23
XuânKỷHợi 2019
danh và khốn khó, khá nhiều
cư dân sông Hoài phải bỏ xứ
đi xa lập nghiệp. Nếu tình cờ
hỏi họ quê ở đâu, bạn sẽ nghe
câu trả lời dõng dạc: họ đến từ
Hội An. Nếu biết lờ mờ về Hội
An, bạn hỏi tiếp: Hội An thuộc
Đà Nẵng hả, họ sẽ trả lời: Hội
An cách Đà Nẵng ba mươi cây
số, Hội An là Hội An, không
thuộc Đà Nẵng. Dù Đà Nẵng
lúc đó đã sang trọng chiếm một
chỗ đứng không nhỏ trên bản
đồ miền Trung.
Vậy Hội An, sông Hoài có
gì đáng để tự hào? Ngoài việc
là thương cảng nổi tiếng của
những thế kỷ trước, là cả một
ký ức phồn thịnh lẫy lừng đã
qua, Hội An còn ôm trong
lòng nó một cộng đồng dân
cư gắn kết mật thiết với nhau
vì lòng yêu thương, vì trách
nhiệm cộng đồng dành cho
nơi mình sống. Có thể hiểu ở
Hội An, nếu một người làm
bậy, cả cộng đồng sẽ thấy xấu
hổ. Như kiểu khi bạn thật
lòng yêu thương sông Hoài,
bạn sẽ đau lòng khi thấy nó
đau, đôi khi chỉ vì một nhúm
rác, một vỏ chai nhựa trôi
lềnh bềnh trên sông, một mùi
hôi bốc lên từ sông.
Nhìn lại sông Hoài bây giờ
không khỏi chạnh lòng vì một
dòng chảy lờ đờ, khiêm tốn và
yếm thế len lỏi bên cạnh một
Hội An nhộn nhạo đèn hoa.
Khu cồn bắp xanh ngút ngày
xưa bây giờ sừng sữngmột dự án
như một lô cốt khổng lồ. Chất
thải từ khu dân cư, từ những
dự án du lịch, từ sự vô tâm của
những con người đến đây đã
làm cho dòng sông không còn
khoáng đạt, mùi sông mất đi cái
không khí tinh khiết, hồn hậu,
chân tình vốn có.
Về Hội An bây giờ nghe
người ta nói nhiều đến chuyện
đầu tư làm ăn, đến tiền. Đúng
là ai cũng cần tiền, có nhu cầu
kiếm tiền, xài tiền.
Có biết đâu đồng tiền, nếu
được sử dụng một cách không
tình yêu, nó sẽ cuốn phăng đi
tất cả những gì tốt đẹp mà lâu
nay mình vẫn giữ gìn, chăm
chút.
Sông Hoài cũng vậy thôi,
nếu chỉ nhìn nó như một
phương tiện để kiếm tiền mà
không biết yêu thương, chăm
chút cho nó, nó sẽ tàn dần,
từng chút một.
Sông Hoài đang buồn. Nó
đang ngắc ngoải thở.•
Khi bạn thật lòng yêu thương sông Hoài, bạn sẽ đau lòng khi thấy nó đau, đôi khi chỉ vì một nhúm rác,
một vỏ chai nhựa trôi lềnh bềnh…
ĐINH LÊ VŨ
T
ôi sinh ra và lớn lên
ở Hội An nhưng
thú thật, không có
nhiều kỷ niệm tuổi
thơ với sông Hoài.
Vì sông là một điều cấm kỵ
Nhà tôi cách sông Hoài chưa
đầy một cây số nhưng hồi còn
nhỏ, sông Hoài là một ranh giới
cấm kỵ đối với những đứa trẻ
như tôi - là con duy nhất trong gia
đình, ba mẹ lại không làm gì liên
quan đến sông nước. Cho nên kỷ
niệm ấu thơ duy nhất tôi có với
sông Hoài là những ngày mùa hè
ba mẹ dẫn tôi đi dạo bên bờ sông,
là những cơn gió từ sông thổi lên
ngọt lành, là nước sông trong vắt
có thể nhìn thấy những chùm
rong tận đáy. Không có bơi lội,
ngụp lặn trên sông. Không bắt cá.
Khôngmò cua bắt ốc ngoài sông.
Năm tôi tám tuổi, vào một
ngày mùa đông rét mướt, nước
lụt dâng lên mấp mé bờ sông,
tôi chứng kiến một chuyện kinh
hoàng. Một người hàng xóm làm
nghề chạy xe thồ, khi đi dọc bờ
sông Hoài mấpmé nước đã dừng
xe, bước ra sát mép nước ngồi
rửa tay. Bác vô ý trượt chân ngã
xuống sông, bị dòng nước xiết
cuốn đi. Đó là người hàng xóm
luôn vui vẻ, hay bẹo má tôi và kỷ
niệm đau lòng đấy làm tôi e ngại
sông Hoài.
Lớn lên một chút, sông Hoài
trong tôi là những ngày nước lụt
dâng cao, tràn lên con đường
Bạch Đằng dọc bờ sông, dâng
lên cả trên đường Nguyễn Thái
Học, đường Cường Để (bây
giờ là đường Trần Phú) trong
phố. Mặc kệ những nỗi lo toan,
vất vả của người lớn khi thấy
nước lụt ngày càng dâng cao,
với chúng tôi ngày đó, ở độ
tuổi mười lăm mười bảy, nước
lụt thật sự là những ngày hội.
Không có buổi trưa nào đi học
về chúng tôi không tìm cách
đi vòng qua những con phố bị
ngập để lội nước. Không buổi
chiều nào chúng tôi chịu ngồi
yên ở nhà khi nghe tin nước lụt
lên ngoài phố. Nỗi phấn khích
đó, cho dù bị người lớn la, quần
áo ướt đầm, nguy cơ bị cảm
lạnh ho sù sụ… vẫn là những
niềm vui hiếm hoi không gì
sánh được thời tuổi thơ của hầu
hết cư dân bên sông Hoài.
Phải ra đi để thương nhớ
sông hơn
Lớn lên một chút, đi xa
Hội An, xa sông Hoài, ký
ức về một dòng chảy hiền
lành trong trẻo ngày bé có
lúc tưởng chừng phai nhạt đi
theo năm tháng. Tôi có dịp
ghé qua nhiều thành phố,
làng mạc, đi qua nhiều dòng
sông. Sông Hàn, sông Hương,
sông Hồng, sông Sài Gòn,
sông Tiền… tôi từng đi qua
dù mênh mông hơn, hào sảng
hơn nhưng không hiểu sao lại
làm tôi ray rứt nhớ nơi mình
sinh ra và lớn lên, nhớ nơi ấy
cũng có một dòng sông.
Sông Hoài mát xanh, trong
vắt, chiều chiều những người
ngồi câu cá, có tàu bè qua lại,
có những chiếc thuyền nhỏ
buông lưới bắt cá, tiếng gõ
vào mạn thuyền kêu lộp bộp.
Sông Hoài nước trong vắt,
hai bên bờ là lũy tre, bờ cỏ
và những dãy nhà chồ san sát.
Sông Hoài sống động trong ký
ức của đời sống thị dân phố
Hội, là một thứ ký ức trong
trẻo, ngọt lành.
Tôi đi nhiều nơi, gặp gỡ
nhiều người mới thấy khó mà
gặp được ở các nơi kiểu người
tự hào về Hội An, về sông Hoài
như là những cư dân sống bên
bờ sông Hoài. Ngày Hội An
vân còn là một thị xã bé tẹo, vô
SôngHoài
đang
thở
bênbờHội An
