11
Kinh tế -
ThứBa20-9-2022
Góp ý để thị trường xăng dầu
ổn định
PHƯƠNGMINH
T
rao đổi với
Pháp Luật
TP.HCM,
TS Bùi Duy
Tùng, Trường ĐHRMIT
Việt Nam, cho rằng Nhà
nước nên cho phép các doanh
nghiệp (DN) bán lẻ xăng dầu
được ký hợp đồng với nhiều
đầu mối hơn, sử dụng cơ chế
cạnh tranh thị trường. Từ đó
sẽ đảm bảo nguồn cung ổn
định và giúp thị trường không
còn bị tình trạng khan hàng,
găm hàng như trong thời gian
gần đây.
Nên cho phép nhà
bán lẻ ký hợp đồng
với nhiều đầu mối
.
Phóng viên
:
Ông đánh giá
thế nào về những bất ổn trên
thị trường xăng dầu hiện nay?
+ TS
Bùi Duy Tùng
: Việc
các công ty xăng dầu tự ý
đóng cửa cây xăng trước kỳ
điều chỉnh giá xăng vì thua
lỗ là trái với các quy định
về điều hành và quản lý thị
trường xăng dầu, cụ thể là
quy định về dự trữ xăng dầu.
Tuy nhiên, lỗi này không hoàn
toàn thuộc về các cây xăng
mà còn có nguyên nhân từ
một số bất cập trong cơ chế
quản lý.
Thực tế nhiều cây xăng
đang phải nhập hàng với giá
bằng giá bán lẻ, chiết khấu 0
đồng, thậmchí chiết khấu âm.
Trong khi đó, họ phải trả đủ
các chi phí vận chuyển, lương
cho nhân viên… khiến càng
bán càng lỗ.
Ngoài ra, các cây xăng còn
gặp khó khăn trong việc nhập
hàng từ các đầu mối. Cụ thể,
các cây xăng bán lẻ chỉ được
ký hợp đồng nhập xăng dầu
từ một đầu mối duy nhất theo
quy định của Nhà nước. Nếu
đầu mối này không cung cấp
đủ hàng thì cây xăng cũng
không thể nhập hàng từ các
đầu mối khác.
Các DN bán lẻ xăng dầu
đang rơi vào tình cảnh tiến
thoái lưỡng nan: Càng bán
càng lỗ do bị ép từ đầu mối,
còn đóng cửa thì phải chịu
các chế tài từ Nhà nước như
tước giấy phép kinh doanh.
. Ở những thời điểm giá
xăng dầu trên thị trường thế
giới có biến động mạnh theo
chiều hướng tăng thì tại Việt
Nam thường xảy ra hiện tượng
khan hiếm, đầu cơ găm giữ
hàng. Điều gì dẫn đến tình
trạng này, thưa ông?
+ Thị trường trong thời
điểm gần đây có ghi nhận
hiện tượng găm hàng hoặc
không nhập hàng theo đúng
hạnmức tối thiểumàNhànước
đã phân cho các DN, các đầu
mối, thương nhân phân phối
xăng dầu. Nguyên nhân dẫn
đến tình trạng này là do lợi
ích kinh tế của các thương
nhân bị sụt giảm trong bối
cảnh giá xăng dầu thế giới
biến động không ngừng và
khó dự đoán. Các thương
nhân kinh doanh xăng dầu
phải chịu tổn thất lớn khi dự
trữ xăng dầu, nhất là trong
giai đoạn giá xăng dầu tăng
mạnh như vừa qua.
Chi phí dự trữ cho việc
bình ổn thị trường và an ninh
năng lượng quốc gia do các
công ty gánh chịu, trong khi
giá bán xăng dầu phần lớn
do Nhà nước công bố. Khi
có sự chênh lệch giữa giá
bán công bố và chi phí dự trữ
mà DN phải gánh chịu thì họ
sẽ có hành vi găm hàng hoặc
không nhập hàng để giảm
thiểu thua lỗ.
. Ông nhận định thế nào về
việc các đại lý xăng dầu chỉ
được phép mua xăng dầu từ
một đầumối?Điều này sẽ gây
tác động tiêu cực ra sao trong
thị trường xăng dầu quá nhiều
biến động, đặc biệt nếu xảy
ra việc nhiều đầu mối xăng
dầu bị rút giấy phép?
+ Quy định đại lý xăng dầu
chỉ được phép mua xăng dầu
từ một đầu mối nhằm đảm
bảo nguồn cung cho các đại
lý xăng dầu do Nhà nước quy
định đảm bảo nguồn cung là
nhiệm vụ của đầu mối. Tuy
nhiên, thời điểm hiện nay
chúng ta đã thấy hiện tượng
các đầu mối không thực hiện
đúng nhiệm vụ của mình mà
có hành vi găm hàng, không
cung ứng đủ xăng dầu cho
các cửa hàng bán lẻ.
Vì vậy, nếuNhà nướcmuốn
tiếp tục duy trì cơ chế một cửa
hàng xăng dầu chỉ được ký
hợp đồng với một đầu mối
phân phối thì cần phải chế tài
thật nghiêm đối với các đầu
mối không thực hiện đúng
nhiệm vụ để lành mạnh hóa
thị trường xăng dầu.
Nếu nguồn lực để kiểm tra
giám sát không đủ thì Nhà
nước nên cho phép các DN
bán lẻ được ký hợp đồng với
nhiều đầu mối hơn, sử dụng
cơ chế cạnh tranh thị trường
để loại bỏ những đầumối kinh
doanh chụp giựt và không
tuân thủ những quy định về
an ninh xăng dầu.
Điều chỉnh quy định
hợp lý
. Nhiều ý kiến cho rằng việc
điều chỉnh giá xăng dầu chỉ
ba lần mỗi tháng có nhiều bất
cập, chưa sát giá thị trường,
chưa kể người tiêu dùng phải
trích quỹ bình ổn giá?
+ Quỹ bình ổn giá là công
cụ giảm sốc trong trường hợp
giá xăng dầu tăng hoặc giảm
mạnh trên thị trường. Thực
tế, quỹ bình ổn giá xăng dầu
cũng được sử dụng khi giá
xăng dầu tăng kỷ lục vào
thời điểm tháng 6-2022. Nếu
bỏ quỹ bình ổn giá thì người
tiêu dùng nên hiểu rằng biến
động của giá xăng dầu trong
nước sẽ mạnh hơn khi giá
Sẽ trình Quốc hội giảm thêm thuế
xăng dầu
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế xã hội Việt Nam năm 2022
vào ngày 18-9 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn
Đức Chi cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có quyết
sách đưa thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu xuống mức
sàn. Thay đổi này tạo ảnh hưởng nhanh chóng, được cử tri
và nhân dân hưởng ứng. Chính sách này còn được tiếp tục
thực hiện đến ngày 31-12.
Bên cạnh đó, Quốc hội, Chính phủ cũng đã có những
quyết sách quan trọng, tạo điều kiện mở rộng nguồn cung
xăng dầu, sẵn sàng cho các biến cố trong tình hình thế giới
khó khăn, đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho nền kinh tế.
Đặc biệt Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Tài chính tiếp tục
nghiên cứu các chính sách thuế về thuế bảo vệmôi trường,
thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt để trình
Quốc hội trong kỳ họp sắp tới. Qua đó để có công cụ linh
hoạt ứng phó với các tình huống giá xăng dầu biến động
mạnh mẽ, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân.
Nhà nước cần điều
chỉnh ngay các quy
định bất hợp lý để
tháo gỡ những khó
khăn cho các DN
kinh doanh xăng
dầu.
xăng dầu trên thế giới thay
đổi. Nghĩa là người tiêu dùng
phải chuẩn bị tâm lý vì biên
độ dao động của giá xăng dầu
sẽ lớn hơn trước.
. Ông có nghĩ rằng Nhà
nước không nên quản lý giá
xăng dầumà nên để thị trường
quyết định và tiệm cận với giá
theo thời gian thực?
+ Quan điểm cá nhân của
tôi là Nhà nước phải có vai trò
quản lý điều hành thị trường
xăng dầu do đây là mặt hàng
có ảnh hưởng đến an ninh
năng lượng và cũng nhằm
tránh tình trạng độc quyền,
độc quyền nhóm khi buông
lỏng quản lý giá. Tuy nhiên,
cơ chế quản lý cần linh hoạt
hơn để ứng phó với các vấn
đề đã phân tích trên.
.
Ông có khuyến nghị nào
để thị trường xăng dầu hoạt
động hiệu quả và các chủ thể
trong thị trường này đều đạt
được lợi ích?
+ Xăng dầu là một loại
hàng hóa nhạy cảm, được
quản lý bởi Nhà nước nhằm
đảm bảo an ninh năng lượng
và bảo vệ quyền lợi của
người tiêu dùng, tránh tình
trạng độc quyền, độc quyền
nhóm. Tuy nhiên, Nhà nước
cần nhanh chóng điều chỉnh
ngay các quy định để phù hợp
hơn với tình hình thị trường
hiện tại, tháo gỡ những khó
khăn và giảm thiểu thiệt
hại cho các DN kinh doanh
xăng dầu. Ví dụ, theo một
văn bản của Petrolimex gửi
Bộ Công Thương thì các yếu
tố cấu thành trong giá cơ sở
như chi phí đưa xăng dầu về
đến cảng (premium) và chi
phí vận tải tạo nguồn trong
nước cần được tính đủ vào
giá xăng dầu.
Song song với việc điều
chỉnh lại chính sách, Nhà
nước cần siết chặt hơn quản
lý về dự trữ xăng dầu, thực
hiện nghiêm các chế tài để
ngăn chặn hành vi găm hàng
của các DN.
. Xin cám ơn ông.•
Khi có sự chênh lệch giữa giá bán công bố và chi phí dự trữ thì doanh nghiệp có xu hướng gămhàng hoặc
không nhập hàng để giảm thiểu thua lỗ.
Tiêu điểm
Việc đảm bảo nguồn
cung là khả thi
Theo báo cáo của Bộ Công
Thương, sản xuất của hai nhà
máy lọc hóa dầu là Bình Sơn và
Nghi Sơnđápứngkhoảng72%
nhucầunộiđịavàtớiquýIV-2022
đảmbảo khoảng 80%nhu cầu
nội địa; cả nước có khoảng 36
đầu mối nhập khẩu xăng dầu
nên việc đảmbảo nguồn cung
là khả thi.
Có thể thấy về nguồn cung
thìchúngtakhôngthiếunhưng
các DNbán lẻ vẫn thanbị thiếu
nguồn cung là do cơ chế hiện
tại. Như đã nói ở trên, việc các
DNbánlẻchỉđượckýhợpđồng
với một đầu mối đã làm giới
hạn nguồn cung của họ. Khi
đầumối không tuân thủ đúng
nhữngquy định về kinhdoanh
xăng dầu thì sẽ xuất hiện tình
trạng khan hàng.
TS
BÙI DUY TÙNG
Cơ quan
chức năng
cần tính
toán lại các
mức chi
phí trong
cơ cấu tính
giá cả cơ sở
mặt hàng
xăng dầu
để gỡ khó
cho doanh
nghiệp.
Ảnh:
NGUYỆT
NHI
TS Bùi Duy Tùng.
