5
Thời sự -
ThứSáu10-9-2021
chọn mốc 70% dân số tiêm
vaccine đủ hai mũi để có thể
mở cửa trở lại hoàn toàn. Vì
vậy, mục tiêu quan trọng lúc
này là các tỉnh, thành cần
phủ vaccine càng nhanh càng
tốt. Trong tình hình hiện nay
ở các tỉnh, thành, một số
chuyên gia khuyến cáo nên
tiến tới mục tiêu phủ 100%
vaccine cho người dân mũi 1
và đảm bảo tiêm mũi 2 theo
tiến độ để có thể mở cửa dần
trở lại. Quan trọng nhất là
tất cả lực lượng y tế tuyến
đầu, người lớn tuổi, có bệnh
lý nền cần được tiêm đủ hai
mũi để không gây quá tải hệ
thống y tế.
Ngoài vaccine, các tỉnh,
thành cũng cần dựa theo
khuyến cáo của Tổ chức Y tế
Thế giới (WHO) để xây dựng
các tiêu chí khác đối với hệ
thống y tế. Thứ nhất, đánh giá
năng lực chăm sóc lâm sàng
(tỉ lệ giường bệnh đã dùng
cho bệnh nhân COVID-19 và
các bệnh nhân khác). Ví dụ ở
TP.HCM, tính từ ngày 23-8
đến nay, số ca tử vong đã có
xu hướng giảm, từ khoảng 340
ca/ngày xuống còn khoảng
200 ca/ngày; trong khi đó,
số ca xuất viện có xu hướng
tăng nhanh chóng, từ khoảng
1.700 ca/ngày đến trên 3.000
ca/ngày, thậm chí có những
hôm có từ 5.000-6.000 ca
xuất viện. Thứ hai, hiệu quả
chăm sóc lâm sàng (đánh giá
xu hướng F0 tử vong sau khi
nhập viện điều trị). Thứ ba,
năng lực xét nghiệm để phát
hiện ca nhiễm, ổ dịch để có
phương án dự báo, chữa trị.
Năng lực truy vết trong vòng
24 giờ sau khi phát hiện ca
nhiễm. Và cuối cùng, ý thức
tuân thủ các biện pháp phòng
chống dịch công cộng từ phía
người dân (ví dụ 5K, mức độ
hợp tác tiêm vaccine, tự giác
khai báo y tế…).
Việc xác định được năng lực
hệ thống y tế hiện hữu và tới
đây dựa vào các tiêu chí gợi ý
nói trên sẽ góp phần giúp các
địa phương chủ động lên các
kịch bản mở cửa tương ứng.
Địa phương nào còn yếu thì
cần chủ động có lộ trình, nâng
cấp y tế trong thời gian tới.
Đánh giá và dự báo
việc lây nhiễm
Sau khi xác định được
năng lực hệ thống y tế, mỗi
địa phương cần phải đánh giá
được tình hình lây nhiễmtrong
cộng đồng. Hiện số ca nhiễm
ởTP.HCMnhìn chung còn cao
khi thực hiện chính sách xét
nghiệm diện rộng toàn dân
theo chỉ đạo của Chính phủ.
Tuy nhiên, số ca tử vong đã
có xu hướng giảm, trong đó
ĐỖTHIỆN
L
ãnh đạo TP.HCM những
ngày gần đây cho biết
TP đang chuẩn bị các
chiến lược để trở lại bình
thường mới. Trong khi đó,
các tỉnh lân cận như Đồng
Nai, Bình Dương… cũng
đã bắt đầu nghiên cứu, tính
toán kế hoạch kịch bản để
các khu vực vùng xanh có
thể dần bước vào giai đoạn
bình thường mới sau ngày
15-9. Các tỉnh, thành thuộc
vùngTP.HCM trong giai đoạn
chống dịch vừa qua cho thấy
đã chuyển dần từ mục tiêu
“zero-COVID” sang “thích
nghi, sống chung với sự tồn
tại của virus SARS-CoV-2”.
Các tỉnh, thành thuộc vùng
TP.HCMcó mối quan hệ chặt
chẽ với nhau trong phát triển
kinh tế - xã hội, chuỗi cung
ứng, sản xuất hàng hóa, giao
thông… Vậy nên điều cần
thiết nhất trong thời gian tới
là các địa phương này phải
nghiên cứu và thống nhất các
định hướng, chủ trương, cách
đánh giá, chính sách để có thể
cùng nhau bình thường mới.
Đảm bảo năng lực
y tế
Khi bình thường mới,
năng lực của hệ thống y tế
là rất quan trọng. Trước hết
là tỉ lệ người dân đã tiêm
vaccine. Khảo sát của nhóm
nghiên cứu do PGS-TS Lê
Trung Chơn (ĐH Bách khoa
TP.HCM) từ nguồn dữ liệu
của cổng tiêm chủng quốc
gia và Sở Y tế TP.HCM cho
thấy tính đến ngày 9-9, TP đã
tiêm mũi 1 cho gần 90% dân
số từ 18 tuổi trở lên và gần
12% mũi 2. Ở Long An, hơn
99,2% dân số đã tiêm mũi 1
và 10,3% dân số đã tiêmmũi
2. Ở Bình Dương, gần 72%
đã tiêmmũi 1 và gần 2,4% đã
tiêmmũi 2. Trong khi ở Đồng
Nai, hơn 48% tiêm mũi 1 và
gần 2,8% tiêmmũi 2. Với các
con số này, có thể thấy ba địa
phương gồmTP.HCM, Long
An vàBìnhDương đang có độ
phủ vaccine rộng nhất, trong
khi đó tốc độ tiêm chủng của
Đồng Nai và các tỉnh lân cận
TP.HCM cũng rất ấn tượng
(xem biểu đồ).
Tới giai đoạn bắt đầu bình
thường mới, ví dụ chọn mốc
ngày 15-9 hoặc sau đó thì độ
phủ vaccine của các tỉnh có
lẽ phải cao hơn nữa. Ở một
số nước, ví dụ Úc, chính phủ
Điều quan trọng
nhất là các tỉnh,
thành phải xây
dựng được hệ thống
dự báo, đánh giá
mức độ lây nhiễm
một cách đồng bộ,
tránh xảy ra tình
trạng mỗi nơi đánh
giá mỗi kiểu.
Chốt kiểmsoát COVID-19 cửa ngõ tại chân cầu Vĩnh Bình, phườngHiệp Bình Phước, TP ThủĐức.
Ảnh: HOÀNGGIANG
3 vấn đề cần làm để tạo vành đai
bình thường mới cho TP.HCM
Cho dù kiểm soát được dịch thì TP.HCMcũng không thể bình thườngmới nếu dịch ở các tỉnh xung quanh
còn bùng phát. Sự hợp tác giữa các địa phương lúc này là quan trọng hơn bao giờ hết.
nổi bật ở một số quận, huyện
đã kiểm soát được dịch. Số ca
nhiễm ở các tỉnh xung quanh
cũng cho thấy xu hướng chững
lại hoặc giảm dần. Điều quan
trọng nhất là các tỉnh, thành
phải xây dựng được hệ thống
dự báo, đánh giá mức độ lây
nhiễm một cách đồng bộ,
tránh xảy ra tình trạng mỗi
nơi đánh giá mỗi kiểu.
Việc này các tỉnh, thành
có thể dựa vào bài học từ các
quốc gia khác hoặc cũng có
thể dựa vào các khuyến cáo
hay hướng dẫn từ WHO. Ví
dụ,WHOhướng dẫn phân loại
mức độ lây nhiễm trong cộng
đồng(communitytransmission,
gọi tắt là CT) thành bốn mức:
CT1 là lây nhiễm thấp, không
đáng kể; CT2 là lây nhiễm
trung bình, vừa phải; CT3 là
lây nhiễm cao; và CT4 là tỉ
lệ lây nhiễm rất cao. Tất cả
đều dựa theo con số thống kê
trong 14 ngày.
WHO cũng hướng dẫn cần
dựa vàomột số tiêu chí để đánh
giá tình hình lây nhiễm nằm
ở mức độ CT nào. Ví dụ, số
ca F0 mới, số ca nhập viện,
tử vong và tỉ lệ số ca được
xét nghiệm phát hiện dương
tính… Tuy các tỉnh, thành
trong khu vực có đặc thù
về dân số khác nhau nhưng
cách tính toán, dự báo đều
có thể dựa vào các tiêu chí
chung (ví dụ dựa vào số ca
F0, nhập viện hoặc tử vong
trên 100.000 dân) để có cách
đánh giá đồng bộ.
Ngoài ra, các tỉnh, thành
cũng cần xây dựng hệ thống
phân vùng nguy cơ (nguy cơ
từ thấp đến cao) dựa vào hệ
thống thông tin địa lý (GIS).
Các gợi ý từ nhóm chuyên
gia về GIS gồm PGS-TS Lê
Trung Chơn, ThS Bùi Hồng
Sơn (SởTN&MTTP.HCM)…
đều cho thấy các tỉnh, thành
có thể cùng nhau xây dựng
bản đồ vùng nguy cơ dựa vào
các đặc thù về mức độ tiếp
xúc và di chuyển của người
dân cả vùng TP.HCM. Các
đối tượng nguy cơ ở vùng
này có thể xác định là các khu
chợ, siêu thị, khu thương mại,
khu cao ốc, chung cư, khu
nhà trọ tự phát, khu dân cư
có mật độ dân số cao, trường
học, khu công nghiệp - chế
xuất…Phải xác định và định
vị được các đối tượng nguy cơ
này nằm ở vị trí nào và phân
bố như thế nào với số lượng
bao nhiêu trên toàn địa bàn
vùng TP.HCM.
Việc xác định được vùng
nguy cơ sẽ giúp các tỉnh, thành
thống nhất các chính sách ứng
phó đối với từng khu vực cụ
thể. Vùng xanh áp dụng chính
sách khác, vùng đỏ chính sách
khác. Quan trọng là cả vùng
TP.HCM có cùng cách đánh
giá, cách hiểu và ứng xử.•
Có các phương án chia sẻ nguồn lực
Chống dịch một khi đã theo tư duy vùng, ở đây là vùng
TP.HCM, phải tính đến chuyện chia sẻ nguồn lực. Thứ nhất
là vaccine. ViệcTP.HCMđồng ý để Bình Dươngmượn 1 triệu
liều vaccine, ĐồngNaimượn500.000 liều…sẽgópphầnđẩy
nhanh quá trình thiết lập“vành đai vaccine”ở khu vực. Song
song đó, nguồn phân bổ từ Bộ Y tế dựa vào nguồn cung
và cấu trúc vaccine của từng tỉnh, thành là rất quan trọng.
Thứ hai là nguồn lực y tế. Việc sắp xếp, đánh giá lại năng
lực hệ thống y tế (số giường bệnh còn trống, số lượng y bác
sĩ, hệ thốngmáymóc, thiết bị y tế…) và thôngbáo cho nhau
là rất quan trọng để có thể sắp xếp, điều phối các ca bệnh.
Các tỉnh, thành nên xây dựng các quy chế phối hợp liên kết
để (i) bệnh viện tỉnh này có thể nhận bệnh nhân tỉnh kia
để chữa trị; (ii) hội chẩn chuyên môn từ xa… Mô hình này
giúp người dân toàn vùngTP.HCM có thể tiếp cận dịch vụ y
tế kịp thời, trong trường hợp các cơ sở của một địa phương
gặp quá tải hoặc không đủ điều kiện và khả năng chữa trị.
Thứ ba là các nguồn lực về an sinh. Có một thực tế là khi
xét trên toàn vùng TP.HCM thì có nơi thừa thực phẩm, nhu
yếu phẩm nhưng có nơi lại thiếu cục bộ; có nơi thì các đoàn
thiệnnguyện có thể trao rất nhiều túi an sinhđếnngười dân,
thậmchí còndưnguồn lực nhưng cónơi lại thiếu…Điềunày
có thể xuất phát từ việc siết chặt giãn cách, ảnh hưởng đến
việc vận chuyển thức ăn, thực phẩm, hàng hóa. Vì vậy, một
mặt cần có luồng xanh24/7để vận chuyển cácmặt hàng cần
thiết cho nhân dân cả vùng; mặt khác cần tính toán cơ chế
phối hợp giữa các trung tâm tiếp nhận và phân phối hàng
cứu trợ đến người dân trong trường hợp có địa phương phải
áp dụng kịch bản giãn cách xã hội vì dịch bùng phát.
Tỉ lệ dân số từ 18 tuổi trở lên đã tiêm vaccine tại TP.HCM
và các tỉnh lân cận tính đến 9-9-2021
Tỉ lệ % đã tiêm ít nhất một mũi
Tỉ lệ % hoàn thành tiêm chủng
