8
Đô thị -
Thứ Tư 25-3-2020
Tiêu điểm
Cường độ cực đoan
càng mạnh, thời gian
cực đoan càng kéo
dài, không gian cực
đoan càng mở rộng
thì thiệt hại kinh tế,
môi trường càng lớn.
Hàng rào trên cao tốc Long Thành - Dầu Giây bị tháo trộm
Tận dụng lợi thế
của tự nhiên
So sánh tình hình mặn năm
2016 và 2020 thì thấy các giải
phápphi công trình cóhiệuquả
đặc biệt. Vì vậy cầnmột lần nữa
nhìn nhận việc phát triển “dựa
vào tự nhiên” (nature-based
development)theotinhthầnNghị
quyết 120/NQ-CPnăm2017 của
Chính phủ là rất quan trọng.
Bộ NN&PTNT cùng với các
tỉnh cần mạnh dạn rà soát quy
hoạch các hệ thống thủy lợi để
điềuchỉnhtheohướng“tậndụng
lợi thế của thiên nhiên” hơn là
“chế ngự thiên nhiên”.
Cácdựánnàođúng trongquá
khứ nhưng không còn phù hợp
với tiếp cận mới cần phải điều
chỉnhhoặchủybỏnếucần thiết.
TS
TÔVĂN TRƯỜNG
Chống hạn mặn: Không nên
đào hồ tích nước quy mô lớn
Chuyên gia cho rằng có nhiều phương pháp để giảmbớt hạnmặn ở các năm cực đoan,
tuy nhiên việc đào hồ tích nước không phải là phương pháp khả quan.
Người dân xếp hàng lấy nước ngọt ở TP Bến Tre. Ảnh: ĐÀOTRANG
ĐÀOTRANG
thực hiện
T
rước tình hình hạn mặn
diễn biến phức tạp ở đồng
bằng sông Cửu Long
(ĐBSCL),
Pháp Luật TP.HCM
có cuộc trao đổi với TS Tô
Văn Trường
(ảnh)
, chuyên
gia độc lập về tài nguyên
nước và môi trường, nguyên
Viện trưởng Viện Quy hoạch
thủy lợi miền Nam.
Nhiều nguyên nhân
gây hạn mặn
.
Phóng viên:
Ông đánh giá
thế nào về tình trạng hạn mặn
ởĐBSCLhiện nay? So với hạn
mặn năm 2016 thì năm nay có
gì khác, thưa ông?
+ TS
Tô Văn Trường
:
Hạn, kiệt, mặn ở ĐBSCL
thường xuất hiện vào các năm
có cực đoan về khí hậu, thời
tiết. Minh chứng, một số mùa
khô có mức độ hạn, kiệt, mặn
nặng nề ảnh hưởng lớn đến sản
xuất và đời sống của người
dân ĐBSCL như 1977-1978,
1997-1998, 2015-2016 và nay
là 2019-2020 đều do cực đoan
khí hậu, thời tiết gây ra.
Phân tích chuỗi số liệu quan
trắc khí tượng thủy văn từ năm
1975 tới nay cho thấy: Thời
gian, cường độ và tần suất hoạt
động của các cực đoan khí hậu,
thời tiết ở Việt Nam nói riêng
và khu vực Đông Nam Á nói
chung có xu thế gia tăng rõ rệt.
Bởivậymứcđộhạn,kiệt,mặn
trên ĐBSCL cũng ngày càng
gia tăng cả về thời gian, không
gian, cường độ, tần suất cùng
với những thiệt hại kinh tế môi
trườngkèmtheodochúnggâyra.
Hiện nay, nước mặn trên các
sông cơ bản tương tự và cao
hơn chút ít so với năm 2016.
Tuy nhiên, thiệt hại (tính đến
đầu tháng 3) cho thấy năm
nay thấp hơn rất nhiều so với
đợt hạn mặn năm 2015-2016.
Kết quả này nhờ sự chủ động
thích ứng của người dân Nam
bộ. Bên cạnh việc sử dụng
hiệu quả một số công trình
thủy lợi thì yếu tố quan trọng
nhất là sự chỉ đạo sát sao của
Bộ NN&PTNT và các tỉnh ở
ĐBSCL. Thông qua các việc
cung cấp thông tin cảnh báo
sớm để điều chỉnh lịch gieo
trồng, thậmchí hạn chế các diện
tích lúa muộn để tránh mặn.
.Nhữngnguyênnhândẫnđến
tình trạng hạn mặn ở ĐBSCL
hiện nay là gì, thưa ông?
+ Có thể nói nguyên nhân
chính đủ sức gây ra hạn, kiệt,
mặn trên ĐBSCL là vào các
năm có cực đoan khí hậu, thời
tiết. Cường độ cực đoan càng
mạnh, thời gian cực đoan càng
kéo dài, không gian cực đoan
càng mở rộng thì thiệt hại kinh
tế, môi trường càng lớn.
Ngoài nguyên nhân chính
thống còn có các nguyên nhân
phụ trợ khác tham gia tạo ra
hạn, kiệt, mặn trênĐBSCL. Cụ
thể như tác động của thượng
nguồn, biến động môi trường
mặt đệm lưu vực, mức độ gia
tăng dùng nước trong sản xuất
và đời sống…
Tóm lại, có nhiều nguyên
nhân. Tuy nhiên, các nguyên
nhân chính bao gồm:
Thứ nhất, lượng nước vào
ĐBSCL các tháng cuối mùa
mưa năm 2019 và các tháng
đầu năm 2020 thấp hơn bình
quân nhiều năm.
Thứ hai, lượng mưa các
tháng cuối mùamưa năm2019
cũng thấp hơn trung bình nhiều
năm. Do đó, thế cân bằng giữa
nước mặn và nước ngọt có xu
hướng dịch vào sâu trong đất
liền (đó là quy luật tất yếu).
Tích trữ nước hợp lý
. Theo ông, đâu là những
giải pháp tốt nhất để ứng phó
hạn mặn ở ĐBSCL hiện nay?
+ Trước hết, phải làm thật
tốt việc chuyển đổi một cách
căn cơ lâu dài cơ cấu mùa
vụ, cây trồng, vật nuôi. Việc
chuyển đổi này theo phương
châm tiết kiệm nước, ít dùng
nước, thích hợp trên cả ba vùng
ngọt, lợ, mặn của ĐBSCL.
Phát độngphong trào toàndân
tham gia chống hạn, kiệt, mặn
ĐBSCLbằng phương pháp tích
trữ nước hợp lý như bồn chứa,
bể chứa, ao hồ và đầm lầy nhỏ
gần nhà hoặc trong thôn xã.
Các tỉnh trọng điểm mặn ở
ĐBSCL có thể làm việc với
Tổng Công ty Cấp nước Cần
Thơ. Đây là đơn vị có thể cấp
nước sạch với khối lượng lớn
bằng đường ống dẫn đến các
điểm trung tâm hạn, mặn, kiệt
ở miền Tây.
Từ các điểm trung tâm này,
dùng các phương tiện xe bồn
vận chuyển nước đến các cụm
cộng đồng dân cư để người
dân tiếp nhận.
Về lâu dài, nếu thấy hiệu quả,
Chính phủ cần hình thành dự án
mang tính chiến lược mở rộng
quy mô đủ khả năng tham gia
phòng, chống hạn, kiệt, mặn
cực đoan ở một số tỉnh trọng
điểm ĐBSCL.
Song song đó, xây dựng hệ
thống cống điều khiển dòng
mặn, ngọt thíchhợp cả đầu ra và
đầu vào trên hệ thống kênh trục,
sôngnhánhphụ,sôngcụt...Đồng
thời, biến lòng dẫn của chúng
thành hệ thống hồ chứa nước
hoạt động “lưu động theo thời
gian và nhịp điệu của từng con
triều”.Mục đích là để bẫy triều,
kiểm soát mặn, tích ngọt.
Hệ thống này chỉ hoạt động
trong thời gian cao điểm mùa
khô. Mùa mưa thì mở toang
hết các cửa cống điều khiển
cả đầu ra và đầu vào để chúng
hoạt động bình thường.
. Có ý kiến cho rằng việc
đào hồ cũng là một trong
những biện pháp để trữ nước
tốt. Ông nhận định thế nào về
vấn đề này?
+ Không nên đào hồ tích
nước quymô lớnởĐBSCL. Hồ
miền Bắc và miền Trung xây
đắp tích nước ở khu vực cao
rồi làmkênh dẫn nước về vùng
hạn, kiệt, mặn. Còn ở ĐBSCL
địa hình thấp, bằng phẳng, đất
chua phèn. Nếu đào hồ siêu lớn
có cao trình dưới 3-4 m để tích
nước sẽ bốc hơi, thấm dọc và
thấm ngang theo quy luật rút
dần đến kiệt của dòng chảy hệ
thống sông, kênh.
Vả lại quỹ đất ĐBSCL là
không thể lãng phí thêm vì
đã có hệ thống sông, kênh dày
đặc. Địa chất ĐBSCL là trầm
tích dày nhiều lớp sẽ làm nước
hồ nhiễm mặn, chua phèn và
tích tụ chất độc của sản xuất
và đời sống dồn vào.
Vềdựbáocụthểnăm2020,xu
hướng ranh mặn/ngọt dịch sâu
hơn vào đất liền sẽ còn tiếp tục
trong tháng 3 nhưng sang tháng
4 tình hình này có thể giảm.•
Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam
(VEC) vừa cho hay: Thời gian vừa qua, hàng chục khoanh
hàng rào kẽm gai trên tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành
- Dầu Giây bị cắt phá, nhiều trụ hàng rào bị tháo trộm.
Cụ thể, mới đây, trong quá trình tuần tra đường cao
tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Công ty cổ phần
Dịch vụ kỹ thuật đường cao tốc Việt Nam (VECE) phát
hiện có người đang tháo trụ hàng rào kẽm gai tại lý trình
Km33+100 (hướng Long Thành - TP.HCM, thuộc địa bàn
xã Bình Sơn, huyện Long Thành, Đồng Nai).
Khi phát hiện có tổ tuần tra, người tháo trụ hàng rào
nhanh chân tẩu thoát bằng xe máy. Tại hiện trường, có
chín trụ hàng rào kẽm gai đã bị nhổ trộm, 10 trụ đã bị tháo
nhưng chưa kịp mang đi, 29 khoanh hàng rào kẽm gai bị cắt
phá.
Toàn bộ tang vật đã được bàn giao cho Công an xã Bình
Sơn để làm cơ sở điều tra người vi phạm.
Trước đó, vào 19 giờ 20 ngày 19-3-2020, tại lý trình
Km2+490 - Km2+550 nhánh B1 - nút giao vành đai 2
(thuộc địa phận phường Phú Hữu, quận 9, TP.HCM), VECE
cũng đã phát hiện tại hai trụ đèn RRL3-S3-9, RRL3-S3-8
đều bị mất dây đồng trần M10 tiếp địa và bảng điện gỗ
phíp. Riêng tại trụ đèn số hiệu RRL3-S3-10, dây điện tuy đã
bị cắt rời nhưng chưa kịp mang đi tiêu thụ.
Theo VECE, hệ thống điện lưới và hàng rào trên đường
cao tốc là những hạng mục tài sản thuộc kết cấu hạ tầng
giao thông. Các tài sản này góp phần duy trì an ninh trật tự,
bảo đảm an toàn giao thông cho người và xe lưu thông trên
các tuyến đường cao tốc.
Chính vì vậy, VECE đề nghị công an các địa phương cần
khẩn trương vào cuộc điều tra thủ phạm các vụ trộm cắp tài
sản đường cao tốc Long Thành - Dầu Giây đã xảy ra trong
suốt thời gian qua.
HUY VŨ
. Hạnmặn đang xâm lấn và kéo dài. Ông có lời
khuyên nào cho người dân?
+ Cần theo dõi diễn biến nguồn nước cuối
mùa mưa (từ tháng 9 và 10) hằng năm để có
kế hoạch sản xuất và trữ nước ngọt. Lâu dài để
phục vụdân sinh, nên có kế hoạch xây dựnghệ
thống dẫn nước ngọt từAnGiang - ĐồngTháp
về cungcấpcho cácnhàmáynướcởvùngmặn.
Quản lý, khai thác, sử dụng nước ngầmhiện
nay cần cải thiện. Nước mặn cần được thực sự
coi là tài nguyên chứ không phải là nguy cơ.
Thuật ngữ “xâm nhập mặn” cũng cần sử
dụngmột cách cânnhắc như là sựứng xử công
bằng với nước mặn. Khái niệm kiểm soát mặn
thay cho ngăn mặn cần phải biến thành hành
động thực tế.
Các ngành kinh tế dựa trên nền nước mặn
(hoặcmặn/ngọtluânphiên)đangtạochongười
dân nhiều cơ hội hơn. Vì vậy, người dân không
nênquábi quanvềvấnđềhạnmặnxâmlấnnày.
Ngành chức năng cần ưu tiên hỗ trợ người
dân trước hết về nguồn nước phục vụ sinh
hoạt, đồng thời hỗ trợ người dân phát triển
sinh kế phù hợp và hiệu quả.
Cơ hội làm kinh tế từ nền nước mặn
