16
VĨ CƯỜNG
T
heo hãng tin
Reuters
,
Ngoại trưởng Mỹ Mike
Pompeo dự kiến sẽ đến
trụ sở Liên Hợp Quốc (LHQ)
ở TP New York vào ngày
20-8 để tìm cách vận động
Tổng thư ký LHQ Antonio
Guterres và Hội đồng Bảo
an (HĐBA) gia hạn các lệnh
cấm vận Iran trên danh nghĩa
Tehran vi phạm thỏa thuận
hạt nhân ký kết năm 2015.
Chiếu theo nội dung của Nghị
quyết 2231 của HĐBA, các
lệnh này sẽ hết hiệu lực vào
ngày 18-10 tới.
Trong thông cáo về chuyến
đi của ông Pompeo, BộNgoại
giao Mỹ nêu rõ quan chức
này muốn xác lập một “phản
ứng thống nhất” để buộc Iran
phải chịu trách nhiệm và đảm
bảo HĐBA làm đúng vai trò
của một cơ chế đảm bảo hòa
bình, ổn định toàn cầu.
Tuần trước, Mỹ từng đem
vấn đề trên ra trước HĐBA
bỏ phiếu nhưng thất bại nặng
nề khi chỉ được duy nhất
CH Dominica ủng hộ, còn
lại toàn bộ các đồng minh
của Mỹ như Anh, Pháp và
Đức - vốn cũng là những
nước tham gia ký thỏa thuận
bỏ phiếu trắng. Nga và TQ
bỏ phiếu chống.
Giảimãnhữngtínhtoán
của Mỹ
Bình luận trên tạp chí
Foreign Policy
, chuyên
gia về Trung Đông Ellie
Geranmayeh thuộc tổ chức
Hội đồng Quan hệ quốc tế
châu Âu cho biết trên thực
tế, hầu hết thành viên HĐBA
đều đồng ý gia hạn trừng phạt
Iran nhưng phải có thời hạn
rõ ràng chứ không phải vĩnh
viễn như Mỹ đề xuất.
Tuy nhiên, dù được chấp
thuận hay không thì Mỹ vẫn
sẽ đạt được mục tiêu của
mình. Trường hợp HĐBA
thông qua đề xuất của Mỹ thì
Tehran sẽ thiệt hại nặng, còn
Washington không cần phải
làm gì thêm cả. Còn nếu Mỹ
thừa nhận với tình hình hiện
tại thì cơ hội để cứu lấy
thỏa thuận là không nhiều.
Phần đông các quốc gia sẽ
ngại đối đầu với Mỹ vì lo
ngại bị gây áp lực về kinh
tế. Cộng đồng quốc tế cũng
có thể viện dẫn việc Mỹ đã
rút khỏi thỏa thuận để đưa
yêu cầu của Mỹ ra Tòa án
Công lý quốc tế nhờ phân xử
nhưng Washington có chấp
nhận phán quyết hay không
lại là chuyện khác, chưa kể
khả năng Mỹ đã thúc đẩy
thông qua thành công cơ chế
Snapback mà tòa vẫn chưa
xử xong.
Theo bà Geranmayeh, có
thể trong nội bộ nhóm nước
phản đối sẽ chia thành hai
nhóm chính. Nhóm đầu tiên
do Nga và TQ dẫn đầu, chắc
chắn sẽ tìm mọi cách ngăn
cản và phản kháng ra mặt
việc thông qua Snapback
cũng như sẽ từ chối thi hành
nếu không cản được. Nga và
TQ lâu nay có mối quan hệ
hợp tác gắn bó với Iran trên
nhiều lĩnh vực.
Nhóm thứ hai gồm các
thành viên ký thỏa thuận
khác - nhưAnh, Pháp, Đức -
lại muốn vừa cân bằng quan
hệ với Mỹ và nhiệm vụ của
HĐBA. Những nước này
nhiều khả năng sẽ đàm phán
riêng rẽ với Iran và Mỹ nhằm
đạt được một giải pháp thay
thế và yêu cầu các bên kiềm
chế. Hồi tháng 6, ba nước
này cũng đã từng ra tuyên
bố chung từ chối công nhận
quyết định kích hoạt cơ chế
Snapback của Mỹ.
Nhìn chung, hầu hết giải
pháp trên dù khác nhau ở
phương thức đều có điểm
giống nhau là cầm chân Mỹ
càng lâu càng tốt. Do chỉ còn
hơn 10 tuần nữa là cuộc bầu
cử Mỹ diễn ra, chuyên gia
Geranmayeh nhận định có
không ít quốc gia đang kỳ
vọng một tổng thống mới sẽ
lên thay ông Trump và giúp
chấm dứt thế bế tắc hiện nay.
Ứng viên đảng Dân chủ Joe
Biden từng cam kết nếu đắc
cử sẽ ngay lập tức đưa Mỹ
quay lại các thiết chế quốc
tế và thỏa thuận mà ông
Trump từng rút ra, trong
đó có thỏa thuận hạt nhân
Iran. Tuy nhiên, kể cả trong
trường hợp này thì phải đến
tháng 1-2021 thì nhiệm kỳ
ông Trump mới kết thúc và
trao lại vị trí cho ông Biden.
Có thể nói số phận của
thỏa thuận hạt nhân Iran nói
chung và Tehran nói riêng
đều sẽ được đặt lên bàn cân
trong thế giằng co giữa ông
Trump và cộng đồng quốc tế
quyết định trong năm tháng
sắp tới.•
Quốc tế -
ThứNăm20-8-2020
không thuyết phục được các
thành viên khác thì đây sẽ là
cái cớ để nước này kích hoạt
cơ chế Snapback (tái áp đặt
trừng phạt) quy định trong
nội dung thỏa thuận.
Theo cơ chế này, khi cómột
bên tham gia ký kết cáo buộc
Iran không tuân thủ thỏa thuận
thì tự khắc bên đó có thể yêu
cầu LHQ tái kích hoạt mọi
biện pháp trừng phạt từng áp
dụng đối với Iran trước khi
có thỏa thuận. HĐBA trong
vòng 30 ngày nếu không ra
được nghị quyết bác bỏ yêu
cầu thì các lệnh cấm vận
nghiễm nhiên có hiệu lực.
Mỹ, với tư cách là một trong
năm thành viên thường trực,
đương nhiên có quyền phủ
quyết nghị quyết này.
“Đây rõ ràng là mục tiêu
cuối cùng của Mỹ khi đưa ra
một đề xuất không tưởng vì
họ biết chắc rằng sẽ bị phản
đối. Đặt HĐBA vào thế đã
rồi, chính quyền Tổng thống
Donald Trump cho thấy ông
sẵn sàng đối đầu với cả đồng
minh để đạt được ý đồ của
mình. Có thể xem chuyến
thăm của ông Pompeo là
cơ hội thứ hai mà Mỹ dành
cho HĐBA để suy tính lại
nên bảo vệ Iran hay thuận
theo ý Mỹ” - bà Geranmayeh
nhận định.
Chuyên gia này cũng lưu
ý đây là một phần trong kế
hoạch của ông Trump phá bỏ
toàn diện thỏa thuận hạt nhân
Iran. Ông Trump lâu nay vẫn
cho đây là một di sản thất bại
của người tiền nhiệm Barack
Obama, không đủ sức buộc
Tehran từ bỏ việc phát triển
vũ khí hạt nhân trong khi đặt
Mỹ vào thế phải nhượng bộ
Iran. Sau khi đơn phương
rút khỏi thỏa thuận hồi tháng
5-2018, ông Trump muốn
đàm phán lại với Tehran
một thỏa thuận mới không
chỉ bao gồm chương trình
hạt nhân mà gồm cả chương
trình tên lửa của Iran, cách
hành xử của Iran ở Trung
Đông, cũng như chính sách
ngoại giao của nước này với
phương Tây.
Cơ hội cứu vãn
thỏa thuận hạt nhân
dần khép lại
Về cơ bản, hậu quả lớn
nhất từ các động thái của
Washington là sẽ khiến Iran
mất động lực chính để kiềm
chế các hoạt động hạt nhân
của mình, làm tăng nguy cơ
nước này cũng rút luôn khỏi
thỏa thuận. Bên cạnh đó, nó
cũng sẽ càng làm gia tăng
khoảng cách giữa Mỹ với
các đồng minh phương Tây
vốn vẫn tiếp tục ủng hộ thực
thi thỏa thuận.
Chuyên gia Geranmayeh
Vì thỏa thuận hạt nhân Iran, Tổng thốngMỹ Donald Trump
(trái)
đang phải đối đầu với
hai đồngminh là Thủ tướngĐức AngelaMerkel
(giữa)
và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
(phải).
Ảnh: GETTY IMAGES
Phát biểu tại đại hội toàn quốc đảng Dân chủ hôm 17-8,
cựu đệ nhất phu nhân Mỹ Michelle Obama đã lên tiếng
chỉ trích đương kim Tổng thống Donald Trump là “tổng
thống sai lầm” vì không đủ năng lực giải quyết các cuộc
khủng hoảng đang diễn ra ở Mỹ hiện nay và kêu gọi người
dân bỏ phiếu cho ứng viên Joe Biden, theo đài
RTE
.
Đáp trả, ông Trump khẳng định ông được chọn làm lãnh
đạo là để giải quyết những hậu quả mà người tiền nhiệm
Barack Obama đã gây ra.
Theo ông Trump, chính quyền của ông đã góp phần
thúc đẩy nền kinh tế Mỹ “phát triển bậc nhất trong lịch sử
và chưa từng thấy ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Dù
hiện đại dịch COVID-19 đang gây nhiều thiệt hại đáng kể,
ông Trump cho rằng đây là sự đánh đổi hợp lý để bảo vệ
sức khỏe của người dân.
“Trong khi đó, chính quyền mà Tổng thống Barack
Obama và Phó Tổng thống Joe Biden lãnh đạo lại là chính
quyền tham nhũng nhất lịch sử Mỹ và những người này
còn từng bị phát hiện nghe lén trong thời gian tôi ra tranh
cử (vào năm 2016 - PV). Đó là tội phản quốc. Hãy ngồi
yên mà chờ xem tôi sẽ làm gì” - chủ nhân Nhà Trắng
khẳng định.
Dù vậy,
RTE
cho biết hiện ứng viên Biden đang dẫn
trước đương kim Tổng thống Trump trên nhiều cuộc thăm
dò ý kiến cử tri, nhất là sau khi ông công bố chọn thượng
nghị sĩ Kamala Harris làm liên danh tranh cử hôm 11-8.
PHẠM KỲ
Không thể bỏ qua nhân tố Iran
Dù các bất đồng xung quanh thỏa thuận hạt nhân Iran
phần lớn đều phụ thuộc vào tính toán và phản ứng của Mỹ,
Iran thực chất không hề là một bên bị động. Nước này vào
năm sau cũng sẽ diễn ra kỳ bầu cử tổng thống vào tháng 5
hoặc tháng 6, do đó đương kimTổng thốngHassan Rouhani
đang chịu nhiều sức ép trong nước phải giữ vững lập trường
cứng rắn với Washington.
Một số điều kiện khách quan khác buộc giới chức Iran
phải đề cao cảnh giác là tình hình Trung Đông gần đây
xuất hiện nhiều diễn biến căng thẳng với việc Israel tổ chức
không kích nhiềumục tiêu ở Syria và sự xuất hiện của hai vụ
nổ chưa rõ nguyên nhân ở Lebanon. Israel ngày 13-8 cũng
công bố bình thường hóa quan hệ với CácTiểu vương quốc
Ả Rập thống nhất (UAE), hình thành một gọng kìm kiểm
soát Iran cùng với Mỹ.
“Nếu ông Rouhani quyết không nhượng bộ thì dù phía
Anh, Pháp, Đức có nỗ lực thế nào cũng khó có thể cứu vãn
được thỏa thuận” - bà Geranmayeh cảnh báo.
Iran sẽ đáp trả bất kỳ lệnh
trừngphạttừMỹvàHĐBAvàcác
lựa chọn của chúng tôi không
hề bị giới hạn. Bất kỳ tổ chức
nào chấp nhận và hỗ trợ hành
vi bất hợppháp củaMỹ sẽ phải
chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Đại sứ Iran tại LHQ
MAJID TAKHT RAVANCHI
Họ đã nói
Có thể xem chuyến
thăm của ông
Pompeo là cơ hội
thứ hai mà Mỹ
dành cho HĐBA để
suy tính lại nên bảo
vệ Iran hay thuận
theo ý Mỹ.
Thỏa thuận hạt nhân Iran:
Mỹ đối đầu với nhiều nước
Nhất quyếtmuốn gia hạn cấmvận lên Iran,Mỹ đang đốimặt với nguy cơ bị các đồngminh cô lập và dè chừng.
Ông Trump, bà Obama khẩu chiến trước thềm bầu cử Mỹ
