16
ĐĂNGKHOA
T
hế giới đã bước vào giai
đoạn tiêm vaccine ngừa
COVID-19 được vài
tháng. Bên cạnh hy vọng đại
dịch COVID-19 sẽ sớm được
khống chế là nỗi lo không hề
nhỏ với thực tế hàng loạt biến
thể mới của virus đã và vẫn
đang xuất hiện. Có thể nói
toàn cầu đang trong cuộc đua
giữa vaccine và các biến thể
virus chưa biết sẽ thế nào.
Nhiều biến thể
nguy hiểm
Virus biến chủng có nghĩa
có sự đột biến, thay đổi trong
cấu trúc gen của virus, làm
virus thay đổi cách thức hoạt
động. Bên cạnh chủng virus
cũ, hiện thế giới đang hiện
diện thêm nhiều biến thể
mới như B.1.1.7 (xuất phát
từ Anh, đã lan sang hơn 90
nước), B.1.351 từ Nam Phi
(đã lan hơn 40 nước), P1 và
P2 từ Brazil (đã lan 25 nước,
có trường hợp đã nhiễm và
khỏi lại bị tái nhiễm biến
thể P1), D614G từ châu Âu,
A.23.1 từ Rwanda.
Trong đó biến thể xuất hiện
từ Nam Phi được cho là khó
ngừa và nguy hiểm nhất. Các
nghiên cứu cho thấy hiệu quả
ngừa biến thể B.1.351 của
vaccine của Pfizer/BioNTech
và của AstraZeneca/Oxford
không bằng ngừa chủng cũ.
Thử nghiệm lâm sàng vaccine
của hãng Johnson & Johnson
và của Novavax cũng cho
thấy khả năng ngừa biến thể
này không cao.
Các biến thể này - với tốc
độ lây lan nhanh hơn, nguy
cơ gây tử vong cao hơn, dễ
qua mặt các vaccine hiện tại -
đang đe dọa nỗ lực kiềm chế
Albert Bourla tự tin rằng “liều
thứ ba sẽ tăng phản ứng kháng
thể từ 10 đến 20 lần”.
Moderna cũng đang nghiên
cứu khả năng tiêm tăng cường
thêm một liều cùng với phác
đồ hai liều hiện tại. Ngoài ra,
cuối tháng 2Moderna cũng đã
gửi phiên bản vaccine được
tối ưu hóa khả năng đối phó
biến thể ở Nam Phi đến Viện
Y tế quốc gia Mỹ để nghiên
cứu thêm.
Trong khi đó, Johnson &
Johnson tự tin vaccine của
mình có khả năng chống nhiều
biến thể hơn vì phát triểnmuộn
hơn các hãng trên. Johnson
& Johnson cũng đang nghiên
cứu vaccine sử dụng hai liều
(hiện chỉ có phiên bản tiêm
một liều).
Mặt tích cực của
“ngoại giao vaccine”
Hiện các ông lớn về vaccine
COVID-19 (Mỹ, TrungQuốc,
Ấn Độ) đang nỗ lực mở rộng
phân phối vaccine ra toàn cầu.
So với Mỹ thì hai nước ẤnĐộ
và Trung Quốc hăng hái hơn
trong việc thực hiện chiến dịch
“ngoại giao vaccine”. Trung
Quốc đã thông báo sẽ quyên
góp vaccine cho 53 nước, đã
và đang chuyển hàng triệu liều
vaccine nội địa của mình đến
các nước châu Á, châu Phi và
Mỹ Latinh.
Tuần trước, khi đượchỏi liệu
Mỹ có vượt qua được Trung
Quốc trongchuyện“ngoại giao
vaccine”, người phát ngôn Bộ
Ngoại giao Mỹ không trả lời.
Tuy nhiên, theo trang tin
The
Hill
, Mỹ đang cùng với các
nước chung nhóm bộ tứ (Ấn
Độ,Úc,Nhật) bànchuyệncung
cấp vaccine cho các nước châu
Áđểvừa chặndịchCOVID-19
vừa làm đối trọng với chiến
dịch “ngoại giao vaccine” của
TrungQuốc. Ngoại trưởngMỹ
AntonyBlinkenđã bàn chuyện
này với ba người đồng cấp các
nước này từ ngày 18-2.
Trong cuộc họp với các
lãnh đạo G7 tháng trước,
Tổng thống Mỹ Joe Biden
hứa rằng Mỹ sẽ quyên góp 4
tỉ liều cho liên minh vaccine
Gavi của Tổ chức Y tế Thế
giới (WHO) và có thể sẽ còn
nhiều thêm nữa.•
Quốc tế -
ThứBa30-3-2021
đại dịch COVID-19. Chưa
hết, sự xuất hiện của các biến
thể còn cho thấy một lo ngại
khác: Sẽ còn nhiều biến thể
nguy hiểm khác xuất hiện
trong tương lai nếu thế giới
không thắng được cuộc đua
hiện tại. Tốc độ triển khai
tiêm chủng toàn cầu hiện tại
đang chậm đáng ngại, đặc
biệt ở các nước nghèo. Có
thể hiểu dù các nước giàu có
tiêm chủng nhanh thì vẫn có
thể xuất hiện các biến thể mới
ở các nước nghèo chưa được
phủ sóng tiêm chủng đầy đủ.
Hiểu được các nguy cơ này,
các cơ sở phát triển vaccine
đang nỗ lực nghiên cứu để
tăng hiệu quả đối phó các
biến thể. Còn các tổ chức y
tế toàn cầu cũng đang nỗ lực
đẩy nhanh tốc độ phân phối
và tiêm chủng toàn cầu.
Kỳ vọng nỗ lực của
các hãng vaccine
VaccinecủaPfizer/BioNTech
và vaccine của Moderna (đều
hai liều) đều sử dụng phân tử
mRNA làm nền tảng. Phân
tử này hướng dẫn cơ thể tạo
ra protein đột biến có trong
virus SARS-CoV-2, phát tín
hiệu để hệ thống miễn dịch
chống lại protein đột biến này
nếu gặp phải.
Vaccine của ĐH Oxford/
AstraZeneca (hai liều) sử dụng
một phiên bản được lập trình
lại của một loại virus khác là
adenovirus, sử dụng ADN
mã hóa protein đột biến của
SARS-CoV-2. Vaccine của
Johnson& Johnson (một liều)
cũng sử dụng adenovirus.
Với hai nền tảng vaccine
này, một khimuốn định hướng
lại để đối phó với các biến thể
mới, các cơ sở phát triển sẽ
cần chỉnh sửa mãADN hoặc
mRNA. Điềumay là công việc
này có thể thực hiện đơn giản
và nhanh, tuy nhiên điểm bất
cập là sẽ phải tốn kém thay
đổi quy trình sản xuất vaccine
và cần thêm thời gian để sản
xuất, phân phối.
Với hy vọng tránh được các
bất cập này, hiện Pfizer đang
cân nhắc khả năng thêm liều
thứbavàophácđồhai liềuhiện
tại để củng cố hiệu quả ngừa
các biến thể mới. Nói với đài
NBC News
hồi cuối tháng 2,
giámđốcđiềuhànhPfizer - ông
Vaccine ngừa COVID-19 của hãng Johnson& Johnson bắt đầu được phân phối ởMỹ đầu tháng 3
trong bối cảnh các biến thể đang lây lan nguy hiểm. Ảnh: GETTY IMAGES
Khả năng Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc
(HĐBA LHQ) sẽ có cuộc họp tham vấn kín về
tình hình Myanmar, hãng tin
AP
dẫn thông tin từ
một số nhà ngoại giao LHQ ngày 28-3. Đặc phái
viên LHQ về nhân quyền Myanmar TomAndrews
từ ngày 26-3 đã kêu gọi LHQ họp khẩn.
HĐBAđã có tuyên bố lên án tình hình bạo lực và
kêu gọi khôi phục dân chủ ở Myanmar nhưng vẫn
chưa cân nhắc trừng phạt. Trở ngại lớn nhất là hai
thành viên thường trực có quyền phủ quyết: Nga
và Trung Quốc. Trong khi Trung Quốc nói không
can thiệp chuyện nội bộMyanmar thì mới đây Nga
vừa lên tiếng ủng hộ quân đội Myanmar. Đặc phái
viênAndrews nói nếu HĐBAkhông thể làm gì ông
sẽ kêu gọi một cuộc họp khẩn thượng đỉnh quốc tế.
Tổng thư ký LHQAntonio Guterres nói ông sốc
với việc 114 dân thường Myanmar, trong đó có
cả trẻ em bị giết trong ngày 27-3. Bộ trưởng quốc
phòng của 12 nước (Mỹ, Anh, Đức, Ý, Đan Mạch,
Hy Lạp, Hà Lan, Canada, Úc, New Zealand, Hàn
Quốc, Nhật) cùng ra tuyên bố lên án tình trạng
bạo lực ở Myanmar.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phản ứng mạnh trước
“sự tàn bạo” ở Myanmar và cho biết Mỹ đang
cân nhắc trừng phạt. Ngoại trưởng Mỹ Antony
Blinken cũng lên án rằng sự việc cho thấy quân
đội Myanmar sẵn sàng hy sinh mạng sống người
dân phục vụ lợi ích số ít.
Theo thống kê từ tổ chức Hiệp hội hỗ trợ tù
nhân chính trị (Myanmar), tính đến lúc này đã
có hơn 420 người chết trong gần hai tháng biểu
tình phản đối chính biến. Bên cạnh bất ổn biểu
tình, Myanmar còn đang đứng trước nguy cơ nội
chiến khi đã có nhóm vũ trang thiểu số tuyên bố
sẽ không ngồi yên nếu chính quyền quân sự còn
giết người biểu tình.
THIÊN ÂN
Tuần rồi Pfizer thông báo sẽ sớm đưa vào thử nghiệm
thuốc điều trị COVID-19, một tin tích cực mang lại thêm hy
vọng dập tắt đại dịch. Trong khi đó theo hãng tin
Reuters
,
hiện nhiều nước châu Á đang đẩy nhanh việc phân phối
vaccine của AstraZeneca, sau thời gian băn khoăn về độ an
toàn khi có thông tin tiêm vaccine này gây huyết khối xuất
hiện ở châu Âu. Đầu tuần rồi, nhiều nước và vùng lãnh thổ
ở châu Á đã kích hoạt tiêm chủng. Một số lãnh đạo khu vực
cũng đi tiêm vaccine này để củng cố niềm tin, trong đó có
Viện trưởngHành chính việnĐài Loan - ôngTôTrinh Xương,
Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha.
Tại châu Âu, sau thời gian ngắn ngưng lại, hiện nhiều
nước châu lục này cũng đã khôi phục tiêmvaccine này. Thủ
tướng Anh Boris Johnson nhận liều đầu tiên cuối tuần trước
và cho biết“không thấy gì khác lạ”. Vaccine của AstraZeneca
là một trong một số ít vaccine ngừa COVID-19 có mặt đầu
tiên, có giá rẻ và theo
Reuters
thì loại vaccine này sẽ là trung
tâmcủa các chương trình chủng ngừa COVID-19 ở phần lớn
các nước đang phát triển.
Đây là thời điểm khó khăn.
Đây sẽ là thời điểm khó khăn
nhất của chúng ta để xembên
nào sẽ thắng. Nếu chúng ta có
thểcầmcựthêmmộtthánghay
sáu tuần nữa thì sẽ có một sự
khác biệt lớn.
TS
PETERHOTEZ
,
HiệutrưởngTrường
Y học nhiệt đới thuộc ĐH Y Baylor (Mỹ)
Tiêu điểm
Các tổ chức y tế toàn
cầu đang nỗ lực đẩy
nhanh tốc độ phân
phối và tiêm chủng
toàn cầu để chạy
đua kiềm chế các
biến thể virus.
369
tàu đang bị chặn không
thểdi chuyểnqua lại kênh
đào Suez sau khi tàu Ever
Given bị mắc kẹt chắn
ngang kênh từ ngày 23-3,
hãngtin
Sputnik
dẫnsốliệu
thống kê từCơquanquản
lý kênh đào Suez (SCA - Ai
Cập).LãnhđạoSCAnóitàu
EverGivenbịmắckẹtcóthể
do lỗi con người hoặc lỗi
kỹ thuật, chứ không chắc
lỗi do thời tiết.
THIÊN ÂN
Quang cảnh biểu tình ở TP Yangon (Myanmar)
ngày 28-3 sau khi 114 người biểu tình bị giết chết
trong ngày 27-3. Ảnh: AP
COVID-19: Hồi hộp cuộc đua
vaccine với biến thể virus
Các biến thể virus - với tốc độ lây lan nhanh hơn, nguy cơ gây tử vong cao hơn, dễ quamặt
các vaccine hiện tại - đang đe dọa nỗ lực kiềm chế đại dịch COVID-19.
Khả năng Hội đồng Bảo an LHQ sẽ họp kín về Myanmar
