13
GIANGHI
N
hững năm trở lại đây,
với sự phát triển mạnh
của ngành khoa học
máy tính, nhiều ứng dụng
máy học và trí tuệ nhân tạo
đã được vận dụng trong lĩnh
vực y tế tại nhiều nước phát
triển trên thế giới. Không nằm
ngoài xu thế đó, các bệnh
viện (BV) ở Việt Nam cũng
chuyển mình hướng tới xây
dựng BV thông minh nhằm
cải thiện chất lượng chăm
sóc sức khỏe, hướng tới sự
hài lòng của khách hàng,
đảm bảo an toàn, hiệu quả
trong quản lý BV. Nhiều ứng
dụng được báo cáo tại hội
nghị quốc tế “Informatics
về sức khỏe” lần thứ nhất
hướng tới BV thông minh,
tổ chức tại TP.HCM vừa qua
(ngày 16-10).
Mở rộng cứu người
đột quỵ
Tại BV Nhân dân 115
(TP.HCM), từ tháng 6-2019,
BVnày đã đưa vào phầnmềm
RAPID trong chẩn đoán và
đưa ra cửa sổ điều trị mới
trong đột quỵ não cấp lên đến
24 giờ. Phần mềm ứng dụng
này sẽ giúp xác định rõ thể
tích vùng lõi hoại tử, thể tích
nhu mô não có nguy cơ tổn
thương. Hoại tử trong những
giờ tiếp theo, còn gọi là “vùng
tranh tối tranh sáng”, giúp cho
các bác sĩ chẩn đoán và can
thiệp điều trị chính xác hơn.
Phần mềm RAPID là giải
pháp đã được chứng minh
hiệu quả và độ chính xác qua
các thử nghiệm lâm sàng và
được FDA chấp thuận để sử
dụng tại các trung tâm đột
quỵ hàng đầu tại Mỹ.
Theo TS-BS Nguyễn Huy
Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ
TP.HCM, Trưởng khoa Bệnh
lý mạch máu não BV, cửa
sổ điều trị thường quy chỉ
cho phép điều trị tái thông
từ 0 đến 6 giờ, tính từ lúc
khởi phát triệu chứng. Tuy
nhiên, chỉ có khoảng 10%
bệnh nhân đột quỵ thiếu máu
não cấp được can thiệp. Các
trường hợp bệnh nhân nhập
viện trễ, đột quỵ sau khi thức
dậy hoặc đột quỵ không rõ
thời gian khởi phát thường
không có chỉ định điều trị
can thiệp nội mạch do quá
cửa sổ 6 giờ, đồng nghĩa bị di
chứng nặng nề hoặc tử vong
do đột quỵ gây ra. Với việc
áp dụng phần mềm RAPID,
đã có thêm nhiều bệnh nhân
đột quỵ cấp được cứu sống
tại BV Nhân dân 115.
Ngoài ra, cũng tại BV này,
vào tháng 2-2019, lần đầu tiên
BV đưa vào ứng dụng phẫu
thuật thần kinh sọ não bằng
robot. Robot được tích hợp
nhiều tính năng cho phép tự
động xử lý nhìn thấy các bó
thần kinh, tùy chỉnh tối ưu
cách tiếp cận tổn thương trong
phẫu thuật, lập kế hoạch, định
hướng phẫu thuật, vận hành
nhanh, chính xác hơn, không
gây tổn thương các dây thần
kinh, phù hợp với thông số
riêng của từng bệnh nhân.
Nghiên cứu trên 10 người
bệnh ngẫu nhiên được phẫu
thuật với hệ thống robot
Một ca phẫu thuật thần kinh sọ não tại BVNhân dân 115, TP.HCM. Ảnh: BVCC
Tiêu chí bệnh viện thông minh
TheoThông tư số 54/2017 của BộY tế, khái niệmBV thông
minh là BV có đội ngũ thầy thuốc giỏi, cơ sở vật chất hiện
đại và ứng dụng CNTT để tối ưu hóa, tự động hóa các quy
trình, hoạt động tại BV. Nội dung xây dựng BV thông minh
đã quy định tám nhóm tiêu chí ứng dụng CNTT tại cơ sở
khám, chữa bệnh gồm: Hạ tầng CNTT, phần mềm quản lý
điều hành, hệ thống thông tin BV (HIS), hệ thống lưu trữ
và truyền tải hình ảnh (RIS-PACS), hệ thống thông tin xét
nghiệm (LIS), phi chức năng, bảo mật an toàn thông tin và
bệnh án điện tử (EMR).
Tiêu điểm
Mới đây, Khoa hồi sức tích cực và chống độc BV Thống
Nhất (TP.HCM) tiếp nhận hai bệnh nhân nhập viện cấp
cứu do uống thuốc chứa chất cấm phenformin để điều trị
bệnh đái tháo đường. Trong đó, một người đã tử vong.
Người bệnh tử vong là bà ĐTS (67 tuổi), nhập viện vào
ngày 16-10 trong tình trạng lơ mơ, đo đường huyết rất
cao, vượt ngưỡng đo của máy, suy hô hấp rất nặng.
Bệnh nhân được xác định nhiễm toan lactic do chất cấm
phenformin, đã được lọc máu nhưng tình trạng diễn tiến
nặng nên gia đình xin đưa về nhà vào chiều 20-10. Người
nhà cho biết bà S. bị tiểu đường 10 năm nay, gần đây bà
mua hai loại thuốc nhãn mác in chữ Trung Quốc uống trị
bệnh và xảy ra tình trạng trên.
Trường hợp thứ hai là bệnh nhân VTBL (60 tuổi), nhập
viện trong tình trạng đau lưng, mỏi cơ xương khớp, xét
nghiệm thấy bị nhiễm toan lactic rất nặng.
Bệnh nhân sắp rơi vào hôn mê nên được điều trị hoàn
toàn bằng nội khoa, ổn định đường huyết. Sau khi điều trị
được hai ngày, bệnh nhân đã ổn định.
Người bệnh cho biết tìm trên mạng thấy quảng cáo loại
thuốc trị tiểu đường hoàn do Công ty Difoco sản xuất rất tốt
(loại thuốc này đã bị cấm lưu hành - PV) nên tìm mua. Khi
bà uống được ba tháng thì xảy ra tình trạng trên.
Theo BS CKII Hoàng Ngọc Ánh, Phó khoa Hồi sức tích
cực và chống độc, từ đầu năm đến nay khoa đã tiếp nhận
4-5 trường hợp bị toan chuyển hóa rất nặng, nguy kịch
sau khi uống các loại thuốc không rõ nguồn gốc chứa chất
cấm phenformin.
Cũng theo BS Ánh, hoạt chất phenformin được phát
hiện vào năm 1950 và được sử dụng cho bệnh nhân tiểu
đường. Đến năm 1963, các nhà nghiên cứu phát hiện ra
những ca bị biến chứng do chuyển hóa toan lactic nặng
sau khi uống thuốc. Đến thập niên 1980, chất phenformin
đã bị cấm sử dụng trên toàn thế giới nhưng tại Việt Nam
thuốc trôi nổi chứa chất này vẫn xuất hiện.
Biến chứng sử dụng chất cấm phenformin là người bệnh
có biểu hiện mệt mỏi, ăn kém, yếu cơ. Khi tình trạng nặng
dần sẽ có biểu hiện thở nhanh, tim đập nhanh, tụt huyết
áp, rối loạn tri giác và suy hô hấp. Đây là một biến chứng
nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. “Người bệnh đái
tháo đường tuyệt đối không nên sử dụng các loại thuốc
không rõ nguồn gốc. Khi bị bệnh cần đến bệnh viện để
được bác sĩ tư vấn và dùng thuốc theo chỉ định” - BS Ánh
khuyến cáo.
HOÀNG LAN
99,6%
cơ sở khám, chữa bệnh trên cả
nước (khoảng 13.000 cơ sở) đã
kết nối liên thôngdữ liệukhám,
chữa bệnhbảohiểmy tế với cơ
quan bảo hiểm xã hội.
(Số liệu công bố tại hội nghị)
Đời sống xã hội -
ThứBa22-10-2019
Người bệnh hưởng lợi nhờ ứng
dụng bệnh viện thông minh
Ứng dụng công nghệ tại bệnh viện ngoài việc giúp việc đắc lực cho bác sĩ cònmở ra cơ hội cho
nhiều người bệnh được cứu sống và đảmbảo an toàn hơn.
thần kinh sọ não từ tháng 2
đến tháng 9-2019 tại Khoa
ngoại thần kinh BVNhân dân
115, ThS-BS CKII Chu Tấn
Sĩ, Trưởng khoa Ngoại thần
kinh, cho biết các bệnh nhân
đều không gặp biến chứng
sau phẫu thuật như nhiễm
trùng, viêm màng não, xuất
hiện khiếm khuyết thần kinh
mới... Các bệnh nhân được
phẫu thuật với các bệnh lý
đa dạng. Bước đầu đánh giá
phẫu thuật robot trong thần
kinh sọ não an toàn, chính
xác, hiệu quả.
Ngoài ra, vận dụng nguyên
lý máy học và dữ liệu về kê
đơn của BV, nhiều BV đã
triển khai kê đơn bằng máy vi
tính thay cho viết tay và xây
dựng phần mềm cảnh báo kê
đơn hợp lý. Ngoài việc giúp
người bệnh có đơn thuốc rõ
ràng, dễ đọc, hệ thống nhắc
về liều lượng thuốc, những
thuốc có cùng hoạt chất, thuốc
có nhiều tác dụng phụ… đã
góp phần giảmnguy cơ sai sót
trong kê đơn của các bác sĩ.
Cơ hội và thách thức
Tại hội nghị, các chuyên gia
cũng nhìn nhận xây dựng BV
đủ chuẩn thôngminh là không
dễ, PGS-TS Phạm Lê Tuấn,
nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế,
đánh giá nguồn tài chính đầu
tư cho phát triển công nghệ
thông tin (CNTT) của các cơ
sở còn hạn hẹp, vướng mắc
trong xác định giá và cơ chế
thuê dịch vụ CNTT. Nguồn
nhân lực cần thiết cho triển
khai BV thông minh còn hạn
chế cả về số lượng và chất
lượng. Bên cạnh đó, các BV
cũng gặp nhiều khó khăn trong
việc tích hợp các hệ thống
phần mềm và các thiết bị y
tế cũ. Các BV cần có chiến
lược, đánh giá các hệ thống,
các tài sản CNTT… và lựa
chọn để triển khai từng phần.
ÔngTuấnkhuyếnnghị BộY
tế cần ban hành kế hoạch tổng
thể về phát triển y tế thông
minh, BV thông minh; hoàn
thiện các khung pháp lý (tiêu
chuẩn BV thôngminh, cơ chế
thuê dịch vụ CNTT...); phát
triển trung tâm dữ liệu tại Bộ
Y tế, có khả năng tích hợp và
lưu trữ dữ liệu từ tất cả các
nhà cung cấp; đảm bảo dữ
liệu được sử dụng chính xác
và bảo mật cho bệnh nhân...
PGS-TSTăng Chí Thượng,
PhóGiámđốcSởYtếTP.HCM,
nhận xét ứng dụng trí tuệ nhân
tạo trong lĩnh vực y tế đang
trong thời kỳ phát triển mạnh
mẽ của các nước phát triển.
Tuy nhiên, để phát triển một
ứng dụng trí tuệ nhân tạo đòi
hỏi hội tụ nhiều yếu tố quan
trọng từ công nghệ máy tính
chuyên sâu, các chuyên gia
khoa học máy tính cho đến
nguồn dữ liệu lớn có giá trị. •
Uống thuốc tiểu đường chứa chất cấm, một phụ nữ tử vong
Bước đầu đánh giá
phẫu thuật robot
trong thần kinh sọ
não an toàn, chính
xác, hiệu quả.
Bà L.
đang
điều trị
tại BV
Thống
Nhất.
Ảnh: HL
