu cứ chín
người vẫn còn một người không đủ ăn.
WFP vừa được vinh danh giải Nobel Hòa bình 2020 với
các nỗ lực ngăn chặn việc sử dụng nạn đói như một vũ khí
trong chiến tranh và xung đột.
ĐĂNG KHOA
Chủ nhân Nobel Hòa bình 2020 đang rất cần tiền để cứu tế
Giải thích hành động của
ông Erdogan
Theo chuyên gia Konstantin Sivkov về các vấn đề
quân đội Nga, ông Erdogan can dự vào xung đột giữa
Azerbaijan và Armenia sau sự thất bại ở đông Địa Trung
Hải và điều này không khó hiểu.
Theo
NewYork Times
, ông Erdogan ngày càng tăng độ
quyết liệtmột phần cũng là phảnứng với thực tế thay đổi
động lực toàn cầu, đặc biệt từ sự thu giảmvai trò củaMỹ
ở khu vực, sự chia rẽ sâu sắc trong Liên minh châu Âu và
cuộc nội chiến ở Syria vốn sát biên giới TNK. Tờ báo này
cho rằng sự gia tăng hiện diện quân sự ở nước ngoài cho
thấy chính sách ngoại giao chiến hạmcủa ông Erdogan,
và nhà lãnh đạo này tin rằng hành động này sẽ mang lại
uy tín cho ông khi sánh vai đối thoại với các nước lớn.
Nhà phân tíchTNK SinanUlgen cho rằng việc các nước
quay lưng với TNK là hậu quả của chính sách đối ngoại
quyết liệt hơn, mâu thuẫn hơn và hiếu chiến hơn của
chính TNK. Theo ông, “tất cả điều này không xảy ra chỉ
trong một đêm” mà nó “mất 10 năm để đến nước này”.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng một phần do EU và đặc
biệt là Mỹ đã quản lý không tốt quan hệ với TNK.
Lần đầu tiên trong lịch sử
xungđột,TNKđồng thời chống
lại cảMỹ, PhápvàNga, trongkhi
cùng lúc can dựmột loạt xung
đột ở nhiều khu vực khác nhau
của thế giới. Đây thuần túy là
sự liều lĩnh và là cuộc tự sát về
chính trị.
Chuyên gia Nga
KONSTANTIN
SIVKOV
viết trên báo
Ria Novosti
Tiêu điểm
Ông Erdogan chẳng
những không nâng
tầm TNK trên
trường quốc tế được
mà còn có nguy cơ sẽ
gặp khó.
12
tỉ USD được Ngân hàng Thế giới (WB) duyệt ngày
13-10 chi hỗ trợ các nước phát triển mua và phân phối
vaccine ngừa cũng như phục vụ xét nghiệm và chữa
trị COVID-19 cho người dân. Số tiền này là một phần
của gói 160 tỉ USDWB đã hứa sẽ cung cấp cho các
nước đang phát triển đến tháng 6-2021, giúp chống
lại đại dịch. Chương trình hỗ trợ tài chính này bao
gồm cả việc hỗ trợ về kỹ thuật để các nước làm tốt và
an toàn công tác phân phối vaccine.
ĐĂNG KHOA
sự với Armenia. Cùng với
Tổng thống Pháp Emmanuel
Macron, Tổng thống Putin đã
lên án việcTNKđưa lính đánh
thuê từ Syria sang giúp quân
độiAzerbaijan đánhArmenia.
Ông Erdogan cũng hứng sự
bất mãn của nhiều nước châu
Âu như Pháp, Hy Lạp, Cộng
hòa Cyprus - nước đang cố
chặn ảnh hưởng của TNK ở
đông Địa Trung Hải.
Các nước đối đầu với ông
Erdogan ở khu vực dường như
đã tìmđược tiếngnói chungvới
một số nước châuÂu.Ai Cập,
Israel, Cộng hòaCyprus vàHy
Lạpđãtăngcườnghợptácchiến
lược vềmột số sángkiến, trong
đó có khai thác tài nguyên khí
đốt ở đông Địa Trung Hải, gạt
TNK sang một bên. Pháp ủng
hộ sáng kiến năng lượng này.
Các Tiểu vương quốc Ả Rập
thống nhất cũng ngầm ủng hộ
sáng kiến này, theo
CNN.
Phápphảnđối các chiếndịch
của TNK nhằm vào lực lượng
các tay súng người Kurd ở
Syria, cũng như việcTNKủng
hộchínhquyềnTripoli ởLibya.
Chính phủ Tổng thống Mỹ
Donald Trump vốn từng có
quan hệ tốt với ông Erdogan
thì gần đây có vẻ đứng về phía
các đối thủ của TNK. Mới
đây Ngoại trưởng Mỹ Mike
Pompeo nói ông “quan ngại
sâu sắc” với các hành động
của TNK ở đông Địa Trung
Hải. Tháng trước, Mỹ cũng
thông báo sẽ dỡ bỏ lệnh cấm
vận vũ khí kéo dài hàng thập
niênqua với CộnghòaCyprus.
Tháng trước, ông Pompeo
đến thăm Hy Lạp và Cộng
hòaCyprus nhưng không sang
TNK.Theotrangtin
Al-Monitor
(Mỹ), động thái này cho thấy
ông Erdogan đã không còn
có thể trông chờ vào sự ủng
hộ của chính phủ ông Trump
trong mối quan hệ đầy vấn đề
giữamìnhvới EU. Lưỡngđảng
Quốc hội Mỹ còn tính trừng
phạt TNK thể theo luật Chống
các kẻ thù của Mỹ thông qua
trừng phạt. Bên cạnh đó, nếu
ông Biden thắng cuộc bầu cử
tổng thống Mỹ tháng tới thì
rất có khả năng TNK sẽ mất
hết sự ủng hộ của Mỹ.•
