6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Ba 17-10-2023
bộ kiểm tra, giám sát phòng, chống
mua bán mô, tạng, nhất là tại các
bệnh viện (BV).
“Nhưng khi cung - cầu chênh
lệch quá lớn, giống như quy luật
thị trường sẽ hình thành chợ đen
mua bán. Theo nhiều nghiên cứu,
khi người sống hiến một bộ phận
cơ thể, sau 20 năm, khoảng 25%
nhóm những người này có nguy
cơ mắc bệnh suy mô tạng, gây hệ
lụy rất lớn cho xã hội và trở thành
gánh nặng của ngành y tế” - bà Hảo
nhận định.
Tình trạng mua bán mô, tạng diễn
ra từ rất lâu, “lợi nhuận” rất cao.
Khi những đường dây mua bán bị
phanh phui, ngoài những cá nhân,
tổ chức trục lợi bị xử lý, truy cứu
trách nhiệm hình sự, còn lộ ra một
góc khác.
Đó là những gương mặt xanh xao,
yếu ớt của người nghèo, vì nợ nần,
túng quẫn nên “làm liều”, phải bán
đi một phần cơ thể. Còn người mua,
với quả thận được “hét giá” hàng tỉ
đồng, người mua cần phải có điều
kiện kinh tế nhất định.
“Cái sống, cái chết cũng được
đặt lên bàn cân, được đong đếm
bằng tiền. Vậy những người nghèo
không thể mua sự sống sẽ tiếp tục
chờ đợi hoặc sẽ không thể chờ” - bà
Hảo phân tích.
Để tình trạng ghép tạng từ người
cho chết não ở VN không còn thấp
nhất trên thế giới, ngoài việc hoàn
thiện các quy định pháp luật, rất
cần sự phối hợp chặt chẽ, chuẩn
hóa quy trình, nội dung liên quan
từ tất cả đơn vị ngành y và tổ chức
xã hội, đặc biệt cần xây dựng được
hệ thống điều phối hiến ghép.
Theo bà Hảo, tại các quốc gia
phát triển, ngay khi có một người
đăng ký hiến mô, tạng, các thông
tin, chỉ số, tiêu chuẩn về người này
đều được cập nhật trên hệ thống
phần mềm. Sau đó, hệ thống sẽ xử
lý, phân tích dữ liệu để cho ra kết
quả người nhận phù hợp nhất. Quy
trình này được thực hiện công khai,
minh bạch, theo thứ tự bệnh nhân
ưu tiên, góp phần ngăn ngừa tình
trạng mua bán.
Trong khi đó, tại VN, khi có người
đăng ký hiến sống, việc cập nhật
thông tin trên hệ thống không theo
quy chuẩn nào, do đó phần mềm
không thực hiện được việc điều
phối. Hiện Trung tâm Điều phối
ghép tạng quốc gia đã chủ động,
có kế hoạch đầu tư, nâng cấp hệ
thống, thiết lập mạng lưới nhưng
vẫn chưa được chuẩn hóa.
“Đây cũng là một nội dung cần
được đề xuất sửa đổi trong luật.
Cần xây dựng được hệ thống phần
mềm điều phối ghép tạng, kết nối
đến tất cả cơ sở, kể cả là các BV
không thực hiện ca ghép” - bà Hảo
khẳng định.
Nhiều quy định
không còn phù hợp
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận
cơ thể người và hiến, lấy xác chính
thức có hiệu lực thi hành từ ngày
1-7-2007, tạo cơ sở pháp lý cho việc
thực hiện các hoạt động về hiến, lấy,
ghép mô, bộ phận cơ thể người và
hiến, lấy xác.
“Tuy nhiên, luật đã bộc lộ một
số bất cập, không còn phù hợp với
thực tiễn, gây vướng mắc trong quá
trình thực hiện” - bà Hảo nhận định.
BộYtế đã tiến hành rà soát, nghiên
cứu để có kiến nghị sửa đổi, bổ sung
những nội dung cần thiết. Trong đó
có bốn nhóm nội dung đáng lưu ý.
Liên quan đến độ tuổi hiến tạng,
luật chưa có phân định rõ ràng về
độ tuổi của người hiến, cũng như
quy định giữa những người hiến
cùng huyết thống hoặc người hiến
vô danh.
THANHTÚ
S
au khi
Pháp Luật TP.HCM
đăng loạt bài điều tra
“Thâm
nhập đường dây mua bán thận
tại TP.HCM”
, thư ký dự án soạn
thảo Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ
phận cơ thể người và hiến, lấy xác
(sửa đổi) Phạm Thị Hảo, chuyên
viên Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), đã có
những chia sẻ liên quan vấn đề này.
Chuyên viên Vụ Pháp chế cho
rằng việc sửa đổi nhiều quy định
trong một bộ luật có hiệu lực cách
đây đã 16 năm là điều cần thiết, góp
phần giúp tăng nguồn tạng hiến từ
người chết não. Ngày nào nguồn
hiến này còn ít, trong khi có hàng
chục ngàn người đang đợi chờ thì
tình trạng mua bán tạng vẫn sẽ diễn
ra, gây hệ lụy rất lớn cho xã hội.
Mua bán tạng gây hệ lụy
rất lớn cho xã hội
Tính đến tháng 4-2023, tại Việt
Nam (VN), người hiến sống là 8/1
triệu dân, người chết não là 0,1/1
triệu dân, tổng số người chết não
hiến tạng từ năm 2010 là 139 người.
Nhiều năm qua, Bộ Y tế đã có
nhiều công văn, văn bản về việc
tăng số lượng người đăng ký hiến,
hiến tặng mô, tạng sau khi chết
não, chết tim.
Tháng 2-2023, BộY tế đã tổ chức
hội thảo khoa học về phòng, chống
mua bán mô, tạng với sự tham gia
của đại diện Bộ Công an. Cùng với
đó là yêu cầu các đơn vị trực thuộc
Ca phẫu thuật lấy tạng từ người hiến chết não. Ảnh: Trung tâmĐiều phối ghép tạng quốc gia
Đểtăngnguồn
hiến tạng từ
ngườichếtnão:
Cầnsửa luật!
Bà PhạmThị Hảo (chuyên viên Vụ
Pháp chế, Bộ Y tế) cho rằng cần sửa đổi
nhiều quy định giúp tăng nguồn tạng hiến
từ người chết não.
Đơn cử như quy định “Cấm trẻ
em dưới 18 tuổi hiến tạng” tại Điều
15 không cho phép trẻ em chết não
hiến tạng, dù nhiều trẻ và phụ huynh
có mong muốn hiến. Điều này đã
khống chế nguồn tạng hiến tặng
từ người cho là trẻ em bị chết não,
khiến cơ hội để trẻ em được ghép
tạng là vô cùng thấp.
Về quan hệ huyết thống giữa
người hiến và người nhận, chỉ có
duy nhất Điều 34 quy định về trường
hợp người nước ngoài và người VN
định cư ở nước ngoài thực hiện ca
ghép tại VN, trong đó người hiến là
người VN có cùng dòngmáu về trực
hệ hoặc có họ trong phạm vi ba đời.
“Vậy quy định về việc hiến và
nhận giữa những người VN cùng
huyết thống thì sao?” - bà Hảo đặt
câu hỏi.
Đối với những nội dung liên quan
đến xác định chết não, luật đã có
quy định liên quan đến hội đồng
xác định chết não và thời gian chẩn
đoán chết não.
Tuy nhiên, theo bà Hảo, thành
phần chuyên gia giám định chết não
bao gồm bộ phận giám định pháp
y được nhiều chuyên gia đánh giá
là không phù hợp. Cạnh đó, thiếu
chuyên gia về chẩn đoán hình ảnh,
chưa có quy định về việc cơ sở y
tế như thế nào cần thành lập các
nhóm chuyên gia hoặc hội đồng
xác định chết não.
Hiện chỉ có một số BV trong 24
đơn vị đủ điều kiện thực hiện kỹ
thuật lấy, ghép tạng là có hội đồng
này, chứ chưa nói đến các BVkhông
thực hiện ca ghép nhưng vẫn điều
trị cho rất nhiều bệnh nhân có nguy
cơ, dấu hiệu chết não.
Ngoài ra, một số vấn đề chuyên
môn liên quan đến tiêu chuẩn xác
định chết não về lâm sàng, cận lâm
sàng, chuyên sâu... cũng được đề
xuất sửa đổi, nhằm tạo điều kiện
cho các cơ sở trong việc thành lập,
thực hiện các hoạt động liên quan.
Về thông tin, truyền thông, Điều
9 quy định về trách nhiệm của các
cơ quan, tổ chức trong việc thông
tin về mục đích nhân đạo, chữa
bệnh, giảng dạy, nghiên cứu khoa
học và ý nghĩa của việc hiến, ghép
mô, tạng... Tuy nhiên, không quy
định cụ thể về nội dung thông tin,
truyền thông như thế nào, nguồn
lực phục vụ ra sao…•
“Theo nhiều nghiên
cứu, khi người sống hiến
một bộ phận cơ thể, sau
20 năm, khoảng 25%
số người này có nguy cơ
mắc bệnh suy mô tạng,
gây hệ lụy rất lớn cho xã
hội và trở thành gánh
nặng của ngành y tế” -
bà Hảo nhận định.
Tiêu điểm
Về vấn đề chi phí, bà PhạmThị Hảo
cho biết giá một ca ghép tạng ở các
BV hiện nay có“muôn hình vạn trạng”,
không thống nhất. Điều 33 quy định
về chế độ BHYT và viện phí đối với
người được ghépmô, bộ phận cơ thể
người“nhưng rất chung chung”và chỉ
hướng đến người được ghép.
Còn quy định về chi phí hướng đến
người hiến chưa được đề cập, dẫn
đến các vấn đề phát sinh chưa được
thống nhất xử lý. Có thể kể đến như:
người hiến sốngmuốn hiến tạng cần
thực hiện rất nhiều xét nghiệm, kiểm
tra để có các thông số sinh học, đánh
giá sức khỏe, mức độ tương thích…
nhưng chưa có quy định rõ về việc
đơn vị nào hay ai chi trả những khoản
chi phí này.
Sau khi
Pháp Luật TP.HCM
đăng loạt bài điều tra về
đường dây mua bán thận ở TP.HCM, công an đã vào
cuộc, bắt giữ nhiều người và đang tiếp tục mở rộng
điều tra vụ án.
Mớiđây,CụcQuảnlýkhám,chữabệnh(KCB)thuộcBộY
tếcũngbanhànhcôngvănkhẩnvềviệctăngcườngkiểm
soát hoạt độnghiến, lấy, ghépmô, bộphậncơ thểngười.
Cục yêu cầu giám đốc các cơ sở KCB có triển khai
hoạt động hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người
cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các
khoa, phòng, đơn vị, nhân viên trong cơ sở nâng cao
ý thức trách nhiệm và thực hiện nghiêm các quy định
hiện hành của pháp luật.
Cục còn yêu cầu giám đốc các cơ sở KCB rà soát,
kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh kịp thời hoạt động tại
cơ sở và chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật
nếu có vi phạm.
Cục Quản lý KCB đề nghị giám đốc các BV, giám đốc
SởY tế, thủ trưởng y tế các bộ, ngành tăng cường kiểm
tra, giám sát hoạt động hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ
thể người đối với các cơ sở KCB thuộc phạm vi quản lý
để phát hiện, chấn chỉnh kịp thời nếu có sai phạm…
Bộ Y tế vào cuộc vụ mua bán thận ở TP.HCM
“Cò”đưangườicónhucầubánthậnđixétnghiệm,sànglọc.
Ảnh:TRẦNNGỌC
