42
Xuân
Giáp Thìn 2024
Không biết
có bà mẹ Việt
nào như tôi
không: Rất
sợ con kém
tiếng Việt.
Mong Con
Giỏi tiếng
nước non mình
C
ó lẽ do nỗi lo âu từ thời sinh
viên, khi tôi phải đi làm gia
sư để dạy tiếng Việt cho
những đứa bé 100%Việt
Nam, được sinh ra và đang lớn lên
tại Việt Nam nhưng giỏi tiếng Anh
như người bản xứ, còn tiếng Việt
thì đã hết cấp I rồi vẫn còn chưa
lưu loát. Sau này, khi được giảng dạy
trong trường ĐH thuộc lĩnh vực xã
hội nhân văn, tôi lại tiếp tục bắt gặp
những câu văn tiếng Việt ngô nghê,
chưa sạch nước cả về chính tả và ngữ
pháp, ý tưởng nghèo nàn, từ ngữ khô
cằn… của sinh viên. Tôi nhiều lần bực
dọc, ngơ ngẩn rồi tự hỏi: Sao vậy, tại
sao người Việt, sinh ra ngay trên đất
Việt, được nghe, được nói, được học
tiếng Việt từ lúc mới sinh ra cho đến
tận ĐH mà vẫn diễn đạt hết sức kém
cỏi ngay cả khi dùng ngôn ngữ mẹ đẻ
của mình?
Cho đến khi chứng kiến con mình
chơi đùa cùng các bạn Việt Nam ở
những trường học theo chương trình
quốc tế, tôi thấy được nhiều bạn nhỏ
là người Việt nhưng chỉ tự tin khi nói
tiếng Anh, chạm đến tiếng Việt là
lúng túng, ngượng nghịu, không thể
bày tỏ bằng lời hết được các vấn đề về
nhu cầu cảm xúc, tinh thần… Lúc ấy
tôi mới nhận ra nguyên nhân rất lớn
từ phía gia đình, đã không coi trọng
tiếng mẹ đẻ và ngay từ thơ bé đã
không rèn tiếng Việt cho con, không
truyền vào con lòng yêu tiếng Việt,
coi việc giỏi tiếng Anh mới là mục
tiêu chính của việc học tập và thành
đạt sau này.
Có lẽ tôi lạc hậu, hay có lẽ tại tôi
đắm đuối quá mức với tiếng nói của
cha ông nên trong lòng tôi tiếng
Việt bao giờ cũng hay quá chừng,
gợi cảm quá chừng. Cái hay của âm
thanh, cái gợi của hình ảnh trong từng
con chữ tiếng Việt… diễn đạt sao
cho hết bây giờ? Có lẽ nào chúng ta
được sinh ra ngay trên đất nước này
lại không thể nói cho tròn vành rõ
chữ tiếng nói của mẹ cha mình cho từ
ngày thơ bé. Như nhạc sĩ Phạm Duy
đã từng không thể dằn lòng mà thổ lộ:
“Tiếng nước tôi, tiếng mẹ sinh từ lúc
nằm nôi/ Thoắt ngàn năm thành tiếng
lòng tôi”.
Thứ tiếng nói thiêng liêng
của tổ tiên, dân tộc sao có thể không
hóa tiếng lòng và hòa vào linh hồn ta
như máu thịt cho được?
T
ừ thuở còn thơ ta
được nghe lời mẹ
ru ầu ơ bên cánh
võng, tao nôi,
lời thủ thỉ vỗ về của mẹ là
những ca từ tiếng Việt đẹp
xinh đầu tiên ta được nghe
trong cuộc đời mình:
“Con
ơi, con ngủ cho ngon/ Con
ơi, con ngủ cho tròn giấc
thơ”.
Những lời bằng ca dao
mà mẹ hát là thứ tiếng Việt mộc mạc,
đơn sơ mà đong đầy tình thương con
và tình yêu quê hương, xứ sở. Mẹ gửi
vào trong ấy tình yêu của người đàn
bà nước Việt trung hậu, đảm đang,
giàu đức hy sinh và yêu nước thương
nòi:
“Thương chi bằng nỗi thương con/
Nhớ chi bằng nỗi nước non quê nhà”.
Lời ru của mẹ còn là lời tâm tình hiếu
kính với hiền nhân đi trước, lời biết ơn
với những tiền nhân đã đổ bao xương
máu cho từng tấc đất quê hương, giữ
gìn và dựng xây cho con cháu ngày sau
một cuộc đời tự do, no ấm của một
dân tộc có chủ quyền, có lãnh thổ quốc
gia:
“Con ơi, con ngủ cho lành/ Ông
Mai Hắc Đế xây thành Vạn An”
.
Lòng yêu tiếng Việt ấy, không chỉ
được ươm mầm trong lời mẹ ru con
ngủ, mà các thi sĩ còn thay nhau bày
tỏ về tình yêu ấy trong những lời thơ,
câu hát của mình. Đối với thi sĩ Lưu
Quang Vũ, tiếng Việt chính là
“Tiếng
mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm”
và
cũng chính là
“Tiếng cha dặn khi vun
cành nhóm lửa”.
Chỉ giản dị vậy thôi, tiếng Việt chính
là tiếng của mẹ, là lời của cha, là thứ
âm thanh mà ta được nghe ngay từ
khi mới được hoài thai và cũng là
âm thanh đầu tiên mà ta phát ra khi
“chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói”.
Tôi yêu văn chương từ thuở còn thơ
có lẽ cũng bắt đầu từ những câu ca
dao trong lời ru của mẹ hay những
câu thơ
Kiều
trong lời cha ngâm ru
tôi ngủ. Rồi lớn lên, tình yêu tiếng
Việt cứ dần dần ngấm vào tôi như
máu thịt, tôi say sưa với vẻ đẹp của
những ngôn từ lúc thì lấp lánh, dịu
dàng, lúc thì trần trụi, xót xa. Khi
chọn theo nghề giáo, tôi luôn có
ý thức khơi gợi lên trong lòng học
trò của mình tình yêu tiếng nói quê
hương, bắt đầu bằng sự hiểu rõ,
hiểu sâu những tầng nghĩa tinh tế
đằng sau bề mặt ngôn từ.
T
hế hệ con tôi, những đứa
bé dù không muốn cũng
sẽ phải trở thành công
dân toàn cầu khi học tập
và giao tiếp bằng ngoại ngữ đã trở
thành một việc mà con phải thực
hiện hằng ngày. Tôi chỉ lo con sõi
tiếng Anh mà không rành tiếng
Việt, chỉ lo con không thể nói về
quê hương mình bằng thứ tiếng
Việt tròn vành rõ chữ.
Mai này con đi muôn nơi, cống
hiến năng lực của mình cho nhân
loại rộng lớn ngoài kia. Chỉ
mong sao tiếng nói của cha ông
luôn là sợi dây nối liền cánh
diều con đang tung bay với nền
văn hóa bao đời của quê hương,
xứ sở. Có quê hương làm điểm
tựa, con sẽ tự tin rằng con luôn
có một nơi đầy ắp yêu thương
để thuộc về, có sợi dây níu giữ,
cánh diều con sẽ tự tin no gió
chao liệng trong thế giới mênh
mông muôn sắc ngoài kia mà
không sợ mình lạc lối. Và để mai
này cho dù đang ở bất kỳ đâu,
lòng con luôn biết thổn thức khi
bất chợt nghe quanh mình tiếng
nói của quê hương:
“Mỗi sớm dậy
nghe bốn bề thân thiết/ Người qua
đường chung tiếng Việt cùng tôi/
Như vị muối chung lòng biển mặn/
Như dòng sông thương mến chảy
muôn đời”.
Ơ hay, thời đại 4.0 rồi, sao tôi cứ
mãi là một bà mẹ nhà quê? Một
bà mẹ mong con giỏi tiếng nước
non mình.
“Có lẽ tôi lạc hậu, hay có lẽ tại tôi
đắm đuối quá mức với tiếng nói
của cha ông nên trong lòng tôi
tiếng Việt bao giờ cũng hay quá
chừng, gợi cảm quá chừng.”
TS La Mai Thi Gia
Pll'i>LlN
I
•
