16
Quốc tế -
Thứ Tư15-7-2020
Biển Đông: Tuyên bố của Mỹ
phù hợp lập trường của Việt Nam
Tuyên bốmới nhất củaMỹ đã bác bỏ các yêu sách phạmpháp của Trung Quốc ở BiểnĐông và tương đồng
với lập trường thượng tôn pháp luật của Việt Nam.
ĐỖTHIỆN
thực hiện
H
ôm 14-7, Mỹ ra tuyên
bố lập trường về các
yêu sách hàng hải tại
Biển Đông. Đáng chú ý, hầu
hết yêu sách của Trung Quốc
(TQ) tại khu vực này đều bị
bác bỏ. Động thái này diễn ra
không lâu sau khiWashington
đệ trình lên Tổng thư ký Liên
Hợp Quốc (LHQ) Antonio
Guterres phản đối các yêu
sách hàng hải bất hợp pháp
của Bắc Kinh.
PGS-TS Vũ Thanh Ca,
nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp
tác quốc tế và khoa học công
nghệ, Tổng cục Biển và hải
đảo Việt Nam (VN), nhận
định các tuyên bố của Mỹ
góp phần ủng hộ các quan
điểm, yêu sách về biển của
VN trên cơ sở thượng tôn
pháp luật.
Tuyên bố Mỹ tương
đồng lập trường VN
.
Phóng viên
:
Ông nhận xét
như thế nào về thái độ củaMỹ
trong tuyên bố phản đối các
yêu sách
hàng hải
của TQ ở
BiểnĐông?
+ PGS-
T S V ũ
ThanhCa
:
Có thể nói tuyên bố ngày 14-
7-2020 của Mỹ là một tuyên
bố rất mạnhmẽ. Nó hoàn toàn
thống nhất với quan điểm từ
trước tới nay của Mỹ. Đó là
duy trì hòa bình, ổn định,
thực thi tự do biển cả theo
luật pháp quốc tế; phản đối
các hành động vũ lực và ép
buộc bằng vũ lực trên biển.
. Khi đối chiếu lập trường
củaMỹ với VN về Biển Đông,
ông có nhận xét gì?
+ Có thể nói là tất cả các
điểm trong tuyên bố của Mỹ
đều phù hợp với lập trường
và quan điểm của VN thể
hiện trong Công hàm số
22/HC-2020 của VN gửi
tổng thư ký LHQ. Trong
đó, chúng ta phải đặc biệt
kể đến bốn lập trường tương
đồng sau đây:
Thứ nhất, tuyên bố của nhà
cầm quyền Bắc Kinh về chủ
quyền đối với tài nguyên trên
hầu như toàn bộBiểnĐông và
những hành động bắt nạt để
thực thi tuyên bố chủ quyền
này là tuyệt đối trái luật pháp
quốc tế.
Thứ hai, TQ không có cơ
sở pháp lý chặt chẽ cho tuyên
bố “đường lưỡi bò” trên Biển
Đông mà Tòa Trọng tài thành
lập theo Công ước LHQ về
Luật Biển 1982 (UNCLOS)
đã phán quyết bác bỏ vào
ngày 12-7-2016.
Thứ ba, bác bỏ các tuyên
bố vùng biển vượt quá 12
hải lý của TQ ở các thực thể
thuộc quần đảo Trường Sa.
Do vậy, bác bỏ các tuyên
bố quyền chủ quyền của
TQ đối với vùng biển bãi
Tư Chính (ngoài khơi VN),
bãi cạn Luconia (ngoài khơi
Malaysia), vùng biển nằm
trong EEZ của Brunei, vùng
biển Natuna Besar (ngoài
khơi Indonesia). Các hành
động quấy rối đối với các
hoạt động khai thác dầu khí
và đánh cá của các nước khác
hoặc đơn phương khai thác
dầu khí và đánh cá của TQ
trong các vùng biển đó là
trái phép.
Cuối cùng, thế giới sẽ không
cho phépTQcoi BiểnĐông là
ao nhà. Mỹ đoàn kết với các
đồng minh và đối tác Đông
Nam Á để bảo vệ quyền chủ
quyền của họ với tài nguyên
ngoài khơi phù hợp với quyền
và nghĩa vụ của họ theo quy
định của luật pháp quốc tế.
Mỹ đoàn kết với cộng đồng
quốc tế để bảo vệ quyền tự do
biển cả, tôn trọng chủ quyền,
bác bỏ cách áp đặt “có thể
tạo ra quyền” của TQ đối với
Biển Đông và một khu vực
rộng hơn.
Như vậy, tuyên bố của Mỹ
cũng có thể được coi như
một bằng chứng cho thấy
sự ủng hộ của cộng đồng
quốc tế đối với lập trường
và quan điểm đúng đắn, phù
hợp với luật pháp quốc tế
của VN. Điều đó có lợi rất
lớn cho VN trong các cuộc
đấu tranh chính trị, ngoại
giao và pháp lý để bảo vệ
chủ quyền, các quyền và lợi
ích quốc gia của VN trên
vùng biển VN và hai quần
đảo Hoàng Sa, Trường Sa.
Lý do Mỹ ủng hộ
Đông Nam Á
. Việc Mỹ chọn thời điểm
vừa kết thúc tuần lễ kỷ niệm
25 nămbình thường hóa quan
hệ với VN để ra tuyên bố nói
trên là một sự trùng hợp ngẫu
nhiên hay hữu ý?
+ Như trong tuyên bố của
Mỹ, họ có quyền lợi quốc
gia trong việc duy trì luật
pháp quốc tế, tự do hàng
hải, hàng không, hòa bình
và ổn định ở Biển Đông.
Mỹ cũng đã tuyên bố công
nhận và ủng hộ phán quyết
của Tòa Trọng tài quốc tế
trong vụ kiện Biển Đông
và đã nhiều lần phản đối
TQ bắt nạt, xâm phạm chủ
quyền của nhiều nước.
Tuyên bố lần này của Mỹ
chỉ là tiếp nối những hoạt
động có hệ thống của Mỹ về
vấn đề này. Việc Mỹ ủng hộ
VN và các nước Đông Nam
Á là đương nhiên vì quyền
lợi trên Biển Đông của Mỹ
và quyền lợi của VN và các
nước Đông Nam Á là song
trùng; và chỉ ủng hộVN cùng
các nước Đông Nam Á khác
trong cuộc đấu tranh chính
nghĩa của họ, Mỹ mới có
Mỹ duy trì hoạt động quân sự và tuần tra tự do hàng hải ở BiểnĐông để đối trọng TrungQuốc.
Trong ảnh: TàuUSS Theodore Roosevelt. Ảnh: AFP/GETTY
Quan điểm của Mỹ về Hoàng Sa
. Cho đến nay, chính phủ Mỹ chưa nêu quan điểm về
Hoàng Sa. Theo quan sát của ông, liệu người Mỹ có lập
trường như thế nào về Hoàng Sa?
+Quan điểmcủa chính phủMỹ là những gì tranh chấp
thì phải giải quyết bởi các bên tranh chấp và nếu các bên
không giải quyết được thì phải ra tòa án quốc tế. Vì về
mặt luật pháp quốc tế, quần đảo Hoàng Sa vẫn là vùng
lãnh thổ tranh chấp giữa TQ với VN nên Mỹ chưa thể có
phát biểu gì về Hoàng Sa.
Tuy nhiên, cần phải nhấnmạnh rằng năm2014, Đại tá
Raul Pedrozo (cựu cố vấn pháp lý thuộc Bộ tư lệnh Thái
Bình Dương, Hải quân Mỹ) đã công bố một báo cáo với
nhan đề “
TQ và VN: Phân tích các yêu sách chủ quyền đối
lập tại Biển Đông
” tại Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ
(CNA). Ấn phẩm đặc biệt này được thực hiện dưới sự tài
trợ của chính phủ Mỹ. Trong nghiên cứu ấy, Đại tá Raul
Pedrozođãbác bỏnhững lập luận củaTQvà kết luận rằng
bằng chứng chủ quyền của VN trên quần đảo Hoàng Sa
mạnh hơn bằng chứng của TQ rất nhiều.
Mỹ bảo vệ một khu vực Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương
tự do và rộng mở. Hôm nay,
chúngtôităngcườngchínhsách
của Mỹ tại một vùng có tranh
chấp, có ý nghĩa sống còn tại
khu vực đó - BiểnĐông. Chúng
tôi tuyên bố: Các yêu sách của
Bắc Kinh đối với các nguồn tài
nguyên ngoài khơi tại hầu hết
Biển Đông, cũng như chiến
dịch bắt nạt để kiểm soát các
nguồn tài nguyên đó là hoàn
toàn bất hợp pháp.
(Trích lập trường của Mỹ
về các yêu sách hàng hải
tại Biển Đông ngày 14-7-2020)
Tiêu điểm
Có thể nói là tất
cả các điểm trong
tuyên bố của Mỹ
đều phù hợp với
lập trường và quan
điểm của VN thể
hiện trong Công
hàm số 22/HC-2020
của VN gửi tổng
thư ký LHQ.
thể đạt và bảo vệ được lợi
ích của mình.
. Mỹ mới đây đã gửi công
hàm lên LHQ phản đối TQ
và nay là phản đối Bắc Kinh
với cộng đồng quốc tế về vấn
đề Biển Đông. Điều này sẽ
ảnh hưởng như thế nào tới
đại kế hoạch hướng ra biển
lớn của TQ?
+ Cần nhớ rằng không
chỉ Mỹ mà các nước xung
quanh Biển Đông khác
như Philippines, Malaysia,
Indonesia gần đây cũng đã
tỏ thái độ rất cứng rắn với
TQ. Dưới các áp lực này, TQ
chắc chắn sẽ phải cân nhắc
rất kỹ càng khi tiến hành các
hoạt động vi phạm luật pháp
quốc tế trên Biển Đông. Có
thể về vẻ ngoài TQ không có
thay đổi nhưng bản chất cách
hành xử trên Biển Đông của
TQ sẽ có những thay đổi để
tìm cách thích nghi.
Không cần ngại Trung
Quốc gây sức ép
. Có lo ngại rằng TQ sẽ
làm khó và gây sức ép VN khi
quan hệ Việt - Mỹ ngày một
gắn bó, nhất là về Biển Đông.
Ông nghĩ gì về vấn đề này?
+ Rõ ràng là nếu chúng ta
chùn bước thì TQ sẽ lấn tới.
Thực tế từ trước tới nay TQ
luôn có chiến thuật “mềm
nắn, rắn buông”. TQ thừa
biết các hành động bắt nạt,
tìm cách tước đoạt quyền
chủ quyền, quyền tài phán
của VN và các nước khác
trong vùng biển của các
nước này là trái luật. Tuy
nhiên, họ vẫn cố làm vì nghĩ
rằng bằng cách “có thể tạo
ra quyền”, cuối cùng họ sẽ
thắng. Tôi tin rằng những
hành động quyết đoán của
VN, của Mỹ và các nước
khác sẽ không làm tình hình
Biển Đông căng thẳng thêm,
mà ngược lại giúp giảm căng
thẳng, duy trì hòa bình, ổn
định trên Biển Đông.
. Cuộc đối đầu giữa Mỹ và
TQ ngày càng toàn diện và
rõ ràng. Khả năng TQ mượn
kinh tế và các công cụ khác
để làm khó VN như từng làm
với Philippines là hoàn toàn
khả dĩ. VN cần ứng xử như thế
nào trong cuộc đối đầu giữa
“hai ông lớn” này?
+ Điều này rất đơn giản.
Lập trường của VN là tuân
thủ luật pháp quốc tế trên
biển. Như vậy, VN ủng hộ
tất cả hoạt động phù hợp
với luật pháp quốc tế; phê
phán và bác bỏ các hoạt
động không phù hợp với
luật pháp quốc tế. VN sẽ
làm điều này với tất cả các
nước, không chỉ là đối với
Mỹ hoặc TQ. Như vậy, việc
bảo vệ chủ quyền, các quyền
và lợi ích quốc gia của VN
trên Biển Đông không mâu
thuẫn với đường lối ngoại
giao “bốn không” của VN.
Đó là: Không tham gia liên
minh quân sự; không liên
kết với nước này để chống
nước kia; không cho nước
ngoài đặt căn cứ quân sự
hoặc sử dụng lãnh thổ VN để
chống lại nước khác; không
sử dụng vũ lực hoặc đe dọa
sử dụng vũ lực trong quan
hệ quốc tế.•
