16
Quốc tế -
ThứSáu 18-12-2020
Tiêu điểm
Có thểnói trongkhi conđường thoát khỏi đại dịchCOVID-19
dường như đang dần rõ với các nước giàu phươngTây thì với
các nước nghèo, con đường này vẫn còn dài và khó khăn.
GiámđốcTrung tâmKiểmsoát và phòng, chống dịch bệnh
châuPhi JohnNkengasongchỉ tríchcácnướcphươngTâygom
vaccine“quámức họ cần trong khi chúng tôi ở châu Phi đang
phải khó khăn với nỗ lực của Covax”. Chẳng hạn, Canadamua
tới gần 200 triệu liều vaccine của Pfizer/BioNTech, nhiều hơn
số cần thiết để tiêm cho 38 triệu dân số mình tới năm lần.
Nam Phi và Ấn Độ đã yêu cầu Tổ chức Thương mại Thế
giới từ bỏ một số quy định về quyền sở hữu tài sản trí tuệ,
tạo điều kiện cho các hãng dược ở các nước nghèo sản xuất
vaccine COVID-19 (theo công thức các hãng dược, công ty
công nghệ sinh học các nước giàu phát triển). Tuy nhiên,
nhiều nước giàu không sẵn lòng.
Nhiều chuyên gia cũng lo ngại việc không bảo vệ kịp thời
người dân ở các nước đang phát triển sẽ tạo ra một khu vực
an toàn cho virus ẩn náu và có thể bùng phát một đại dịch
mới bất cứ lúc nào. Theo thông tin từ
Reuters
thì một số nước
giàu đang có ý định quyên góp vaccine COVID-19 cho các
nước nghèo nhưng không rõ có thông qua Covax hay không.
SauphảnứngCOVID-19, giờ tới
chương trình vaccine củaWHObị soi
Chương trình phân phối vaccine COVID-19 doWHO lập ra có nhiều bất cập và người dân các nước nghèo
nhiều khả năng chưa tiếp cận được vaccine cho tới năm2024.
ĐĂNGKHOA
S
aukhiđạidịchCOVID-19
xảy ra, song song phản
ứng dập dịch, Tổ chức
Y tế Thế giới (WHO) còn
lập chương trình Covax với
nhiệmvụ phân phối công bằng
vaccine ngừa bệnh đến các
nước nghèo. Cùng thành lập
Covax với WHO còn có Liên
minh vaccine toàn cầu GAVI
và Liên minh toàn cầu chống
đại dịch CEPI.
Covax là chương trình lớn
quy mô toàn cầu nhằm tiêm
vaccine ngừa COVID-19 cho
người dân các nước nghèo và
thu nhập trung bình khắp thế
giới.MụctiêucủaCovaxlàphân
phối ít nhất 2 tỉ liềuvaccine vào
cuối năm2021 nhằmphủ sóng
tiêm chủng cho 20% dân số ở
91 nước nghèo, chủ yếuở châu
Phi, châuÁvàMỹLatinh. Tuy
nhiên, theo một số tài liệu nội
bộ hãng tin
Reuters
thu thập
được và công bố ngày 16-12,
thực chất chương trình Covax
còn nhiều bất cập và sẽ không
thể thựchiệnđượcmục tiêunày
ít nhất tới năm 2024.
Cụthể,theocáctàiliệu,Covax
vẫn đang vật lộn với nhiều khó
khăn: Thiếu tiền, rủi ro cung
ứng cùng nhiều điều phức tạp
khác. Theo tài liệu, vì các bất
cậpnàymàngười dâncácnước
nghèo có thể sẽ chưa tiếp cận
được vaccine COVID-19 cho
tới năm 2024.
Tronghaingày(từ15đến17-
12), ban lãnh đạo GAVI - một
liên minh gồm các chính phủ,
các công ty dược, các tổ chức
tài trợvàcác tổchứcquốc tế sắp
xếp các chiến dịch tiêm chủng
toàn cầu - đã họp bàn về các
thông tin nội bộ Covax. Trước
kỳ họp này, GAVI có công bố
một báocáo, trongđó liênminh
này thừanhận rủi roCovax thất
bại là “rất cao”. Theo GAVI,
ÔngPutin:NếuNga can thiệp, saonămnay ôngTrump thua?
Những liều vaccine COVID-19 đầu tiên của Pfizer/BioNTech được phân phối đến TP Louisville,
bang Kentucky (Mỹ) đầu tuần này. Ảnh: GETTY IMAGES
Người dân các nước
nghèo có thể sẽ chưa
thể tiếp cận được
vaccine COVID-19
cho tới năm 2024.
12
tỉ liềuvaccineCOVID-19dựkiến
sẽ được ngành công nghiệp
dược sản xuất trong năm tới
nhưng có đến 9 tỉ liều đã được
cácnướcgiàuđặtsẵn,theogiám
đốc y tế toàn cầu thuộc Diễn
đàn Kinh tế thế giới Arnaud
Bernaert.
các bất cập mà Covax đối mặt
có một phần nguyên nhân vì
chương trình này được lập quá
nhanh, hoạt động quá vội.
Thậmchí tới cảTSKatherine
O’Brien, Giám đốc chương
trình tiêm chủng, vaccine và
sinh học củaWHO, cũng thừa
nhận nỗ lực phân phối vaccine
một cách công bằng thông qua
Covax khó mang lại hiệu quả
như mong muốn.
Covax đã làm được gì?
Theo tài liệu, tới thời điểm
này Covax xác nhận chỉ ký
thỏa thuận ràng buộc pháp lý
mua 200 triệu liều từ Công ty
vaccineSerumInstituteẤnĐộ,
trong số này có 100 triệu liều
sảnxuất theocông thứccủaĐH
Oxford/AstraZeneca(Anh)phát
triển, 100 triệu liều còn lại theo
công thức của Novovax (Mỹ).
Bêncạnhđó,Covaxcũngđạt
được một số thỏa thuận cung
ứngkhôngmang tínhràngbuộc
vớicáchãngdượcAstraZeneca,
Novavax (Mỹ), Sanofi (Pháp)
với tổng cộng 400 triệu liều và
có thể sau đó sẽ đặt thêm vài
trăm triệu liều nữa. Tuy nhiên,
tiến trình thử nghiệmcủa cả ba
hãng dược này đều chậmvà có
thể lịchđượcxemxét phêduyệt
phải lùi đếnnửa cuối năm2021
hoặc lâu hơn nữa.
Nhìn chung kế hoạch của
Covax phụ thuộc vào các loại
vaccine rẻ tiền mà đến lúc này
chưa được chứng nhận, chứ
khôngphảicácloạivaccinehàng
đầu như của Pfizer/BioNTech
hayModernavốnsửdụngcông
nghệ đắt tiền hơn. Vaccine của
Pfizer/BioNTech đã được triển
khai tiêmởMỹvàmột sốnước
giàukhácnhưAnh,Canada,còn
vaccine của Moderna dự kiến
sẽ đượcMỹ phê duyệt đưa vào
sử dụng trong tuần này.
Ngày 15-12, một quan chức
cấp cao của WHO cho biết tổ
chức này đang đàm phán để
Pfizer/BioNTech và Moderna
chịucungcấpvaccinecủamình
với giá rẻ hơn cho Covax để
phân phối cho các nước nghèo.
Hiện tại, giá vaccine Pfizer/
BioNTech ởmức 19-20USD/
liều, củaModernaởmức25-37
USD/liều.
Về tài chính, Covax sẽ phải
có 7 tỉ USD để thực hiện được
mục tiêuphânphối vaccineđến
20%dân số91nước nghèovào
năm sau (nếu giá vaccine cao
hơn dự tính và thời gian kéo
dài hơn thì số tiền cần sẽ phải
nhiều hơn). Trong số 7 tỉ USD
này, hiện Covax mới chỉ huy
động được 2,1 tỉ USD. Covax
định ra trái phiếuvaccine nhắm
mục tiêu huy động 1,5 tỉ USD
trong năm sau, nếu các nhà tài
trợ đồng ý.
HiệnAnh và các nước Liên
minh châu Âu là những nhà
tài trợ chính cho Covax, bên
cạnh các nhà tài trợ tư nhân
nhưquỹBill andMelindaGates
Foundation.MỹvàTrungQuốc
không có cam kết hỗ trợ nào.
Ngân hàngThế giới và các thể
chế tài chính đa quốc gia khác
đề nghị các khoản vay lãi suất
thấpgiúpcácnướcnghèocótiền
mua vaccine thông quaCovax.
Rủi ro của Covax
Tháng trước, GAVI đã thuê
tập đoàn tài chính Citigroup
tư vấn cho Covax cách giảm
nhẹ rủi ro tài chính. Trongmột
văn bản nội bộ đề ngày 25-11
trong số tài liệu trình lên ban
lãnh đạo GAVI, các nhà cố
vấn Citigroup nhận định rủi ro
lớn nhất của chương trình này
xuất phát từ các điều khoản
trong các hợp đồng cung ứng,
vốn cho phép các nước không
phải mua vaccine đã đặt qua
Covax.Nóicáchkhác,cácnước
vẫn có thể từ chối mua vaccine
đã đặt trước từ Covax nếu ưng
ý loại vaccine khác, hay xoay
xở mua được vaccine qua các
kênhkhácmột cáchnhanhhơn
với giá rẻ hơn.
Chuyện này đã xảy ra. Lo
Covax sẽ không cung ứng kịp
vaccine,một sốnướcđangphát
triểnđangtìmkiếmcácthỏathuận
riêng. Đầu tháng này, đảo quốc
PalauởTháiBìnhDươngthông
báo từ bỏ cam kết với Covax
và sẽ nhận vaccine do Mỹ hỗ
trợ.Một số nước thu nhập thấp
và trung bình khác, trong đó có
Malaysia,Peru,Bangladeshvẫn
cam kết với Covax nhưng gần
đây cũng thực hiện kế hoạch
B là kýmột số thỏa thuậnmua
vaccine với các hãng dược.
Một quan chức cấp cao thuộc
BộY tế Nam Phi nói tham gia
Covax chỉ là bước đệm trong
thời gian nước này chờ ký các
thỏa thuận song phương với
các hãng dược.
Covax cũng có rủi ro bị các
nước chây lỳ trả tiền đặt mua
vaccine. Và trong trường hợp
miễn dịch cộng đồng xuất
hiện quá nhanh thì xem như
vaccine không còn cần thiết
nữa. Vì vậy, Citigroup đề xuất
một chiến lược giảm thiểu các
rủi ro này thông qua việc thay
đổi các điều khoản trong hợp
đồng cung ứng.•
Chiều 17-12, Tổng thống Nga Vladimir Putin thực hiện cuộc
họp báo cuối năm thường niên được tổ chức theo hình thức trực
tuyến kéo dài nhiều giờ liền. Đây là sự kiện truyền thống thường
niên và được xem tương tự như sự kiện phát biểu thông điệp
liên bang ít trang trọng của tổng thống Nga. Tham gia đưa tin về
cuộc họp báo có khoảng 800 nhà báo Nga và thế giới.
Tại cuộc họp báo, ông Putin đã trả lời nhiều câu hỏi về
đối nội, đối ngoại. Về đối nội, ông Putin thừa nhận đại dịch
COVID-19 đã làm sản lượng nhiều lĩnh vực của Nga suy
giảm nghiêm trọng, xã hội nảy sinh rất nhiều vấn đề. Ông
Putin thông báo kế hoạch cắt giảm số người sống dưới mức
nghèo xuống một nửa (từ 13,5% xuống còn 6,5%) vào năm
2030.
Ông Putin tự tin hệ thống y tế của Nga đã ứng phó với đại
dịch hiệu quả hơn nhiều nước khác. Nga nằm trong nhóm
ba nước xét nghiệm COVID-19 rộng rãi nhất, đi đầu trong
chuyện bào chế vaccine. Chương trình tiêm chủng mở rộng
sẽ được tiến hành theo kế hoạch từ ngày 1-1-2021.
Theo ông Putin, tiêm chủng hàng loạt là cách tốt nhất
để tạo miễn dịch cộng đồng giúp vượt qua đại dịch và cho
biết mình sẽ tiêm vaccine ngay khi có thể. Ông Putin cũng
nói không muốn bình luận về các đồn đoán về nguồn gốc
COVID-19, vì “không nhìn thấy có bất kỳ bằng chứng nào
cho bất kỳ cáo buộc nào nhắm vào bất kỳ bên nào”.
Về đối ngoại, ông Putin khẳng định Nga chưa bao giờ can
thiệp bầu cử Mỹ vì nếu Nga làm thế thì “sao năm nay Nga
không giúp ông Donald Trump được bầu?”. Theo ông Putin,
sở dĩ có các thông tin đồn đoán này là nhằm phá vỡ quan hệ
song phương.
Ông Putin nhận định quan hệ Nga - Mỹ đang bị khống chế
với các chính sách của Mỹ, đồng thời hy vọng ông Joe Biden
một khi lên làm tổng thống sẽ giải quyết các vấn đề làm bế
tắc quan hệ hai nước.
Về cáo buộc Nga đầu độc nhân vật đối lập Alexei
Anatolievich Navalny, ông Putin nhận định cáo buộc này là
một phần của chiến dịch tung thông tin sai lệch và Nga đang
nỗ lực theo đuổi cuộc chiến thông tin này. Ông Putin nói ông
“hiểu rất rõ điều gì xảy ra” và ông Navalny được sự hỗ trợ
của các cơ quan tình báo Mỹ.
THIÊN ÂN
