XuânQuýMão
31
NguyễnHiền
V
ào những
ngày cuối
năm, con
đường
Nguyễn Duy
Cung ở phường 12, quận
Gò Vấp, TP.HCM nhịp
sống bỗng hối hả hơn cả.
Nơi đây - làng nghề An
Hội đang nhộn nhịp tiếng
đục, tiếng dùi gõ lách cách
của các nghệ nhân tại một
số cơ sở đúc lư đồng truyền
thống.
SAO CÓ THỂ BỎ NGHỀ
CHA ÔNG?
Nói về sự hình thành
của làng nghề đúc lư đồng
nơi đây, ông Trần Minh
Toàn, chủ cơ sở đúc đồng
Năm Toàn, kể: Làng đúc lư
đồng An Hội hình thành từ
cuối thế kỷ 19, đến nay nổi
danh với nhiều sản phẩm
thủ công cực kỳ tinh xảo,
đẹp mắt. Trước kia, làng
nghề An Hội có hơn 20 cơ
sở đúc lư đồng nhưng nay
chỉ còn bốn cơ sở gắn bó
với nghề.
“Để có một cơ sở làm
nghề đúc lư đồng thì đòi
hỏi hộ ấy phải là “đại gia
đất” chứ không đơn giản
nha. Diện tích đất làm cơ
sở phải khá lớn, vài trăm
có khi đến hàng ngàn mét
vuông mới đủ bố trí làm
nhà xưởng, chỗ gia công
được. Với tốc độ đô thị hóa
như hiện nay, tấc đất là
tấc vàng, đất có giá trị lớn
nên nhiều người đã chuyển
nghề, họ dành phần đất ấy
để ở hoặc sang nhượng lấy
vốn làm ăn” - ông Toàn
bùi ngùi nói.
Chỉ vào xưởng đúc lư
đồng của mình, ông tự hào
nói tiếp: “Đất nhà tôi hơn
1.200 m
2
, mảnh đất như thế
này vợ chồng tôi cho thuê
cũng sống dư dả nhưng sao
có thể bỏ cái nghề truyền
thống với bao tâm huyết
của cha ông để lại. 50 năm
làm nghề, tuổi nghề thua
tuổi đời có nhiêu đâu, từ
đời cha ông cộng lại đã quá
một thế kỷ rồi. Mùi đất sét,
ngọn lửa hồng, tiếng đục…
thấm sâu vào từng hơi thở.
Bỏ sao đành!”.
LÀM NGHỀ CỰC
NHƯNG VUI
Gần đó, ông Tư, một
nghệ nhân cũng quá 50
năm làm nghề đúc đồng,
tự hào chia sẻ: Nghề đúc
lư đồng này vất vả lắm mà
không phải ai muốn làm
cũng làm được. Để cho ra
sản phẩm đẹp, tinh tế thì
tất cả công đoạn phải được
làm thủ công. Thế nên đòi
hỏi người thợ không chỉ
cần có tay nghề cao mà còn
phải kiên trì, khéo léo, tỉ
mỉ. Mỗi người thợ thường
chỉ đảm nhiệm một công
đoạn riêng.
Vừa làm, ông Tư vừa kể:
Muốn làm ra bộ lư đồng
thì công đoạn đầu tiên phải
làm là khuôn ruột bằng đất
sét, không lẫn cát. Loại đất
này phải lấy từ Đồng Nai,
làm cả ban đêm. Để chế
tác ra lư đồng đẹp, sắc sảo
thì ngoài việc áp dụng các
phương pháp chung còn
có cả bí quyết riêng.
“Tôi làm nghề này đã 50
năm và những gì từng trải
qua thì không phải người
nào cũng làm được. Chỉ
những người thật sự yêu
nghề, biết học hỏi và muốn
Bình Dương sau đó đem
về cán mịn, sàng lọc thành
bột trộn với tro trấu giã
nhuyễn.
Công đoạn tiếp theo là
đúc khuôn bằng vật liệu sáp
ong trộn với sáp đèn cầy.
Với công đoạn này càng đòi
hỏi người làm phải có tay
nghề giỏi, bởi khuôn sáp tạo
dáng thế nào thì bộ lư đồng
sau khi nung sẽ có hình
dạng thế ấy. Tiếp đó là công
đoạn bao bọc hai lớp đất sét
giã nhuyễn bên ngoài khuôn
sáp, loại đất này phải được
ray thật mịn để sản phẩm
sau khi đúc không bị rỗ mặt.
Sau khi phơi khô khuôn,
người thợ đổ đồng đã nóng
chảy vào. Khâu này cũng
đòi hỏi người thợ lành
nghề, nhiều kinh nghiệm
vì phải canh thời gian kỹ,
phối hợp ăn ý giữa thợ móc
khuôn từ hầm nung và thợ
múc đồng từ chảo đổ vào
khuôn. Công đoạn cuối
cùng là đập bỏ khuôn đất
để chuyển sang khâu làm
nguội, mài giũa, chạm khắc
hoa văn và đánh bóng.
Nói thì đơn giản vậy,
chứ khi làm là cả một quá
trình. Người thợ ngoài
việc có tay nghề thì cũng
cần có sức khỏe và chịu
được áp lực về thời gian vì
có những công đoạn phải
gắn bó thì mới trụ vững với
nghề. Nghề này không chỉ là
kế sinh nhai, mà còn là cách
để nối nghiệp, tưởng nhớ
đến các thế hệ đi trước. Tôi
mong rằng nghề đúc lư đồng
vẫn mãi duy trì để những
thế hệ sau nhớ đến cha ông
ta có một nghề truyền thống
đặc sắc giữa đất Sài Gòn
này” - ông Tư bùi ngùi nói.•
Trăm năm tìm lại dấu xưa
Giữa năm 2022, Sở Du lịch TP.HCM cùng Công ty Du
lịch TST tourist phối hợp tổ chức chương trình “Gò Vấp
- Trăm năm tìm lại dấu xưa”. Ban tổ chức đã khảo sát,
đánh giá, lựa chọn một số điểm đến đặc trưng trên địa bàn
quận Gò Vấp để tổ chức chương trình du lịch trải nghiệm.
Trong đó, làng nghề truyền thống đúc lư đồng An Hội là
một trong những địa chỉ được chọn làm điểm tham quan,
du lịch.
Theo bàĐàoThịMy Thư, PhóChủ tịchUBNDquậnGò
Vấp: “Làng nghề đúc lư đồngAnHội ở đây có truyền thống
và danh tiếng trên 100 năm. Cũng như các làng nghề khác,
làng nghềAnHội cần được giữ gìn để góp phần lưu giữ nét
văn hóa đặc trưng của người Sài Gòn xưa”.
HƠN 100 NĂM LÀM NGHỀ ĐÚC LƯ ĐỒNG VỚI BAO THĂNG
TRẦM NHƯNG NGỌN LỬA NGHỀ CỦA CÁC NGHỆ NHÂN
Ở QUẬN GÒ VẤP, TP.HCM VẪN CHÁY ĐỂ GIỮ GÌN NÉT ĐẸP
TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC.
“50 NĂM LÀM NGHỀ, TỪ
ĐỜI CHA ÔNG CỘNG
LẠI ĐÃ QUÁ MỘT THẾ
KỶ RỒI. MÙI ĐẤT SÉT,
NGỌN LỬA HỒNG,
TIẾNG ĐỤC… THẤM
SÂU VÀO TỪNG HƠI
THỞ. BỎ SAO ĐÀNH!”
