6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứNăm14-10-2021
Về ý kiến này, PGS-TS Trần Văn
Độ, nguyên Phó Chánh án TAND
Tối cao, cho rằng việc áp dụng các
biện pháp xử lý người dưới 18 tuổi
như xử lý người thành niên có thể
sẽ là quá khắt khe và cho thấy pháp
luật chỉ có vai trò trừng trị mà không
thấy ý nghĩa lớn nhất của pháp luật
là giáo dục.
“Việt Nam đã tham gia Công ước
quốc tế bảo vệ quyền trẻ em thì giải
pháp để ngăn ngừa, phòng chống
tội phạm đối với trẻ vị thành niên
không phải bằng tăng hình phạt mà
chính là sự quản lý giáo dục và các
chính sách dành cho người dưới 18
tuổi phạm tội” - PGS-TS Trần Văn
Độ khẳng định.
Đồng quan điểm trên, TS Lê
Huỳnh Tấn Duy, Trưởng bộ môn
Luật tố tụng hình sự Trường ĐH
Luật TP.HCM, cũng cho rằng việc
áp dụng các hình phạt cao, đặc biệt
là phạt tù đối với người chưa thành
niên là lợi bất cập hại. Kinh nghiệm
của nhiều nước khi có những vụ án
gây bức xúc dư luận, báo chí đăng
tải nhiều, dư luận nhiều thì tăng
hình phạt nhưng sau đó tình hình
trẻ em phạm pháp vẫn không giảm.
“Việc áp dụng hình phạt cao, đặc
biệt là hình phạt tù sẽ gây ra những
tổn thương về tâm lý của người chưa
thành niên dẫn đến người chưa thành
niên khó hòa nhập cùng cộng đồng
và tái phạm” - TS Duy phân tích.
Nhiều chuyên gia cũng tán đồng
rằng việc tăng mức hình phạt hay
giảm tuổi phải chịu trách nhiệmhình
sự của người chưa thành niên không
phải là giải pháp khả thi và hiệu
quả, mà đôi khi còn phản tác dụng.
Biện pháp giáo dưỡng
quá khắt khe
Tại hội thảo, PGS-TS Nguyễn
Thị Phương Hoa, Trưởng Khoa luật
hình sự Trường ĐH Luật TP.HCM,
đã có bài tham luận về biện pháp
giáo dục tại trường giáo dưỡng đối
với người chưa thành niên phạm tội.
Theo PGS-TS Phương Hoa, xu
hướng thế giới đang tăng tính nhân
đạo đối với người chưa thành niên
phạm tội. Bộ luật Hình sự 2015
sửa đổi, bổ sung 2017 (BLHS
2015) cũng theo hướng mở rộng
các trường hợp miễn trách nhiệm
hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội và áp dụng các biện pháp
giám sát, giáo dục.
“Biện pháp giáo dục tại trường
giáo dưỡng là biện pháp xử lý đặc
thù áp dụng riêng cho người chưa
thành niên. Biện pháp này được quy
TRÚCPHƯƠNG
S
áng 13-10, Trường ĐH Luật
TP.HCM đã tổ chức hội thảo
quốc tế “Tư pháp hình sự đối
với người chưa thành niên”. Hội
thảo có 34 bài viết khoa học của các
chuyên gia pháp lý trong và ngoài
nước với những đánh giá, phân tích
về hệ thống tư pháp hình sự trong
việc bảo vệ quyền lợi chính đáng
của người chưa thành niên.
Ý nghĩa lớn nhất của
pháp luật là giáo dục
Trước tình hình tội phạm chưa
thành niên ngày càng gia tăng về
số lượng và tính chất, mức độ nguy
hiểm, nhiều diễn giả tại hội thảo
nhận định dư luận xã hội đang có ý
kiến về việc có nên tăng hình phạt,
giảm độ tuổi chịu trách nhiệm hình
sự của tội phạm chưa thành niên để
tạo tính răn đe hay không.
Theo chuẩnmực quốc tế và pháp luật Việt Nam, người chưa thành niên phạm
tội cần được bảo vệ đặc biệt trong hệ thống tư pháp hình sự. Ảnh: NAMANH
Người chưa thành
niên phạm tội:
Cần bảo vệ đặc biệt
Theo chuẩnmực quốc tế và pháp luật Việt Nam, người chưa
thành niên phạm tội cần được bảo vệ đặc biệt trong hệ thống
tư pháp hình sự.
định từ BLHS đầu tiên năm 1985 và
được duy trì đến nay. Tuy được quy
định rất sớm nhưng vẫn cần làm rõ
về bản chất và mục đích của biện
pháp này, đặc biệt với các quy định
mới của BLHS 2015” - PGS-TS
Phương Hoa đặt vấn đề.
Về bản chất, biện pháp giáo dục tại
trường giáo dưỡng là một dạng của
trách nhiệm hình sự. Theo Điều 91
BLHS 2015, biện pháp giáo dưỡng
có trách nhiệm hình sự nhẹ hơn
hình phạt. Trường hợp người dưới
18 tuổi phạm tội không được tòa
án xem xét miễn trách nhiệm hình
sự thì có hai biện pháp được tòa án
lựa chọn là: giáo dục tại trường giáo
dưỡng và hình phạt. Tuy nhiên, biện
pháp giáo dưỡng vẫnmang tính chất
cưỡng chế và tước quyền tự do của
người bị áp dụng.
Từ đây, PGS-TS Phương Hoa cho
rằng cần xem xét lại thứ tự ưu tiên
của biện pháp đưa vào trường giáo
dưỡng trong quy định của BLHS
2015. Đồng thời, tòa án cần phải
xem xét đến các căn cứ đặc thù của
người chưa thành niên gồm: Độ tuổi
và khả năng nhận thức; tính nghiêm
trọng của hành vi cho xã hội; nguyên
nhân và điều kiện phạm tội để quyết
định việc áp dụng biện pháp giáo
dục tại trường giáo dưỡng.•
Tínhđếnnăm2018,Việt Namcó 27 trại giamcóphạm
nhân là người chưa thành niên. Tình trạng phạm nhân
chưa thành niên phân bổ tại các trại giamkhông đều và
được phân bổ tại các khu vực giam riêng. Nhìn chung,
Việt Namđã tuân thủ các nguyên tắc tại Côngước quyền
trẻ em; Quy tắc Nelson Mandela; Quy tắc Havana liên
quan đến việc quản lý, giamgiữ người chưa thành niên
phạm tội. Tuy nhiên, chúng ta không có trại giamdành
riêng cho người chưa thành niên và việc xây dựng trại
giam riêng cũng sẽ gặp nhiều khó khăn về nguồn lực
và vấn đề đảm bảo quyền lợi cho người bị giam giữ.
Do vậy, chúng ta nên áp dụng phương án: Cứ năm
trại giam trải đều trên cả nước chọn lấy một trại để
thiết kế một khu giam giữ riêng cho người chưa thành
niên, mỗi khu vực không quá 100 phạm nhân. Hiện
nay, nước ta có 53 trại giam, nếu theo phương án này
sẽ có 10 trại giam có khu giam giữ riêng biệt dành cho
phạmnhân là người chưa thành niên. Phương án này sẽ
giúp cán bộ trại giamdễ dàng giáo dục, giám sát, quan
tâmphạmnhân. Đồng thời, sự phân bổ trại giam khắp
cả nước giúp việc thăm gặp của thân nhân tội phạm
không quá khó khăn.
Mặt khác, theo LuậtThi hành án hình sự, khi tội phạm
đủ 18 tuổi thì ngay lập tức họ sẽ không được hưởng các
chế độ ưu tiên về nơi giamgiữ như khi dưới 18 tuổi. Có
thể thấy việc chuyển người vừa đủ 18 tuổi đến giam
cùng các tội phạm thành niên sẽ ảnh hưởng đến tâm
lý. Đồng thời, việc học tập, học nghề của họ trong trại
giam cũng sẽ bị gián đoạn.
Điều này cho thấy chúng ta còn tiếp cận pháp luật
khá cứng nhắc và chưa cập nhật quy tắc quốc tế. Điển
hình, tại hướng dẫn của Liên Hợp Quốc cho phép áp
dụng hệ thống tư pháp hình sự cho trẻ emvới người đủ
18 tuổi hoặc lớn hơn như quy định chung hoặc ngoại
lệ. Do vậy, Luật Thi hành án hình sự nên thay đổi theo
hướng tăng cường bảo vệ quyền lợi cho phạm nhân
vừa đủ 18 tuổi bằng việc cho phép họ tiếp tục hưởng
quyền lợi như người chưa thành niên.
TS
LÊ HUỲNH TẤN DUY
, Trưởng bộ môn
Luật tố tụng hình sự Trường ĐH Luật TP.HCM
Khu giam giữ riêng cho tội phạm là người chưa thành niên
“Việc áp dụng hình phạt
cao, đặc biệt là hình phạt
tù sẽ gây tổn thương về
tâm lý cho người chưa
thành niên phạm tội,
dẫn đến khó hòa nhập
cộng đồng và tái phạm.”
TS
Lê Huỳnh Tấn Duy
Người phụ nữ phạm cùng lúc 3 tội xin giảm án
Hường thế chấp giấy chứng nhận đăng ký ô tô để vay tiền ngân hàng, sau đó nhờ làmgiả giấy này để cầmxe với giá 550 triệu đồng.
TAND Cấp cao tại TP.HCM đang thụ lý kháng cáo của bị
cáo Phùng Thị Hường (SN 1974 tại Vĩnh Phúc) bị truy tố và
xét xử về ba tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, làm giả tài liệu của
cơ quan, tổ chức và sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức.
Theo hồ sơ, ngày 23-5-2017, Hường mua một chiếc
ô tô hiệu Mitsubishi màu trắng loại bảy chỗ với giá 980
triệu đồng. Hường đem ô tô thế chấp để vay tiền của Ngân
hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) Chi nhánh Đắk Lắk.
Ngân hàng giữ giấy chứng nhận đăng ký xe.
Cuối năm 2018, Hường nhờ làm giả giấy chứng nhận
đăng ký ô tô với giá 20 triệu đồng. Ngày 21-1-2019, do
cần tiền, Hường thông tin với anh HTT (chủ tiệm cầm đồ)
rằng ô tô mới lấy giấy tờ từ ngân hàng ra và muốn cầm cố.
Hường đưa giấy chứng nhận đăng ký xe giả và các giấy
tờ liên quan cho anh T. Tin đó là thật, anh này đồng ý cầm
xe với giá 550 triệu đồng.
Hết thời hạn cầm cố ngày 20-2-2019, anh T nhiều lần
liên hệ Hường yêu cầu thanh toán nhưng không được nên
báo công an. Qua xác minh, thời điểm Hường cầm xe cho
anh T thì vẫn đang nợ ngân hàng gần 580 triệu đồng.
Hường biết rõ xe đang thế chấp thì không thể cầm cố,
mua bán, trao đổi hay tặng cho. Bị cáo cũng thừa nhận
ngân hàng đang giữ giấy chứng nhận đăng ký ô tô. Việc
cấp mới giấy chứng nhận đăng ký xe phải do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền cấp.
Hường nhận thức được việc nhờ làm giấy tờ giả là không
đúng quy định pháp luật nhưng vẫn làm giả và cung cấp
thông tin tài liệu để làm giả. Đồng thời, Hường sử dụng
giấy tờ làm giả cùng thông tin gian dối để lừa đảo.
Xử sơ thẩm, TAND tỉnh Đắk Nông đã tuyên phạt bị cáo
14 năm sáu tháng tù về ba tội. Hường kháng cáo xin giảm
án vì cho rằng án sơ thẩm tuyên quá cao so với hành vi
phạm tội.
HOÀNG YẾN
Tiêu điểm
Giáo dục tại trường
giáo dưỡng tước đi
quyền tự do
Xét vềđiều kiện thi hành, biệnpháp
giáo dục tại trường giáo dưỡng có
vẻ đang khắt khe hơn với các hình
phạt tiền, cải tạo không giam giữ và
cả án treo.
Bởi lẽ khi bị áp dụng các hình phạt
này,ngườiphạmtộivẫnđượchưởngtự
donhưngbiệnphápgiáodụctạitrường
giáo dưỡng lại tước đi quyền tự do.
PGS-TS
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HOA
,
Trưởng Khoa luật hình sự
Trường ĐH Luật TP.HCM
