6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa28-5-2024
tòa, phiên họp và tuyên án, công
bố quyết định.
Phương án 2 là không quy định
những nội dung tại phương án 1,
việc ghi âm, ghi hình tại tòa được
thực hiện theo quy định của các
luật tố tụng và pháp luật có liên
quan hiện nay.
Người dân có quyền tiếp
cận thông tin qua báo chí
Về vấn đề dự thảo nêu, tôi cho
rằng cần chia sẻ với tòa án về những
băn khoăn, áp lực trong quá trình
xét xử khi có phần bị chi phối bởi
quá trình tác nghiệp của đội ngũ
nhà báo; như Chánh án TAND
Tối cao Nguyễn Hòa Bình đã nói
là phải đảm bảo cho các cơ quan
tiến hành tố tụng tập trung cao
nhất cho quá trình xét xử.
Khi đó, người làm báo trong
quá trình tác nghiệp cũng cần có
những ứng xử phù hợp để tạo sự
hài hòa giữa cơ quan tiến hành
tố tụng với các cơ quan báo chí.
Song những quy định về việc
ghi âm tại dự thảo Luật Tổ chức
TAND (sửa đổi) cũng cho thấy
nhiều bất cập.
Báo chí Việt Nam là báo chí cách
mạng, là tiếng nói của Đảng, Nhà
nước, các tổ chức chính trị - xã
hội - nghề nghiệp và là diễn đàn
của nhân dân.
Luật Báo chí 2016 có quy định
rõ nhà báo được hoạt động nghiệp
vụ báo chí tại các phiên tòa xét
xử công khai, được bố trí khu vực
riêng để tác nghiệp, được liên lạc
trực tiếp với người tiến hành tố
tụng, người tham gia tố tụng để
lấy tin, phỏng vấn theo quy định
của pháp luật.
Trong các phiên tòa hình sự
công khai, các ý kiến tại tòa là
công khai, để người dân được
giám sát phiên tòa thông qua các
cơ quan ngôn luận.
Đây là quyền tiếp cận thông tin
của người dân được quy định trong
Luật Tiếp cận thông tin 2016 mà
quyền này có thể được thực hiện
thông qua hoạt động của các cơ
quan báo chí. Điều này vừa đúng
với Hiến pháp, với Luật Tiếp
cận thông tin, vừa đúng với Luật
Báo chí.
Nếu tòa án hạn chế quyền tiếp
cận thông tin của báo chí bằng việc
quy định phải xin phép nhiều tầng,
cũng có nghĩa là hạn chế quyền
tiếp cận thông tin của người dân.
Việc sửa đổi Luật Tổ chức TAND
không nên làm trái các luật trước
đó; không nên hạn chế, cấm đoán
nhà báo ghi âm, ghi hình trong
suốt thời gian diễn ra phiên tòa.
Không có ghi âm,
nhà báo có thể bị tội
Phải nói thêm, Luật Báo chí 2016
quy định nhà báo phải có trách
nhiệm thông tin trung thực, đăng
tải thông tin đúng sự thật. 10 quy
định đạo đức nghề nghiệp người
làm báo Việt Nam được thực hiện
cùng Luật Báo chí bắt đầu từ ngày
1-1-2017 cũng quy định nhà báo
phải hành nghề trung thực, khách
quan; không làm sai lệch, xuyên
tạc, che giấu sự thật…
Muốn thực hiện được điều này,
nhà báo phải có thông tin, tài liệu,
chứng cứ mà mình thu thập được
mà bản ghi âm chính là nguồn
thông tin, chứng cứ trực tiếp.
Trong một phiên tòa với rất
nhiều người tham gia tố tụng,
nhà báo không thể tốc ký để ghi
được hết các ý kiến tại phiên tòa,
cũng không có điều kiện đưa lại
bài viết cho người có liên quan
để cho ý kiến. Chỉ có bản ghi âm
được giữ lại, dùng để rã băng viết
bài, là nguồn chứng cứ quan trọng
cho bài viết của nhà báo.
Nếu không có ghi âm, nhà báo
có thể phạm tội vu khống. Nếu
không có ghi âm có thể dẫn đến
việc nhà báo chùn tay, không
dám phản ánh đúng bản chất của
phiên tòa.
Do đó, rất mong dự luật được
tiếp thu, điều chỉnh theo hướng
không hạn chế quyền tác nghiệp
của nhà báo và quyền tiếp cận
thông tin của người dân đã được
quy định tại các luật hiện hành.
Trường hợp trong quá trình diễn
ra phiên tòa có vấn đề phát sinh
mà chủ tọa phiên tòa lưu ý các
nhà báo không đưa một số thông
tin cụ thể vì tính chất mật, nhạy
cảm… thì nhà báo cũng phải có
trách nhiệm tiếp thu, thực hiện.
TRẦNTRỌNGDŨNG,
PhóChủtịch
HộiNhàbáoViệtNamphụtráchphíaNam
H
ôm nay (28-5), tại kỳ họp thứ
bảy, Quốc hội khóa XV sẽ
thảo luận về một số nội dung
còn ý kiến khác nhau của dự thảo
Luật Tổ chức TAND (sửa đổi).
Dự thảo trình Quốc hội có sáu nội
dung được thiết kế theo hai phương
án. Trong đó, quy định về việc ghi
âm, ghi hình tại phiên tòa là vấn đề
được nhiều người quan tâm.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc
hội, lý do trình hai phương án là
vì nội dung này còn nhiều ý kiến
chưa thống nhất.
Cụ thể, phương án 1 quy định:
Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh
của HĐXX tại phiên tòa, phiên
họp phải được sự đồng ý của chủ
tọa; việc ghi âm lời nói, ghi hình
ảnh của người tiến hành tố tụng
khác, người tham gia phiên tòa,
phiên họp phải được sự đồng ý
của họ và sự đồng ý của chủ tọa.
Việc ghi hình ảnh tại phiên tòa,
phiên họp chỉ được thực hiện
trong thời gian khai mạc phiên
PV tác nghiệp tại khu vực riêng thông quamàn hình tivi trongmột phiên xử tại TP.HCM. Ảnh: NGUYỆTNHI
Hạn chế ghi
âm tại tòa
là hạn chế
quyền tiếp
cận thông tin
của người dân
Người dân được quyền tiếp cận thông tin
từ tòa án, các phiên tòa công khai thông
qua hoạt động của cơ quan báo chí; quyền
này bị ảnh hưởng nếu nhà báo bị hạn chế
việc ghi âm.
Riêng về vấn đề ghi hình tại tòa,
tôi cho rằng nên khuyến khích
các cơ quan báo chí học tập cách
làm của báo chí nước ngoài, thay
hình ảnh bằng đồ họa. Chúng ta
có thể vẽ lại chân dung tội phạm
dựa trên hình ảnh của nhà báo đưa
về cho họa sĩ thực hiện. Hiện nay,
tại TP.HCM cũng đã có một số tờ
báo thực hiện việc này.
Đây là yếu tố văn minh vì dù
một người phạm tội có thi hành
án xong thì Internet cũng sẽ mãi
lưu lại hình ảnh họ trước tòa, ảnh
hưởng không tốt đến bản thân và
gia đình sau này.•
LÊ THOA
ghi
Ở một số nước phát triển cũng có những quy định
khắt khe về việc ghi âm và ghi hình tại phiên tòa. Tuy
nhiên, đối với phiên tòa ở nước ta, tôi cho rằng những
quyđịnhhiệnhànhđãđủbảođảmvừagiữchophiên tòa
nghiêmtúc vừagópphầngiúpchoPVbáochí được thực
thi chức năng có ích cho xã hội và hoạt động tư pháp.
Đơn cửmột ví dụ thực tế, nhờ có ghi âmnên báo chí
đã mạnh dạn phản ánh (có chứng cứ) một trường hợp
chính chủ nợ khai là họ đã cho vay lãi suất 10%/tháng
thuộc trường hợp cần truy cứu trách nhiệm hình sự về
tội cho vay lãi nặng.
Có thể thấy việc sử dụng file ghi âmcủa cơ quan báo
chí đã được thực hiện đúng quy định - phục vụ vào việc
phản ánh thông tin khách quan tại tòa. Nếu đặt ra tình
huống việc ghi âm trong vụ việc trên bị hạn chế bởi hai
hàng ràomàdự thảođặt ra, xinphépnhưngkhôngđược
cho phép thì liệu sự thật có được phơi bày?
Bên cạnh đó, việc dự thảo quy định chỉ được chụp
ảnh phần khai mạc và tuyên án cũng là không cần
thiết. Vì nếu mục đích để tránh làm những người tiến
hành tố tụng phân tâm thì thực tế đã chứng minh là
không cần. Bởi trong thời gian qua những vị này đã thể
hiện rất tập trung vào hoạt động của mình. Mỗi người
tiến hành tố tụng đều được đào tạo kỹ năng và có quá
trình công tác với bề dày kinh nghiệm nên không thể
bị phân tâm. Thẩm phán phải có bản lĩnh nhất định
mới xét xử người khác.
Mục đích của báo chí là tuyên truyền, nếu chỉ cho
chụp ảnh phần đầu và cuối thì sẽ không phản ánh trọn
vẹn nội dung vụ án, làm giảm tác dụng tuyên truyền,
giáo dục pháp luật.
Luật sư
NGUYỄN MINH CẢNH,
nguyên Chánh án
TAND quận 12, huyện Bình Chánh
CHÂU YẾN
ghi
“Nếu không có ghi âm,
nhà báo có thể phạm tội
vu khống. Nếu không
có ghi âm có thể dẫn
đến việc nhà báo chùn
tay, không dám phản
ánh đúng bản chất của
phiên tòa.”
Tiêu điểm
Ghi âm, ghi hình
xuyên suốt phiên tòa
là cần thiết
Liên quan đến quy định ghi âm,
ghi hình tại tòa, mới đây Ban Kiểm
tra (Hội Nhà báo Việt Nam) đã có văn
bản gửi Thường trực Ủy ban Tư pháp
Quốc hội khóa XV.
Trong đó, văn bản khẳng định việc
sửa đổi các khoản 3, 4, 5 Điều 141 dự
thảo là cần thiết. Tuy nhiên, dự thảo
cũng cầnđảmbảo choPV các cơquan
báo chí được tiếp cận (ghi âm, ghi
hình) diễn biến phiên tòa từ lúc khai
mạc cho đến khi kết thúc phiên tòa.
Khi tác nghiệp, PV cần đảm bảo
quyền nhân thân của những người
thamdự phiên tòa, thực hiện các quy
định của pháp luật liên quan.
Ông
NGUYỄN ĐỨC LỢI
,
Phó Chủ tịch
thường trực Hội Nhà báo Việt Nam
VIẾT THỊNH
ghi
Quy định hiện hành đã đủ đảm bảo
