XuânQuýMão
39
NguyễnTân
B
ạn chắc đã
quen với các
sản phẩm chạm
khắc trên gỗ,
đá, kim loại hay
vỏ trứng…? Nhưng có lẽ
các sản phẩm chạm khắc
thủ công trên da Vegtan
bằng thảo mộc thì còn
rất… lạ.
TỰ DO SÁNG TẠO
10 năm trước, anh Dương
Minh Tuấn (33 tuổi, ngụ
quận 6, chủ thương hiệu
BaBoleather) lỡ bén duyên
với nghề chạm khắc da thủ
công. Khi ấy, anh đang là
nhân viên có triển vọng
tại một ngân hàng lớn ở
TP.HCM. Với anh, nghề
chạm khắc da thủ công
như một môn nghệ thuật
khiến anh trót đam mê và
hứa “trao thân” đến hết
cuộc đời.
Những nghệ nhân chạm
khắc trên da thủ công ở
TP.HCM nói riêng và
Việt Nam nói chung theo
anh Tuấn phần lớn đều tự
học, tự tìm tòi, tự rút kinh
nghiệm và… tự do sáng
tạo. Anh chia sẻ: “Ban
đầu tự học, tự làm các sản
phẩm nhỏ, chi tiết ít phức
tạp. Sau đó, các nghệ nhân
tự nâng cao tay nghề, đúc
rút kinh nghiệm với những
tác phẩm phức tạp hơn”.
Các sản phẩm chạm khắc
trên da Vegtan thủ công
chủ yếu được phân theo
hai trường phái là Sheridan
- chạm khắc truyền thống
theo hoa văn cây cỏ và
Free style - chạm phẳng
hay thúc khối 3D theo
kiểu tự do, với dạng này thì
nghệ nhân có thể phóng
khoáng sáng tạo với phong
cách riêng.
Các sản phẩm anh Tuấn
làm ra có thể là 12 con
giáp, linh vật, hình ảnh
thần Phật hoặc những họa
tiết lạ. Từ điêu khắc các
sản phẩm chạm khắc đơn
giản trên ví da, anh Tuấn
dần nâng cao tay nghề khi
chạm khắc lên nhiều sản
phẩm lớn hơn như tranh,
túi xách và cả những tác
phẩm khó nhằn theo yêu
và bị “cuốn mất hồn” từ dạo ấy. Từ một
“amateur”, không được đào tạo về mỹ
thuật nhưng với bàn tay khéo léo, các sản
phẩm của anh đều gây ấn tượng mạnh
với người chiêm ngưỡng.
Để tạo ra một sản phẩm điêu khắc
da, người thợ phải chọn tấm da phù
hợp, đây là da bò thuộc thảo mộc
xuất xứ từ Ý, Mỹ hoặc Pakistan…
rồi lên ý tưởng thiết kế.
Người thợ phải vẽ mẫu, thấm ướt
da, dùng một con dao hay tool
(công cụ) chuyên dụng rạch các
đường, sau đó chạm thúc khối
3D. Cuối cùng phải vẽ màu,
chốt màu mới hoàn thành sản
phẩm. Toàn bộ quá trình này
đều được làm hoàn toàn thủ
công. “Các sản phẩm đơn
giản như ví nam thì mất
khoảng 2-3 ngày để hoàn
thành nhưng có những
chiếc túi tôi phải mất
hơn nửa tháng mới
xong” - anh Duy nói.
CHẠM KHẮC DA
VIỆT XUẤT NGOẠI
Thời điểm sơ
khai, nghệ thuật
chạm khắc da
thủ công ở Việt
Nam du nhập
từ nước ngoài
nên những
người thợ
như anh
Duy, anh
Tuấn gặp
không
ít khó
khăn
cầu của khách hàng.
Tương tự, anh
Nguyễn Đức Duy
(43 tuổi, chủ thương
hiệu Tumleather) cũng
là một trong những tay
ngang trong lĩnh vực chạm
khắc thủ công. Cũng ngót
nghét đâu đó chừng 10
năm trước, một lần anh tập
tành làm chiếc ví tặng bạn
khi mua các dụng cụ, da
hay màu vẽ, chốt màu…
“Thời đó mua dụng cụ
rất mắc tiền và khó kiếm.
Những người có điều kiện
thì có thể đặt hàng từ Mỹ
hay Nhật về. Những người
không đủ điều kiện thì tự
xoay xở và tự chế ra dụng
cụ phù hợp cho mình” -
anh Duy nói.
Mỗi một chiếc tool
chạm khắc da có thể có
giá từ 100.000 đến hàng
chục triệu đồng hoặc là vô
giá nếu là phiên bản của
nghệ nhân nổi tiếng và
sản xuất giới hạn. Những
dụng cụ có giá trị như vậy
phần lớn đều do các nghệ
nhân người Mỹ sản xuất
thủ công.
Theo anh Tuấn, do nghề
chạm khắc da thủ công ở
Việt Nam mới xuất hiện
gần đây, thị trường nhỏ
vì chỉ hướng tới một bộ
phận khách hàng am hiểu
nên thợ Việt gặp không
ít khó khăn khi quảng bá
sản phẩm, tiếp cận người
tiêu dùng.
“Những người như chúng
tôi chủ yếu bán sản phẩm,
tiếp thị qua Facebook hoặc
người mua trước giới thiệu
cho người mua sau. Tuy
vậy, các sản phẩm thủ công
của tôi cũng đã xuất ngoại
đi Mỹ, Đức…” - anh Tuấn
nói tiếp. Anh tự hào khoe
các sản phẩm “handmade”
của mình được khách hàng
nước ngoài ưa chuộng,
đánh giá cao về trình độ,
tay nghề, đặc biệt là có
giá… mềm.
Anh Duy cũng chia sẻ
không những khách hàng
nước ngoài mà khách hàng
là người Việt cũng “chịu
chơi”, sẵn sàng chi hàng
chục triệu đồng để đặt
riêng một chiếc túi hay ví
không đụng hàng.
Để sống được với nghề,
tạo ra các sản phẩm độc
bản, giá trị, những người
thợ chạm khắc da còn học,
chủ động thiết kế các sản
phẩm như nút, phụ kiện
bằng kim loại quý như
vàng, bạc, đồng…
“Chỉ mong một ngày
nào đó có nhiều người
biết và hiểu được giá trị
của những sản phẩm đồ
da chạm khắc thủ công
được thợ Việt làm ra. Nếu
sản phẩm Việt có chỗ
đứng, giá ngang tầm quốc
tế thì cuộc sống của người
thợ sẽ tốt hơn, đồng hành
bền vững với nghề” - anh
Tuấn chia sẻ.•
TRÊNDA
VỚI TỐ CHẤT KHÉO LÉO,
SÁNG TẠO, NHỮNG NGƯỜI THỢ
CHẠM KHẮC DA ĐÃ TẠO RA CÁC
SẢN PHẨM “HANDMADE” TINH
TẾ MANG GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT.
MỚI, LẠ
NGHỀ
CHẠMKHẮC
ĐỂ TẠO RA MỘT SẢN PHẨM
ĐIÊU KHẮC DA, NGƯỜI THỢ
PHẢI CHỌN TẤM DA PHÙ
HỢP, ĐÂY LÀ DA BÒ THUỘC
THẢO MỘC XUẤT XỨ TỪ Ý,
MỸ HOẶC PAKISTAN… RỒI
LÊN Ý TƯỞNG THIẾT KẾ.
Anh Nguyễn Đức Duy và các sản phẩm của mình.
