XuânQuýMão
24
Tôi, con đường nhỏ chạy lang thang . Kéo nỗi buồn không dạo khắp làng
Đến cuối thôn kia hơi cỏ vướng . Hương đồng quyến rũ hát lên vang.
(thơ Tế Hanh)
HuỳnhTrọngKhang
C
ứ theo hướng
tây, ngày
ngả chiều,
tà dương
đỏ cả vùng,
cứ nhắm mặt trời ra khỏi
TP.HCM để tiến vào một
vùng đất người ta quen gọi
là miền Tây Nam Bộ.
Có lần nào bạn thử rời
TP, lên chuyến xe về quê
vào chiều cuối năm, sau khi
rời chỗ làm, mệt mỏi nhưng
thanh thản khi biết rồi đây
sắp được trở lại quê hương?
Bến xe đông, đại lộ đông,
trời hầm uể oải, xe đi chậm
như bò, những khuôn mặt
thẫn thờ nhìn qua cửa sổ,
vô thức đọc cho bằng hết
những chữ viết hai bên hông
xe, tên những địa danh vừa
quen vừa lạ lướt qua nối
nhau bằng những con đường
băng ngang cánh đồng, men
theo những dòng sông, con
kênh, hay đi qua một thị
xã tỉnh lẻ, một TP nho nhỏ
ngẩn ngơ trong chiều muộn.
Xuôi về miền Tây là
đi trên những con đường
tưởng chừng đến một
lúc sẽ chạm trời bởi một
khoảng không gian đồng
bằng mênh mông không
bị án ngữ bởi núi đồi, hay
bóng dáng các tòa nhà. Xe
ra khỏi cao tốc, chỉ còn ta
và sắc xanh của lúa. Ruộng
của bách gia nối nối tiếp
tiếp thành một cánh đồng
vô tận ngát xa, thấp thoáng
vài vòng thành đắp cao, vài
ba hay chỉ còn một ngôi
mả đơn độc.
Người nông dân cả đời
gắn bó với mảnh ruộng,
nâng niu hột lúa như sắp
nhỏ trong nhà, mảnh ruộng
do cha ông khai hoang,
mảnh ruộng cả đời canh tác,
cải tạo nên cuối đời vẫn ước
muốn nằm lại nơi đây. Mùa
xuân, có mấy dáng người
già trẻ lặng lẽ nhổ cỏ, quét
vôi cho những ngôi mả giữa
đồng, họ lum khum tay cầm
nén nhang, lầm rầm khấn
điều chi thành kính.
Chuyến xe cuối năm, tài
xế chọn đi vào những con
đường nhỏ nhưng vắng xe
hơn để tránh kẹt. Những
con đường khiêm tốn cạnh
bờ sông, những con sông
bằng lặng, chia nước cho
những dòng kênh nhỏ, đặc
sản của miền Tây sông
nước. Những làng xóm bên
xe đông, xe bán
tải, xe ba gác cộc
cạch chở hoa ra
chợ, tỏa ra toàn
cõi miền Tây. Và
may mắn đi trên
những con đường
ven sông, hay
chạy qua những
chiếc cầu bắc
ngang một dòng
kênh, ngó xuống
thấy những chiếc
thuyền hoa sẽ cập một bến
bờ nào đó chở theo hy vọng
một năm sung túc đủ đầy
của chủ vườn.
Trên đường về miền Tây
ấy, có lần bắt gặp đôi vợ
chồng trẻ trên xe, đứa con
nhỏ còn khóc oe oe, hành
khách trở mình trằn trọc.
Đứa bé nhỏ tí mà nhõng
nhẽo, trên ghế chẳng chịu,
người cha cứ phải ẵm nó
ra nằm ở lối đi, dỗ dành
hồi lâu mới nín. Vợ chồng
nhà này cũng vui, cứ xưng
hô mày tao, nói chuyện
không giữ ý nhưng trong
câu chuyện ấy cũng có đôi
chỗ ngậm ngùi: Vừa trả
phòng trọ, xe máy cũng
bán, chuyến này về quê gửi
đứa nhỏ rồi mượn ít tiền
của bà con lên lại Sài Gòn
tính chuyện làm ăn…
Ruộng đồng thưa vắng…
vắng vì nỗi có những người
đi không về, khó khăn
lắm cũng không chịu về…
Cũng đành, biết làm sao
được. Chợt nhớ câu ca dao:
Đèn nào cao cho bằng
đèn Châu Đốc
Gió nào độc cho bằng
gió Gò Công
Thổi ngọn đông phong
lạc vợ xa chồng
Đêm nằm nghĩ lại nước
mắt hồng tuôn rơi.
đường san sát, trước nhà
mấy chậu cúc vàng mua
trưng tết nằm yên ngó nhau.
Thế nào đi được một đoạn
bất kỳ cũng sẽ gặp căn nhà
với khoảng sân lát gạch tàu,
trong đó hoặc là các chậu
mai kiểng đã chín vàng hoặc
là một cây mai rừng cắm
chân vào đất, nhánh xòe ra
che mát một khoảnh lộ, mấy
cánh vàng rụng vương dưới
đường như những con bướm
thiêm thiếp đậu lại nghỉ
cánh đôi lúc, rồi không biết
khi nào sẽ bất giác bay lên
nhờ một con gió lành của
mùa xuân.
Không khí tết miền Tây
thường dài. Tháo cuốn lịch
cũ xuống, treo cuốn lịch
mới lên, vậy là đã rục rịch
đón tết. Dọn dẹp nhà cửa,
lặt lá cho mai, đi mua hoa,
nấu thịt kho... Thấy trước
nhà ai cũng có vài cái mẹt
hoặc mâm phơi củ kiệu,
vậy là cũng đủ báo hiệu tết
gần đến. Hay cứ cách vài
căn thấy bắc bếp lò, đặt nồi
nước luộc bánh tét, khói
nhè nhẹ tỏa ra níu giữ cái
hình ảnh tưởng chừng quá
vãng, khói lam chiều bãng
lãng trên mấy mái nhà trong
xóm yên bình, một hình ảnh
hiếm hoi mà chỉ dịp tết đến
xuân về mới thấy.
Nếu không phải dừng
chân quá sớm và thuận
tuyến, chuyến xe đò sẽ vào
Sa Đéc - thủ phủ hoa của
cả một vùng châu thổ. Một
ngày mùa xuân, hoa từ các
làng hoa tràn ra đường phố,
kết long kết phượng, trang
trí đủ hình thù, ngập các ngã
tư, giành lấy chỗ của gạch
đá trơ khấc. Người đông,
Xe chạy cho kịp mùa
xuân, chạy một hồi cũng
mệt. Dừng lại bên vệ đường
cho bác tài xuống hút điếu
thuốc, hành khách xuống
hít chút khí trời. Lui cui
trên cánh đồng chiều, người
chồng khum lưng đi đi lại lại
thăm lúa. Trên bờ ruộng, cô
vợ bồng con đứng dưới bóng
tán cây già chăm chú dõi
theo, núi trải đằng xa, một
bức tranh phong cảnh thanh
bình không cần tô vẽ.
Tôi đứng trên con đường
miền Tây, tiểu lộ chạy lon
ton nối cánh đồng này với
cánh đồng khác, nối cánh
đồng với đường lộ lớn, một
xóm thôn nho nhỏ, ai đó
đã mở nhạc tết vang vang.
Hò lơ hó lơ
… Giờ này
trên khắp Việt Nam chắc
muôn nhà đã chuẩn bị đón
tết. Chuyến xe ngày cuối
năm sắp dừng lại ở bến
cuối. Tranh thủ đi nhanh
vì chút nữa thôi mọi ngả
đường đông nghẹt xe cộ,
người người khấp khởi
đi đón giao thừa. Xe vẫn
chạy, như để tận hưởng cái
việc già đi theo tháng năm,
trên con đường mùa xuân
xuôi vạn lý phương Nam…
Hò lơ hó lơ…•
NHỮNG CON ĐƯỜNG
KHIÊM TỐN CẠNH BỜ
SÔNG, NHỮNG CON
SÔNG BẰNG LẶNG,
CHIA NƯỚC CHO
NHỮNG DÒNG KÊNH
NHỎ, ĐẶC SẢN CỦA
MIỀN TÂY SÔNG NƯỚC.
