16
Quốc tế -
ThứBảy6-3-2021
Ông Biden khó thuyết phục
châu Âu rắn với Nga, Trung Quốc
Châu Âu có nhiều lý do để không cứng rắn với Nga và Trung Quốc như ý ông Biden.
ĐĂNGKHOA
M
ột trong những ưu
tiên quan trọng mà
Tổng thống Mỹ Joe
Biden đề ra là sẽ củng cố
lại quan hệ với châu Âu và
hướng các đồng minh ở châu
lục này hành động cùng mục
tiêu với Mỹ: Đối phó Nga và
Trung Quốc (TQ).
Có thể thấy ôngBiden đã có
nhiều bước đi nhanh chóng,
dễ dàng hướng tới mục tiêu
hòa giải và đoàn kết với châu
Âu, trong đó có tái tham gia
thỏa thuận khí hậu Paris, nhấn
mạnh tính đa phương, cam
kết tái tham gia thỏa thuận
hạt nhân Iran. Tuy nhiên, để
hướng châu Âu sát cánh với
mình cùng chống Nga và TQ
là mục tiêu khó hơn nhiều với
ôngBiden. Tờ
NewYork Times
cũng cho rằng ông Biden khó
mà như ý, vì châu Âu lúc này
muốn cómột quanhệ cânbằng
hơn với Mỹ, nhiều đối thoại
và ít mệnh lệnh hơn.
Châu Âu khó cứng rắn
với Nga như ý Mỹ
Ngày 2-3, Mỹ thông báo
trừng phạt bảy quan chức
cấp cao Nga và 14 thực thể
Nga liên quan vụ nhân vật
đối lập Nga Alexei Navalny
bị đầu độc. Trước đó, cùng
ngày, Liên minh châu Âu
(EU) cũng thông báo trừng
phạt bốn quan chức Nga vì
vụ bắt ông Navalny. Nhìn bên
ngoài thì có vẻ bước đi của
EU thống nhất với Mỹ, tuy
nhiên nhiều chuyên gia cho
rằng trừng phạt của EU với
các biện pháp cấm đi lại và
đóng băng tài sản phần nhiều
chỉ mang tính tượng trưng vì
quan chức Nga không gửi tiền
ở các ngân hàng EU và ít đi
lại đến khối này.
Nóivớihãngtin
Sputnik
ngày
3-3, nghị sĩ Waldemar Herdt,
thành viên Ủy ban Các vấn
đề đối ngoại Quốc hội Đức,
nhận xét “phản ứng của EU
là rất kiềm chế khi chỉ trừng
phạt một số cá nhân và không
hoàn toàn đi theo viễn cảnh
mà Mỹ và dàn lãnh đạo mới
của Mỹ vạch ra”, bất kể áp
lực ngày càng tăng từ chính
phủ ông Biden để EU đi theo
các hướng dẫn chính sách đối
ngoại của Mỹ.
Về chuyện vì sao EUkhông
mạnh tay với Nga,
New York
Times
giải thích: Dù có bất
mãn thế nào đi nữa, với các
nước châu Âu thì Nga vẫn
là một láng giềng có vũ khí
hạt nhân và cả tiềm lực kinh
tế.
New York Times
nhắc lại:
Hai tuần sau khi Tổng thống
Biden nhậmchức, Tổng thống
Pháp Emmanuel Macron đã
công khai nói về tầm quan
trọng của việc đối thoại với
Nga, vì theo ông, việc Nga
là một phần của châu Âu là
điều không thể lảng tránh.
Trong khi đó, đối tác ngoại
giao đáng tin cậy nhất của
Mỹ ở châu Âu là Anh đã rời
khỏi EU. Điều này càng làm
lỏng lẻo hơn quan hệ giữa
Mỹ và EU.
Đối đầu Mỹ nhưng
Trung Quốc là đối tác
của EU
Theo
New York Times
,
không chỉ với Nga, Mỹ cũng
sẽ không dễ thuyết phục các
đồng minh châu Âu cùng lập
mặt trận đối phó TQ.
Còn nhớ ngày 30-12-2020,
chỉ vài tuần trướckhi ôngBiden
nhậm chức, EU ký một thỏa
thuận đầu tư quan trọng với
TQ. Đáng lưu ý là diễn biến
này xảy ra chỉ vài ngày sau
Từ trái qua:
Chủ tịchTrungQuốc TậpCậnBình, Chủ tịchHội đồngchâuÂuCharlesMichel
(hàng trên)
,
Thủ tướngĐức AngelaMerkel, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Chủ tịchỦy ban châuÂuUrsula
von der Leyen
(hàng dưới)
tại hội nghị trực tuyến ngày 30-12-2020 nhằmthống nhấtmột thỏa thuận
đầu tư giữa TrungQuốc và EU. Ảnh: AFP/GETTY IMAGES
Với việc tổng thống mới của Mỹ chủ trương cứng rắn với
cả Nga và Trung Quốc (TQ), liệu hai nước này có bắt tay
nhau, củng cố sức mạnh cùng đối phó Mỹ?
Tạp chí
TheDiplomat
đưa bài viết củaTSNatashaKuhrt, giảng
viên về hòa bình và an ninh quốc tế tại Khoa nghiên cứu chiến
tranh thuộcĐHKing (London,Anh) vàTSMarcinKaczmarski,
giảng viên về nghiên cứu an ninh tại Trường Khoa học xã hội
và Chính trị thuộc ĐH Glasgow (Scotland), về vấn đề này.
Theo hai chuyên gia này, nhiều nhà hoạch định chính
sách ở phương Tây đánh giá quan hệ Nga - Trung chủ yếu
được định hình từ áp lực mà hai nước này phải chịu từ Mỹ.
Chiến lượcAn ninh quốc gia Mỹ năm 2017 xác định cả hai
nước là “các nhà cạnh tranh chiến lược”, hay từ khi Chiến
lược quốc phòng Mỹ năm 2018 cảnh báo rằng Mỹ có thể
chiến đấu ở cả hai mặt trận. Một tài liệu của tổ chức RAND
(Mỹ, chuyên nghiên cứu phát triển chính sách công) năm
2018 cũng nhắc tới hai đối thủ này và đánh giá TQ đáng lo
hơn với Mỹ so với Nga. Ông Biden cũng mô tả Nga là đối
thủ, trong khi đó TQ lại là một kẻ cạnh tranh đáng gờm.
Theo logic, mức độ quan hệ Nga - Trung tùy vào mức áp lực
Liệu Nga, Trung có liên minh đối phó Mỹ?
Theo tin từ đài
NBC News
, một nhóm nghị sĩ lưỡng đảng
Mỹ đã gửi thư đến Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, yêu
cầu chính phủ Tổng thống Joe Biden cập nhật thông tin
về chuyện trừng phạt Nga liên quan đến dự án xây dựng
đường ống dẫn khí Nord Stream 2 ở châu Âu.
NordStream2 sẽgiúpNga tănggấpđôi lượng khí tựnhiên
dẫn qua Đức - điều Đức đang rất cần trong quá trình nước
này chuyển đổi từ năng lượng than đá và hạt nhân sang
năng lượng tái tạo. Thủ tướng Đức Angela Merkel khẳng
định dự án hoàn toàn là vấn đề thương mại và không nên
bị trở thànhmột mục tiêu địa chính trị hay gắn nó với các lo
ngại nhân quyền. Tuy nhiên, Mỹ và một số quốc gia Trung
và Đông Âu nhiều năm nay phản đối kịch liệt dự án này,
cho rằng điều này sẽ khiến châu Âu phụ thuộc vào nguồn
cung cấp năng lượng của Nga, cũng như sẽ phải chịu áp lực
kinh tế lẫn chính trị từ chính phủ Tổng thống Nga Vladimir
Putin. Theo
NBC News
, chủ trương của Đức đến lúc này vẫn
muốn chính phủ ông Biden kiềm chế trừng phạt Nga liên
quan dự án này.
Sau thời gian quan hệ (Mỹ -
EU) nguội lạnh dưới thời ông
Trump, tôi nghĩ quan hệ sẽ ấm
hơn. Nhưng tôi chưa nhìn thấy.
Nhà phân tích cấp cao
ULRICH SPECK
(Đức)
Tiêu điểm
Châu Âu lúc này
muốn có một quan
hệ cân bằng hơn với
Mỹ, nhiều đối thoại
và ít mệnh lệnh hơn.
khi Cố vấn an ninh quốc gia
Mỹ Jake Sullivan lên tiếng
rằng nên “có sự tham vấn
sớm với các đối tác châu Âu
về các quan ngại chung liên
quan đến các hoạt động kinh
tế của TQ”. Rõ ràng, lời của
ông Sullivan đã không được
châu Âu lưu tâm.
Các chính sách thời Tổng
thống Mỹ Donald Trump đã
buộc EU vào sự lựa chọn
không thoải mái với TQ. Vì
chủ trương ngoại giao “chiến
binh sói” của TQ, EU lo ngại
về tương lai của việc TQ đầu
tư vào châu lục mình nhưng
cũng buộc phải tìm cách
thoát ra khỏi thế kẹt khi Mỹ
và TQ đối đầu nhau. TQ là
đối thủ của Mỹ nhưng là đối
tác thương mại sống còn của
châu Âu. Nhiều nước thành
viên EU phụ thuộc vào TQ,
dù mức độ có khác nhau.
Trong năm 2019, EU từng
cho biết mình xem TQ đồng
thời vừa là một đối tác hợp
tác, một bên cạnh tranh về
kinh tế và một đối thủ mang
tính hệ thống. EU cũng kêu
gọi trong khối cùng thống
nhất một cách tiếp cận TQ
linh hoạt và thực dụng dựa
vào quyền lợi và giá trị của
khối. Ông Armin Laschet,
được cho sẽ kế nhiệm Thủ
tướng Đức Angela Merkel,
lại có quan điểm mềm dẻo
với TQ lẫn Nga.
Theo
New York Times
, từ
các diễn biến trên có thể thấy
châu Âu có các định hướng
riêng về chuyệnứng xửvới hai
đối thủ chính của Mỹ và điều
này sẽ làm phức tạp chuyện
ngoại giao của ông Biden.
Hay nói cách khác, dù Mỹ có
dàn lãnh đạo mới thì hướng
đi của EU với Nga và với TQ
cũng không nhất thiết tương
thích với các mục tiêu của
ông Biden. Điều này là một
thách thức khi ông Biden đặt
mục tiêu tái thiết quan hệ với
EU sau thời gian dài không
tốt đẹp dưới thời người tiền
nhiệm Trump.•
mà hai nước phải chịu từMỹ thì quan hệ hai nước đã phải được
củng cố thắt chặt hơn sau các diễn biến trên. Tuy nhiên, thực
tế hợp tác hai nước này trong vài năm qua lại không hẳn thế.
Ở một số mặt, chẳng hạn về chính trị hay thái độ chống
đối phương Tây, về năng lượng hay an ninh, quan hệ Nga -
Trung khá phát triển. Nga và TQ cùng cải thiện vị thế trong
hệ thống Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, ở mặt khác vẫn còn
nhiều trở ngại ngăn hai nước này thật sự bắt tay liên minh.
Không bên nào muốn công nhận các chính sách gây tranh cãi
của bên kia, chẳng hạn cách Nga đối xử với Ukraine, hay các
hành động hiếu chiến của TQ ở Biển Đông. Một điều nữa,
so với Mỹ, thị trường Nga không nhiều tiềm lực - về thương
mại, đầu tư, công nghệ - để TQ khai thác phát triển kinh tế.
Bên cạnh đó, chính sách ngày càng hiếu chiến của TQ
với các đối tác truyền thống của Nga ở châu Á cũng làm
Nga khó xử. Trong chuyện xung đột biên giới giữa TQ và
Ấn Độ, Nga chỉ có thể xoa dịu cả hai bên và giữ thế trung
lập. Nếu liên minh với TQ, Nga sẽ không thể làm được điều
này. Hơn nữa, Nga hiện vẫn tiếp tục bán vũ khí cho Ấn Độ.
Chuyện TQ ký thỏa thuận đầu tư với EU cũng có thể là
tin xấu với Nga, vốn muốn hợp tác với TQ để nối kết dự án
Vành đai và Con đường (TQ) với Liên minh kinh tế Á Âu
(gồm Nga, Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan).
Nga hiện vẫn kiểm soát hệ thống đường sắt mà TQ cần để
vươn tới châu Âu. Tuy nhiên, TQ sẽ sớm phát triển một hệ
thống hạ tầng khác để đảm bảo mình không cần phải phụ
thuộc vào Nga.
Tóm lại, Mỹ là vấn đề với cả hai nước nhưng điều này sẽ
không đủ khiến Nga và TQ quyết định liên minh, theo các
chuyên gia.
THIÊN ÂN
Chủ tịch
TrungQuốc
Tập Cận Bình
(trái)
và Tổng
thốngNga
Vladimir
Putin
(phải)
.
Ảnh: AAP
