6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứSáu13-11-2020
Họ đã nói
ĐỨCMINH
C
âu chuyện về độc lập trong xét xử
của tòa được nêu ra tại hội nghị
lấy ý kiến về định hướng cải cách
tư pháp trong dự thảo văn kiện Đại hội
XIII của Đảng do TAND Tối cao tổ chức
ngày 11-11. Theo Chánh án TAND Tối
cao Nguyễn Hòa Bình, ông là người được
giao trực tiếp chấp bút phần riêng về tư
pháp trong dự thảo văn kiện và cũng là
người trực tiếp chủ trì hội nghị này.
“Em đã mất ngủ hai đêm
sau phiên xử…”
Tại hội nghị, GS-TS Lê Hồng Hạnh,
nguyên Viện trưởng Viện Khoa học pháp
lý (Bộ Tư pháp), nêu dẫn chứng: Một lần,
ông theo dõi tòa xử một vụ án, ông có gọi
điện thoại cho người học trò cũ là thẩm
phán hỏi: “Sao em lại xử như thế? Xử như
vậy chỉ bảo vệ địa phương thôi chứ không
có công lý cho người dân”.
Học trò của ông đáp: “Thầy ơi, thầy dạy
em, thầy biết rằng em không tệ như thế.
Em đã mất ngủ hai đêm liền sau phiên
xử này…”.
GS-TS Lê Hồng Hạnh nhận xét: “Như
vậy có nghĩa là qua 15 năm thực hiện Nghị
quyết 49, chúng ta vẫn chưa đạt được điều
chúng ta mong muốn là độc lập tư pháp,
hay nói cách khác là độc lập xét xử và chỉ
tuân theo pháp luật”.
“Anh Hạnh nói rất đúng, khó mà độc lập
được. Khi chúng ta xây dựng hệ thống tòa
án theo đơn vị hành chính, cấp ủy Đảng
còn phụ trách, còn lãnh đạo thì các thẩm
phán đều không dám giải quyết độc lập…”
- TS Nguyễn Sơn, nguyên Phó Chánh án
TAND Tối cao, nói.
Theo ông Sơn, công tác cán bộ là công
tác của Đảng, thẩm phán có được tái nhiệm
hay không phải có ý kiến nhận xét của cấp
ủy Đảng. Vì vậy, khi cấp ủy Đảng có ý
kiến, thẩm phán khó mà không làm theo.
Ông Sơn cũng cho hay trước đây TAND
Tối cao từng đề nghị xem xét cơ chế lãnh
đạo của Đảng đối với hoạt động của tòa,
tức là TAND Tối cao là một đảng ủy riêng
trực thuộc Bộ Chính trị.
“Hoạt động công tác đảng của hệ thống
tòa theo ngành dọc là tốt nhất. Nếu không,
thẩm phán tòa án tỉnh giải quyết quyết
định của chủ tịch UBND tỉnh là khó rồi,
chưa nói cấp huyện còn khó hơn vì càng
xa trung ương” - ông Sơn nêu quan điểm.
Tòa án phải thực sự độc lập
GS-TS Lê Hồng Hạnh bày tỏ sự nuối
tiếc khi nhiều đề xuất, kiến nghị của ông
trong quá trình soạn thảo Luật Tổ chức
tòa án đã không được ghi nhận. Phần
lớn những đề xuất đó liên quan đến việc
bảo đảm tính độc lập của tòa án, chẳng
hạn như kiến nghị bổ nhiệm suốt đời
hoặc bổ nhiệm thời hạn dài hơn đối với
thẩm phán…
Ông Hạnh nhấn mạnh: “Tòa án là một
thiết chế không thể thiếu trong nhà nước
pháp quyền nhưng phải hoàn toàn độc lập.
Tòa án không thể trở thành công cụ của
cơ quan hành pháp”. Ông cho rằng độc
lập trong xét xử và chỉ tuân theo pháp luật
phải là điểm nhấn của cải cách tư pháp
và của báo cáo chính trị lần này.
“Độc lập trong xét xử giải quyết cho
chúng ta rất nhiều thứ: Công lý được bảo
đảm; thẩm phán tự mình phải vươn lên,
không thể ỷ lại thêm, không chịu khó
học tập, không chịu khó học hỏi. Lúc đó
thẩm phán chỉ có việc chịu trách nhiệm
với bản án của mình”- GS-TS Lê Hồng
Hạnh nói tiếp.
Đồng tình, GS-TS Hoàng Thế Liên,
nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp, nhấn
mạnh một trong những nguyên tắc pháp
quyền là bảo đảm tính độc lập tư pháp.
Ông Liên cũng đề nghị xem lại nhiệm
vụ kiểm sát hoạt động xét xử của VKS.
Ông Liên nói: “Hoạt động tư pháp gồm
điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.
VKS vừa là mắt xích trong đó, vừa đứng
ngoài thì ai kiểm sát VKS? Nếu tòa án
độc lập thì làm sao lại kiểm sát? Đề nghị
để bảo đảm tính độc lập của tòa án theo
tinh thần của nhà nước pháp quyền thì
bỏ nội dung kiểm sát xét xử”.
Cùng quan điểm, trong tham luận gửi tới
hội nghị, PGS-TS Trần Đình Nhã, nguyên
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh
của Quốc hội, kiến nghị cần đổi mới sự
lãnh đạo, giám sát, kiểm sát từ bên trên
và bên ngoài đối với tòa án. Điều này bảo
đảm tòa án được độc lập thực sự trong việc
đưa ra và chịu trách nhiệm về các bản án,
quyết định của mình. “Trước hết, cần xem
lại thẩm quyền kiểm sát hoạt động tư pháp
(hoạt động xét xử) của VKS” - ông Nhã viết.
Lúc này ông Nguyễn Hòa Bình nói: “Tôi
nghe các giáo sư, tiến sĩ phát biểu rất tâm
đắc. Tuy nhiên, quả thực ở diễn đàn Quốc
hội, tôi nhận được các câu hỏi chất vấn của
đại biểu Quốc hội tại sao xử thế này, tại sao
xử thế kia. Luật thì quy định không được
can thiệp vào quá trình tố tụng nhưng nhiều
khi các đại biểu đã tuyên ngay trên diễn đàn
Quốc hội rồi. Nếu theo dõi diễn đàn Quốc
hội thời gian qua thì thấy gần như mỗi đại
biểu là một thẩm phán”.
TS Lê Văn Thể, nguyên Phó Viện trưởng
VKSND Tối cao, cũng bày tỏ: “Là những
người làm thực tiễn, chúng tôi có nhiều
cái còn trăn trở hơn vì phải đối mặt với
những bản án, với việc giải quyết các
tranh chấp này”.•
Linh hồn của tư pháp là
thẩm phán
Cần phải coi trọng việc xây dựng đội ngũ thẩm
phán, bởi làm gì cũng phải do con người quyết
định. Linh hồn của tư pháp là các thẩmphán chứ
không phải các tòa án. Thẩm phán phải trong
sạch, liêmchính, vô tư, khách quan, có lương tâm
và trách nhiệm nghề nghiệp cao, dũng cảm duy
trì và bảo vệ công lý.
GS-TSKH
ĐÀO TRÍ ÚC
, nguyên Viện trưởng
Viện Nhà nước và pháp luật
Trách nhiệm bảo vệ niềm tin
đối với tư pháp
Xã hội muốn ổn định, phát triển phải có niềm
tin đối với tư pháp. Niềm tin này xuất phát từ
nhiều nguồn khác nhau, trong đó có năng lực,
uy tín của tòa án. Tuy nhiên, trách nhiệm bảo vệ
niềm tin tư pháp là trách nhiệm chung, không
chỉ của riêng ngành tòa án.
GS-TS
HOÀNG THẾ LIÊN
,
nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp
Cần có tòa sơ thẩm khu vực
Theo định hướng cải cách, tòa án tổ chức theo
thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn
vị hành chính gồm bốn cấp: TAND sơ thẩm khu
vực, TAND tỉnh, TP trực thuộc trung ương, TAND
Cấp cao và TAND Tối cao (Kết luận số 79 của Bộ
Chính trị năm 2010 - NV). Tuy nhiên, hiện nay
chúng ta vẫn tổ chức TAND cấp huyện theo đơn
vị hành chính. Theo tôi, cần tổ chức các TAND sơ
thẩmkhu vực không phụ thuộc vào đơn vị hành
chính thay choTAND cấp huyện. Có như vậymới
thực sự bảo đảm nguyên tắc “Thẩm phán, hội
thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo
pháp luật”, nhất là độc lập trong xét xử các vụ
án hành chính.
TS
NGUYỄN MAI BỘ
,
Ủy viên thường trực
Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội
GS-TS Hoàng Thế Liên,
nguyên Thứ trưởng Bộ Tư
pháp, nhấn mạnh một trong
những nguyên tắc pháp quyền
là bảo đảm tính độc lập
tư pháp.
Những trăn trở
về độc lập
xét xử
Nhiều chuyên gia kiến nghị bỏ chức năng kiểm
sát xét xử của VKS với tòa án và thành lập tòa
sơ thẩmkhu vực để đảmbảo tính độc lập trong
xét xử.
Ngày 12-11, TAND tỉnh Đồng Nai xử
sơ thẩm và tuyên phạt bị cáo Huỳnh Long
Khanh (sinh năm 1996) 14 năm tù về tội
giết người. Nạn nhân là anh Huỳnh Long
Hậu (sinh năm 1988, anh ruột của bị cáo).
Theo cáo trạng, anh Hậu nghiện ma túy,
thường xuyên lấy đồ đạc trong nhà đem bán
lấy tiền mua ma túy. Trưa 30-4, Khanh phát
hiện mất hai chiếc quần jean mới mua và
nghi ngờ anh Hậu lấy đem bán. Khi Khanh
hỏi, anh Hậu trả lời không biết chuyện này.
Nghe hàng xóm nói thấy anh Hậu lấy
một số quần áo bỏ vào bao mang xuống
xóm dưới, Khanh liền chạy xe máy đến
hỏi nhưng không ai biết. Bực tức, Khanh
lấy dao rựa tấn công vào cổ anh Hậu khiến
nạn nhân gục xuống sàn nhà rồi bỏ đi. Anh
Hậu tử vong do suy tuần hoàn cấp bởi vết
thương vùng cổ đứt động mạch cảnh gốc
phải, đứt tủy sống.
Sáng hôm sau, Khanh đến cơ quan công
an đầu thú, khai nhận hành vi phạm tội.
Tại tòa, mẹ và chị của bị cáo khai anh
Hậu nghiện ma túy lâu năm và thường
xuyên lấy đồ đạc trong nhà đem bán. Chính
quyền địa phương đã nhiều lần đến xử lý,
giải quyết nhưng anh Hậu vẫn chứng nào
tật đó.
HĐXX hỏi ý thức của bị cáo khi gây ra sự
việc. Khanh trả lời “bị cáo thấy mình ngu”
và lý giải do thiếu kiềm chế nên đã gây án.
Nói lời sau cùng, Khanh xin HĐXX giảm
nhẹ hình phạt để sớm trở về phụ giúp gia
đình vì hoàn cảnh cha mất sớm, nay anh
cũng chết, chị lại nuôi hai cháu còn nhỏ.
VKS cho rằng hành vi của bị cáo là rất
nguy hiểm và đề nghị tòa tuyên phạt 15-17
năm tù.
MINH VƯƠNG
Sát hại anhruột vì nghi lấy trộmquần jean
Bị cáo
Huỳnh
Long
Khanh
tại tòa
ngày
12-11.
Ảnh:
MV
Quang cảnhmột phiên tòa hình sự tại TANDTP.HCM. Ảnh: HOÀNGGIANG
