16
Quốc tế -
ThứBa12-2-2019
Thượng đỉnh Trump-Kim và
tương lai Triều Tiên
Cuộc gặp Trump-Kim lần thứ hai này vẫn có khả năng đạt được một số bước tiến nhất định
trong các khía cạnh như xoa dịu căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.
ĐỖTHIỆN
thực hiện
M
ới đây trên trang
Twitter, Tổng thống
Mỹ Donald Trump
thông báo “Phái viên của tôi
vừa rời khỏi Triều Tiên sau
một cuộc họp rất hiệu quả và
đã thống nhất về thời gian,
địa điểm cho hội nghị thượng
đỉnh lần hai với Chủ tịch Kim
Jong-un. Cuộc gặp sẽ diễn ra
tại Hà Nội, Việt Nam (VN)
vào ngày 27 và 28-2”.
TS Nguyễn Việt Phương
(ảnh)
, nghiên cứu viên tại
Trung tâmBelfer, ĐHHarvard
(Mỹ), nhận định: “Vì đàm
phán hạt nhân nhiều khả năng
vẫn sẽ ở trong trạng thái bế
tắc do khác biệt giữa hai bên,
một kịch bản khả dĩ cho ông
Kim Jong-un và đặc biệt là
ông Donald Trump là chuyển
hướng đàm phán sang vấn đề
kết thúc chiến tranh”.
Hạt nhân trong
quan hệ Mỹ-Triều
.
Phóng viên
:
Trong lần
phát biểu trên báo
Pháp Luật
TP.HCM
vào năm ngoái, ông
nhận định “Việc Triều Tiên sẽ
không từ bỏ vũ khí hạt nhân
gần như đã đạt được đồng
thuận trong giới nghiên cứu
và đa phần giới làm chính
sách”. Thay vào đó, “hạt
nhân - kinh tế - ngoại giao
sẽ là kiềng ba chân của Triều
Tiên trong tương lai”. Tuy
nhiên, Washington cho thấy
quyết tâm trong việc thúc đẩy
Bình Nhưỡng từ bỏ hạt nhân.
Trong cuộc gặp lần này, theo
ông Triều Tiên và Mỹ có khai
thông được bế tắc trong quan
điểm phi hạt nhân hóa hay
không, vì sao?
+TS
Nguyễn
Việt Phương
:
Trong thông
điệp đầu năm
2019củamình,
lãnh đạoTriều
TiênKimJong-
un đã một lần nữa nhấn mạnh
đường lối “kiềng ba chân” của
Triều Tiên như tôi đã nhận
định trong bài phỏng vấn năm
ngoái. Cụ thể là ôngKimdành
nửa thời lượng trong thông
điệp đầu năm để đề cập các
vấn đề kinh tế, đồng thời tái
khẳng định quan điểmmuốn
thúc đẩy quan hệ ngoại giao
với Hàn Quốc và Mỹ và tiếp
tục tuyên bố rằng Triều Tiên
“sẽ không thử, sử dụng hoặc
phổ biến vũ khí hạt nhân” thay
vì “từ bỏ vũ khí hạt nhân”
như chính quyền của Tổng
thốngDonaldTrump vẫn luôn
mong muốn. Các động thái
khác của Triều Tiên kể từ sau
hội nghị thượng đỉnh lần một
tại Singapore cũng cho thấy
chính sách nhất quán này của
Triều Tiên khi ông Kim cho
phá hủy một số bãi thử của
chương trình hạt nhân, tên
lửa đạn đạo nhưng dứt khoát
từ chối việc xóa bỏ các thành
quả đã đạt được của chương
trình này, cử quan chức ngoại
giao Triều Tiên tiến hành các
cuộc viếng thăm cấp cao ở
nhiều quốc gia, trong đó có
VN và ngỏ ýmuốn cải tổ kinh
tế theo mô hình của Trung
Quốc (TQ) hoặc VN.
Về phía mình, tuy từ chối
đưa ra một hạn chót cụ thể
cho việc phi hạt nhân hóa
Triều Tiên, chính quyền của
Tổng thống Trump vẫn kiên
quyết rằng Mỹ sẽ chỉ dỡ
bỏ cấm vận nếu Triều Tiên
thực sự được phi hạt nhân
hóa một cách “hoàn toàn,
có thể kiểm chứng và không
thể đảo ngược”
(complete,
verifiable and irreversible
dismantlement - CVID).
Vì vậy hai phía Triều Tiên
và Mỹ nhiều khả năng sẽ tiếp
tục bế tắc trong việc đưa ra
một quan điểm chung về khái
niệm “phi hạt nhân hóa” hay
thiết lập một lộ trình cụ thể
về mặt thời gian cho đàm
phán hạt nhân trong thời gian
tới. Tuy nhiên, dấu hiệu cho
thấy ông Trump trong thời
gian vừa qua cũng không
còn quá nhấn mạnh vào vấn
đề phi hạt nhân hóa ngay lập
tức Triều Tiên trong các phát
biểu và bài “tweet” của mình,
ông Kim cũng đã thể hiện
sự linh hoạt nhất định trong
chính sách đối ngoại thông
qua việc chủ động phá hủy
các bãi thử và đồng ý tiếp
tục đàm phán với cả Mỹ và
Hàn Quốc trong bối cảnh các
lệnh cấm vận Triều Tiên vẫn
chưa hề được dỡ bỏ.
Vì vậycuộcgặpTrump-Kim
lần hai này vẫn có khả năng
đạt được một số bước tiến
nhất định trong các khía cạnh
như xoa dịu căng thẳng trên
bán đảo Triều Tiên, đặc biệt
là việc mở ra khả năng tuyên
bố kết thúc cuộc đối đầu vốn
vẫn đang ở trạng thái “đình
chiến” suốt hơn nửa thế kỷ
qua, như cho phép thanh sát
viên quốc tế vào giám sát quá
trình phá hủy các cơ sở hạt
nhân không quan trọng của
Triều Tiên để đổi lấy việc
Mỹ nới lỏng cấm vận, tạo
điều kiện cho Tổng thống
Moon Jae-in của Hàn Quốc
tiếp tục triển khai chính sách
“Ánh dương” trong việc hợp
tác với Triều Tiên, đặc biệt
trong lĩnh vực kinh tế.
Mô hình kinh tế
Triều Tiên
. Lãnh đạo Mỹ từng nhận
địnhmô hìnhmở cửa nền kinh
tế của VN sẽ là một gợi ý khả
dĩ và hiệu quả đối với Triều
Tiên. LiệucuộcgặpTrump-Kim
lần hai diễn ra tại Hà Nội có
mang lại những dấu hiệu có
thể giúp chúng ta hình dung
mô hình phát triển kinh tế của
Bình Nhưỡng thời gian tới?
Nếu có thì đó là gì? Còn nếu
không, đâu là nguyên nhân?
+ Việc học hỏi mô hình
phát triển kinh tế của VN
hay TQ không chỉ là gợi ý
của các quan chức Mỹ đối
với chính quyền Triều Tiên
mà chính các quan chức Triều
Tiên trong thời gian vừa qua
như Bộ trưởng Ngoại giao Ri
Yong-ho cũng đã cho thấy
bản thân chính quyền của
nhà lãnh đạo Kim cũng đã
có mong muốn này. Vì vậy,
thông tin Triều Tiên đồng ý
lựa chọn Hà Nội là nơi tổ
chức cuộc gặp Trump-Kim
lần hai rõ ràng cho thấy ông
Kim sẽ nghiên cứu triển khai
một chính sách cải tổ kinh
tế có tham khảo từ mô hình
chính sách đổi mới của VN
trong thập niên 1980.
Tuy cách tiếp cận cụ thể
của ông Kim trong vấn đề
đổi mới kinh tế cho Triều
Tiên vẫn sẽ là một câu hỏi
Hai nhà lãnh đạo Triều Tiên vàMỹ trong lần gặp đầu tiên ở Singapore. Ảnh: AFP
Lập lại hòa bình ở bán đảo
Triều Tiên
. Việc Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc vẫn còn bỏ ngỏ. Cuộc
gặp lần này giữa ông Trump và ông Kim, triển vọng giải
quyết vấn đề này ra sao?
+Mỹ sẽ không rút quân khỏi HànQuốc, đặc biệt là sau
khi Hàn Quốc vừa đồng ý nhượng bộ với chính quyền
của Tổng thống Trump về việc tăng kinh phí đóng góp
của phía HànQuốc cho việcMỹ duy trì sự hiện diện quân
sự tại quốc gia này. Trong bối cảnh cả Mỹ và đồng minh
thân cận là Nhật Bản đang muốn kìm tỏa ảnh hưởng
của TQ ở khu vực Đông Á bằng các động thái tăng đầu
tư quân sự, tái khẳng định liên minh quân sự thì sự hiện
diện của quân đội Mỹ ở Hàn Quốc lại càng có ý nghĩa
trong việc răn đe các hoạt động quân sự của cả Triều
Tiên lẫnTQ. Vì vậy, ngay cả trong trường hợp ôngTrump
và ông Kim đạt được thỏa thuận về việc tuyên bố chấm
dứt chiến tranh, khả năng Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc
cũng gần như bằng không.
Việc xác lập đượcmột tuyên
bố kết thúc cuộc chiến trên
bán đảo Triều Tiên hoàn toàn
có thể coi là một thắng lợi về
mặtngoạigiaovàcũnglàmong
muốn chung của cả Triều Tiên
và Hàn Quốc. Tuy không có
nhiều giá trị thực chất nhưng
một tuyên bố dạng này nhiều
khả năng sẽ đánh trúng tâm
lý phản đối chi tiêu quân sự
quá lớn hay can thiệp quân sự
vào các nước khác của công
chúng Mỹ.
TS
NGUYỄNVIỆT PHƯƠNG
Tiêu điểm
lớn của giới nghiên cứu như
tôi và của chính những người
làm chính sách trong chính
quyền của ông Kim nhưng
có thể khẳng định rằng chắc
chắnôngKimmuốnbiếnTriều
Tiên thành một quốc gia có
nền kinh tế năng động, giảm
bớt mức độ tập trung hóa, tăng
cường vai trò của kinh tế cá
thể nhưng vẫn phải đảm bảo
sự ổn định về mặt thể chế,
duy trì an ninh quốc gia và
củng cố vị thế của Đảng Lao
độngTriềuTiên trongmọi mặt
cuộc sống của đất nước này.
Đây cũng là lý do vì sao Triều
Tiên trong thời gian vừa qua
đã sẵn sàng đi
trướcmộtbước
trong việc tiến
hành các hoạt
động phá hủy
bãi thử, hay
ngỏýchophép
thanh sát viên
quốctếvàotheo
dõi các hoạt
động phá hủy
này để đổi lấy
việc được nới lỏng cấm vận.
Việc ông Kim chủ động
cải thiện quan hệ với cá
nhân Chủ tịch TQ Tập Cận
Bình với liên tiếp các chuyến
thămBắc Kinh cũng cho thấy
rằng sau một giai đoạn căng
thẳng về ngoại giao, kinh
tế với TQ, Triều Tiên cũng
đang muốn tìm lại chỗ dựa
chủ yếu về kinh tế từ đồng
minh lớn này. Ngay cả quan
hệ nồng ấm giữa Triều Tiên
với chính quyền của Tổng
thống Hàn Quốc Moon Jae-
in trong thời gian vừa qua
cũng được cụ thể hóa qua
một số hoạt động về kinh tế,
vốn đang bị cộng đồng quốc
tế đặt dấu hỏi về tính hợp
pháp trong bối cảnh Triều
Tiên vẫn đang chịu lệnh
cấm vận chính thức từ cả
Hội đồng Bảo an Liên Hiệp
Quốc và Mỹ. Bởi nguồn lực
từ bên ngoài dưới dạng đầu
tư hay viện trợ kinh tế sẽ là
điều kiện tiên quyết cho bất
cứ tham vọng cải tổ kinh tế
nào của chính quyền ông
Kim và Triều Tiên sẽ làm
tất cả những gì có thể để
đạt được điều kiện cần cho
cải tổ kinh tế này.
Tuy nhiên, ở đây cũng cần
phải thấy rằng mở cửa về mặt
kinh tế sẽ kéo
theo nguy cơ
bất ổn xã hội
khi người dân
TriềuTiênđược
tiếpxúcvớicác
luồngthôngtin
từ bên ngoài
hay chịu tác
động từ các tổ
chức dân chủ
của Mỹ, Hàn
Quốc vốn luôn duy trì quan
điểmmuốn lật đổ chính quyền
của ôngKim. Đây làmột mâu
thuẫn không dễ giải quyết đối
với ông Kim, bên cạnh mâu
thuẫn có sẵn giữa Triều Tiên
và Mỹ về khái niệm “phi hạt
nhân hóa” vốn đã cản trở việc
nới lỏng, tiến tới gỡ bỏ cấm
vận đối với Triều Tiên trong
thời gian vừa qua. Vì những
mâu thuẫn này nên chưa chắc
Triều Tiên sẽ có thể triển khai
ngay một mô hình cải tổ kinh
tế thần tốc kiểu VN hay TQ
mà hướng tới một quá trình
mang tính dài hạn hơn.
. Xin cám ơn ông.•
Cuộc gặp Trump-
Kim lần hai này vẫn
có khả năng đạt được
một số bước tiến nhất
định trong các khía
cạnh như xoa dịu
căng thẳng trên bán
đảo Triều Tiên.
